Hoofdstuk 1
19e eeuw (1901-1918)
- Mechanisatie/industrialisatie
- Arbeiders naar steden
- Liberale politiek (burgers veel vrijheden, overheid bemoeit niet)
- Sociale orde = goddelijk
Einde 19e eeuw
- Besef dat sociale maatregelen nodig zijn (door arbeidersopstand)
- Nieuwe politieke krachten: socialisten, progressief katholieken
- Gaan in tegen dat staat niet bemoeit
- Socialisten komen op voor belangen arbeidsvrouwen
- Wetten arbeidsvoorwaarden, vrouwen- en kinderarbeid
- Hogere klassen= arbeiders bedreigend voor sociale orde
- Normalisatiedoelstellingen
Einde 19e eeuw/begin 20e eeuw
- Steeds meer sociale maatregelen
- Wet op de kinderbescherming 1912 > staat kan opvoeding overnemen
- Gezinsinkomen laag > ook vrouwen werken
- Maar: arbeidersomstandigheden blijven slecht (slechte hygiëne)
- Industrialisatie heeft niet geleid tot kerngezin
- Hoge kindersterfte (darmen > slechte voedingsgewoonten > geen borstvoeding)
- Met name kindersterfte in arbeidersgezinnen
- Discours: kindersterfte toegeschreven aan vrouwenarbeid
- Toegeschreven aan opvoedingsgewoonten, niet aan contextvariabelen
- Arbeiders doen geboortebeperking
- Wantrouwen: wet op verzekering tegen kindersterfte (1906)
Initiatieven filantropie/caritas
- Gegoede burgerij voelt zich schepper maatschappij
- Door vrijemarktideologie (overheid grijpt weinig in) > Filantropie (private initiatieven)
- Filantropie/caritas: willen negatieve effecten industrialisatie verzachten
- Vooral gericht op moeder- kind zorg (liefdadigheid + normalisering/sociale onrust)
- Discours: patriarchale model: man dominant, vrouw aan de haard
- Willen arbeiders patriarchale model opleggen en zelf ontvluchten (werken in crèche)
- Arbeidersvrouw verwaarloost opvoeding en bron sociale onrust
- Daarom: zuigelingenraadplegingen (geen oog context, adviezen niet opgevolgd),
melkkeukens, crèches etc.
Wetenschap 19e eeuw
- Evolutieleer Darwin: kinderen zwakste schakel in keten evolutie, ras versterken
- Daardoor kwam rechtvaardiging kinderzorg
- Kindbeeld: kinderen als kapitaal waarin geïnvesteerd moet worden
- Evolutietheorie: mandaat om arbeiders te normaliseren
- Kwantitatief onderzoek/cijfers verheerlijkt
, - Kinderen statistisch in kaart brengen en classificeren
- Medische wetenschap: vaccinatie, kindergeneeskunde (preventie)
- Raadplegingen onderbouwd met wetenschappelijke inzichten > opvoeding =
specialistenwerk
- Opvoedingsgewoonten arbeiders gezien als moreel (zo willen), geen context
Levenssituatie gedecontextualiseerd
- Burgerij legt opvoedingsnormen meer en meer op door wetenschap
- Genaturaliseerd: natuurlijk dat moeders rol op zich nemen
- Moeder door decontextualisering, normalisering, naturalisering verantwoordelijk
voor kindersterfte en ontwikkeling kind
- Discours: arbeiders slechte opvoeders
Kinderopvang
- Creches (eerste 1845) = kribbe, hulpeloze Jezus kind in stal
- Creches sociale functie, niet educatief
- Salles s’asile: wel educatief, ook voor rijkeren, professionals
- Verklaring gebrek aan pedagogisering kinderopvang
- Discours: hygiënisch: arts aan het hoofd, baden, uniform, uitsluiting ouders opvang
- Kinderopvang= compensatie slechte thuissituatie
- Creches dubbel doel: zorg (preventie kindersterfte) en normaliseren
- Medisch/hygiënisch boekje voor moeders > leren hygiëne/voeding
- Raadplegingen overheidssubsidie
- Arbeidersvrouwen komen weinig opdagen
Discussies kinderdagverblijven (Velge, Plasky)
- Discussies m.b.t. pedagogisch concept, toegankelijkheid, organisatie, missie
- Evolutie gedachten Velge: voor eerste w.o. noodzakelijk KWAAD, tijdens/na oorlog
NOODZAKELIJK-kwaad
- Duidelijk voorbeeld wisselwerking macht & kennis: wantrouwen opvoedcapaciteiten
en weldaden v/d wetenschap
- Visie Velge dominant op alle vlakken (medisch-hygiënisch, noodzakelijk kwaad >
tegenwoordig nog geen juridisch recht kinderopvang, privaat)
- Uitbreiding zuigelingenraadplegingen (ook door Velge)
- Decontextualisatie en normalisatie blijven in 20e eeuw dominant
Samenvatting
- Discours begin 20e eeuw: moederschapsideologie, kerngezin
- Discours door (medische) wetenschappen die verband leggen tussen kindersterfte en
vrouwelijke tewerkstelling
- Filantropie/caritas: missie is medisch (preventie kindersterfte) en sociaal (preventie
strijd tussen klassen).
- Industrialisatie: legt nadruk op lichaam als kapitaal > zorg om gezondheid > verbod
kinderarbeid (geen inkomsten meer maar onkosten).
- Discours: kind als kapitaal en verantwoordelijke moeder (voor kind én samenleving)
- Kinderzorg controleren (vermoedens verwaarlozing)
- Recht om in te grijpen > ook opvoedingsondersteuning/interventie
, - Scheiding onderwijs en kinderopvang: kinderopvang niet pedagogisch
Kindbeeld
- Frêle kind (kwetsbaar, fragiel hulpbehoevend)
- Moet beschermd worden tegen kwade wereld
- Moeder is verantwoordelijk voor welzijn kind en voor samenleving
Oorlog-interbellum-oorlog (1914-1945)
hoofdstuk 2
1914-1945
- Armoede/werkeloosheid
- Vrouwen werken (man aan front)
- Vrouwen mogen werken als dat ECHT nodig is (oorlog)
- Na 2e w.o. minder werkende vrouwen
- Wetten die vrouwenarbeid beperkten (voorgesteld door Katholieken)
- Door werkeloosheid en moraliteit vrouw/kind > ruimte aan mannen op arbeidsmarkt
- Arbeiders meer rechten (kinderbijslag, ook voor vrouwen aan de haard)
- Wet op sociale zekerheid (verzekeringen)
- Vrouwen meer rechten (gemeentelijk stemrecht, loon beschikken)
- Visie Plasky verdwijnt > aandacht voedselverziening/hygiënische zorg
- Kindersterfte neemt af in interbellum
- Denataliteit (laag geboortecijfer) > onrust gegoede burgerij
- Gebruik voorbehoedsmiddelen gepropageerd (door neo-malthusianen)
- Bonden tegen ontvolking opgericht
- Vergoeding voor moeder aan de haard
NWK
- Na eerste W.O. opgericht (vervanging lokale initiatieven)
- Autonoom orgaan, gesubsidieerd door overheid
- Werkzaamheden gericht op normaliseren lagere klasse
Wet 1919
- Maakte mogelijk voorzieningen voor jonge vrouwen op te richten
- Geen kribben/kleintjesoorden (ging alleen over advisering, niet opvang)
- Normaliseren: moeder dader én slachtoffer
Wetenschap
- Pedagogische denkrichting ‘geesteshygiëne’ (had geen invloed i.v.m. scheiding
opvang en onderwijs)
- Maar: eerste sporen psychologie en pedagogiek, maar niet in kinderopvang
- Tijdschrift NWK met artikel met pedagogische inhoud
- Moeder stimuleert ontwikkeling
- Goede opvoeding = voorkomen zielsstoornissen op latere leeftijd
- Discours: in kinderopvang geen plaats voor pedagogiek
- Discours: eerste levensjaren bepalend voor verdere ontwikkeling
- Ontwikkelingspsychologie: overeenkomsten, gemeenschappelijke, NIET diversiteit
19e eeuw (1901-1918)
- Mechanisatie/industrialisatie
- Arbeiders naar steden
- Liberale politiek (burgers veel vrijheden, overheid bemoeit niet)
- Sociale orde = goddelijk
Einde 19e eeuw
- Besef dat sociale maatregelen nodig zijn (door arbeidersopstand)
- Nieuwe politieke krachten: socialisten, progressief katholieken
- Gaan in tegen dat staat niet bemoeit
- Socialisten komen op voor belangen arbeidsvrouwen
- Wetten arbeidsvoorwaarden, vrouwen- en kinderarbeid
- Hogere klassen= arbeiders bedreigend voor sociale orde
- Normalisatiedoelstellingen
Einde 19e eeuw/begin 20e eeuw
- Steeds meer sociale maatregelen
- Wet op de kinderbescherming 1912 > staat kan opvoeding overnemen
- Gezinsinkomen laag > ook vrouwen werken
- Maar: arbeidersomstandigheden blijven slecht (slechte hygiëne)
- Industrialisatie heeft niet geleid tot kerngezin
- Hoge kindersterfte (darmen > slechte voedingsgewoonten > geen borstvoeding)
- Met name kindersterfte in arbeidersgezinnen
- Discours: kindersterfte toegeschreven aan vrouwenarbeid
- Toegeschreven aan opvoedingsgewoonten, niet aan contextvariabelen
- Arbeiders doen geboortebeperking
- Wantrouwen: wet op verzekering tegen kindersterfte (1906)
Initiatieven filantropie/caritas
- Gegoede burgerij voelt zich schepper maatschappij
- Door vrijemarktideologie (overheid grijpt weinig in) > Filantropie (private initiatieven)
- Filantropie/caritas: willen negatieve effecten industrialisatie verzachten
- Vooral gericht op moeder- kind zorg (liefdadigheid + normalisering/sociale onrust)
- Discours: patriarchale model: man dominant, vrouw aan de haard
- Willen arbeiders patriarchale model opleggen en zelf ontvluchten (werken in crèche)
- Arbeidersvrouw verwaarloost opvoeding en bron sociale onrust
- Daarom: zuigelingenraadplegingen (geen oog context, adviezen niet opgevolgd),
melkkeukens, crèches etc.
Wetenschap 19e eeuw
- Evolutieleer Darwin: kinderen zwakste schakel in keten evolutie, ras versterken
- Daardoor kwam rechtvaardiging kinderzorg
- Kindbeeld: kinderen als kapitaal waarin geïnvesteerd moet worden
- Evolutietheorie: mandaat om arbeiders te normaliseren
- Kwantitatief onderzoek/cijfers verheerlijkt
, - Kinderen statistisch in kaart brengen en classificeren
- Medische wetenschap: vaccinatie, kindergeneeskunde (preventie)
- Raadplegingen onderbouwd met wetenschappelijke inzichten > opvoeding =
specialistenwerk
- Opvoedingsgewoonten arbeiders gezien als moreel (zo willen), geen context
Levenssituatie gedecontextualiseerd
- Burgerij legt opvoedingsnormen meer en meer op door wetenschap
- Genaturaliseerd: natuurlijk dat moeders rol op zich nemen
- Moeder door decontextualisering, normalisering, naturalisering verantwoordelijk
voor kindersterfte en ontwikkeling kind
- Discours: arbeiders slechte opvoeders
Kinderopvang
- Creches (eerste 1845) = kribbe, hulpeloze Jezus kind in stal
- Creches sociale functie, niet educatief
- Salles s’asile: wel educatief, ook voor rijkeren, professionals
- Verklaring gebrek aan pedagogisering kinderopvang
- Discours: hygiënisch: arts aan het hoofd, baden, uniform, uitsluiting ouders opvang
- Kinderopvang= compensatie slechte thuissituatie
- Creches dubbel doel: zorg (preventie kindersterfte) en normaliseren
- Medisch/hygiënisch boekje voor moeders > leren hygiëne/voeding
- Raadplegingen overheidssubsidie
- Arbeidersvrouwen komen weinig opdagen
Discussies kinderdagverblijven (Velge, Plasky)
- Discussies m.b.t. pedagogisch concept, toegankelijkheid, organisatie, missie
- Evolutie gedachten Velge: voor eerste w.o. noodzakelijk KWAAD, tijdens/na oorlog
NOODZAKELIJK-kwaad
- Duidelijk voorbeeld wisselwerking macht & kennis: wantrouwen opvoedcapaciteiten
en weldaden v/d wetenschap
- Visie Velge dominant op alle vlakken (medisch-hygiënisch, noodzakelijk kwaad >
tegenwoordig nog geen juridisch recht kinderopvang, privaat)
- Uitbreiding zuigelingenraadplegingen (ook door Velge)
- Decontextualisatie en normalisatie blijven in 20e eeuw dominant
Samenvatting
- Discours begin 20e eeuw: moederschapsideologie, kerngezin
- Discours door (medische) wetenschappen die verband leggen tussen kindersterfte en
vrouwelijke tewerkstelling
- Filantropie/caritas: missie is medisch (preventie kindersterfte) en sociaal (preventie
strijd tussen klassen).
- Industrialisatie: legt nadruk op lichaam als kapitaal > zorg om gezondheid > verbod
kinderarbeid (geen inkomsten meer maar onkosten).
- Discours: kind als kapitaal en verantwoordelijke moeder (voor kind én samenleving)
- Kinderzorg controleren (vermoedens verwaarlozing)
- Recht om in te grijpen > ook opvoedingsondersteuning/interventie
, - Scheiding onderwijs en kinderopvang: kinderopvang niet pedagogisch
Kindbeeld
- Frêle kind (kwetsbaar, fragiel hulpbehoevend)
- Moet beschermd worden tegen kwade wereld
- Moeder is verantwoordelijk voor welzijn kind en voor samenleving
Oorlog-interbellum-oorlog (1914-1945)
hoofdstuk 2
1914-1945
- Armoede/werkeloosheid
- Vrouwen werken (man aan front)
- Vrouwen mogen werken als dat ECHT nodig is (oorlog)
- Na 2e w.o. minder werkende vrouwen
- Wetten die vrouwenarbeid beperkten (voorgesteld door Katholieken)
- Door werkeloosheid en moraliteit vrouw/kind > ruimte aan mannen op arbeidsmarkt
- Arbeiders meer rechten (kinderbijslag, ook voor vrouwen aan de haard)
- Wet op sociale zekerheid (verzekeringen)
- Vrouwen meer rechten (gemeentelijk stemrecht, loon beschikken)
- Visie Plasky verdwijnt > aandacht voedselverziening/hygiënische zorg
- Kindersterfte neemt af in interbellum
- Denataliteit (laag geboortecijfer) > onrust gegoede burgerij
- Gebruik voorbehoedsmiddelen gepropageerd (door neo-malthusianen)
- Bonden tegen ontvolking opgericht
- Vergoeding voor moeder aan de haard
NWK
- Na eerste W.O. opgericht (vervanging lokale initiatieven)
- Autonoom orgaan, gesubsidieerd door overheid
- Werkzaamheden gericht op normaliseren lagere klasse
Wet 1919
- Maakte mogelijk voorzieningen voor jonge vrouwen op te richten
- Geen kribben/kleintjesoorden (ging alleen over advisering, niet opvang)
- Normaliseren: moeder dader én slachtoffer
Wetenschap
- Pedagogische denkrichting ‘geesteshygiëne’ (had geen invloed i.v.m. scheiding
opvang en onderwijs)
- Maar: eerste sporen psychologie en pedagogiek, maar niet in kinderopvang
- Tijdschrift NWK met artikel met pedagogische inhoud
- Moeder stimuleert ontwikkeling
- Goede opvoeding = voorkomen zielsstoornissen op latere leeftijd
- Discours: in kinderopvang geen plaats voor pedagogiek
- Discours: eerste levensjaren bepalend voor verdere ontwikkeling
- Ontwikkelingspsychologie: overeenkomsten, gemeenschappelijke, NIET diversiteit
