Hoofdstuk 9: Een integratief
kader
Module 13
1. Een integratieve kijk op emoties
1.1 Definitie
1.2 Een psychoanalytische benadering van emoties
1.3 Een behavioristische benadering van emoties
1.4 Een humanistische benadering van emoties
1.5 Een cognitieve benadering van emoties
1.6 Een systemische benadering van emoties
1.7 Een biologische benadering van emoties
2. Een integratieve kijk op depressie
2.1 Een diagnose depressie
2.2 Een psychoanalytische benadering van depressies
2.3 Een behavioristische benadering van depressies
2.3.1 De klassieke conditioneringstheorie
2.3.2 De operante conditioneringstheorie
2.3.3 De theorie van de aangeleerde hulpeloosheid van Seligman
2.4 Een humanistische benadering van depressies
2.5 Een cognitief psychologische benadering van depressies
2.5.1 De rationeel emotieve therapie (RET) van Ellis
2.5.2 Een cognitieve aanvulling bij de theorie van de aangeleerde
hulpeloosheid van Seligman
2.5.3 Het model van Beck
2.6 Een systemische benadering van depressies
2.7 Een biologische benadering van depressies
1. Een integratieve kijk op emoties
1.1 Definitie
Emoties spelen een belangrijke rol in het leven:
Ze geven kleur aan ons leven.
Ze beïnvloeden ons gedrag.
Ze bepalen de kwaliteit van menselijke relaties.
Emoties duiden op het gevoelsmatige, het niet-rationele
Het emotionele heeft in onze Westerse cultuur lange tijd in de
verdrukking gestaan van het rationele.
De laatste decennia kennen we een herwaarde-ring.
Nico Frijda onderscheidt:
De beleving van emotie
De lichamelijke veranderingen bij een emotie
Het emotionele gedrag
1
, De betekenis die mensen geven van wat werd waargenomen,
herinnerd of gefantaseerd.
Emotioneel gedrag
Zijn de gedragingen die als een reactie op een prikkel van binnenuit of
van buitenaf komen.
Zijn de uiterlijke tekenen van een innerlijke beleving.
Emoties kunnen, net als motieven, dynamiek en richting geven aan het
gedrag.
Actiebereidheid: die in een emotie besloten ligt, hiermee bedoelt hij
dat men vanuit emoties de neiging voelt om iets te doen of niet te
doen.
Bv. Boosheid leidt tot verzet
Bv. Verdriet leidt tot passiviteit
Er is dus ene link tussen emotie en motivatie.
Emotionele beleving
Is het bewustzijn of de subjectieve ervaring van bepaalde emoties.
Datgene wat men voelt.
Voor het individu zelf is dit het belangrijkste aspect van een emotie.
Deze beleving hangt samen met:
o Vroegere ervaringen.
o Verwachtingen en verlangens.
Lichamelijke veranderingen
Zijn het gevolg van de activiteit van het autonome zenuwstelsel.
We voelen een emotie in ons lichaam in:
o Verhoogde hartslag, hartkloppingen.
o Hoge bloeddruk.
o Transpiratie, zweten en klamme handen.
Volgens Darwin zijn deze lichamelijke veranderingen restanten van
reacties die in vroegere fasen van de ontwikkeling hun nut hadden.
Betekenis
De betekenis die mensen geven aan wat zij meemaken is wezenlijk
voor het ontstaan van emoties.
Weiner toont aan dat de emotionele reactie op een prikkel vooral
afhangt van de wijze waarop men die situatie oorzakelijk verklaart.
Samenhang tussen 4 componenten
Cantril en Hunt gaven mensen een adrenaline-injectie:
Die adrenaline-injectie veroorzaakte:
o Een versnelde ademhaling
o Een verstoord hartritme
Die proefpersonen rapporteerden: ‘Ik voel me alsof ik bang of boos
ben, maar ik ben noch bang noch boos.’
2
, Duidelijk is dat lichamelijke veranderingen op zich onvoldoende zijn
om een bepaalde emotie te ervaren.
1.2 Een pscyhoanalytische benadering van emoties
Alle emoties zijn een bewerking, vervorming of verschuiving van de 2
fundamentele driften:
o Eros- seksuele drift
o Thanatos- agressieve drift
Heel wat emoties blijven onbewust.
We kennen de ware aard van heel wat emoties niet.
Gevoelsambivalentie= mensen koesteren tegenover belangrijke personen,
situaties of gebeurtenissen altijd zowel positieve als negatieve gevoelens.
Afweermechanismen:
Verdringen= we verdringen bepaalde gevoelens, waardoor die worden
weggeduwd of vergeten, zodat ze niet meer tot ons bewustzijn
doordringen.
Projecteren= gevoelens projecteren op anderen en hen gevoelens
toeschrijven die we bij onszelf niet kunnen toelaten.
Rationaliseren= bepaalde gevoelens rationaliseren door er een uitleg voor
te geven. We bedenken dan een logische maar onjuiste verklaring voor
ontoelaatbare gevoelens bij onszelf om zo onszelf goed te praten.
Een gezonde manier van omgaan meet emoties ontstaat als de emotionele
reacties van de moeder in de eerste levensjaren van het kind de beleving van haar
kind goed weergeven.
Het kind leert daardoor:
o Deze emoties te herkennen.
o Deze emoties te controleren en te kanaliseren.
Het kind wordt dan niet langer overspoelt door zijn emoties.
Peter Fonagy => mentaliseren
Betekent dat je het gedrag van onszelf en van anderen kunnen
begrijpen door de lichaamstaal van de ander te lezen en daaruit
af te leiden wat de ander denkt of voelt.
Is het vermogen om een idee te vormen van het perspectief van
een ander als verschillend van dat van het eigen ‘zich’ op hoe
een situatie is.
Problemen ontstaan als men moeite heeft om het verschil te zien
tussen:
De emoties die men ervaart en de realiteit.
Psychoanalytische benadering
Probeert de verdrongen emoties bewust te maken.
Probeert emoties opnieuw te beleven en door stil te staan bij de
herinneringen, de associaties die deze emoties oproepen.
3
kader
Module 13
1. Een integratieve kijk op emoties
1.1 Definitie
1.2 Een psychoanalytische benadering van emoties
1.3 Een behavioristische benadering van emoties
1.4 Een humanistische benadering van emoties
1.5 Een cognitieve benadering van emoties
1.6 Een systemische benadering van emoties
1.7 Een biologische benadering van emoties
2. Een integratieve kijk op depressie
2.1 Een diagnose depressie
2.2 Een psychoanalytische benadering van depressies
2.3 Een behavioristische benadering van depressies
2.3.1 De klassieke conditioneringstheorie
2.3.2 De operante conditioneringstheorie
2.3.3 De theorie van de aangeleerde hulpeloosheid van Seligman
2.4 Een humanistische benadering van depressies
2.5 Een cognitief psychologische benadering van depressies
2.5.1 De rationeel emotieve therapie (RET) van Ellis
2.5.2 Een cognitieve aanvulling bij de theorie van de aangeleerde
hulpeloosheid van Seligman
2.5.3 Het model van Beck
2.6 Een systemische benadering van depressies
2.7 Een biologische benadering van depressies
1. Een integratieve kijk op emoties
1.1 Definitie
Emoties spelen een belangrijke rol in het leven:
Ze geven kleur aan ons leven.
Ze beïnvloeden ons gedrag.
Ze bepalen de kwaliteit van menselijke relaties.
Emoties duiden op het gevoelsmatige, het niet-rationele
Het emotionele heeft in onze Westerse cultuur lange tijd in de
verdrukking gestaan van het rationele.
De laatste decennia kennen we een herwaarde-ring.
Nico Frijda onderscheidt:
De beleving van emotie
De lichamelijke veranderingen bij een emotie
Het emotionele gedrag
1
, De betekenis die mensen geven van wat werd waargenomen,
herinnerd of gefantaseerd.
Emotioneel gedrag
Zijn de gedragingen die als een reactie op een prikkel van binnenuit of
van buitenaf komen.
Zijn de uiterlijke tekenen van een innerlijke beleving.
Emoties kunnen, net als motieven, dynamiek en richting geven aan het
gedrag.
Actiebereidheid: die in een emotie besloten ligt, hiermee bedoelt hij
dat men vanuit emoties de neiging voelt om iets te doen of niet te
doen.
Bv. Boosheid leidt tot verzet
Bv. Verdriet leidt tot passiviteit
Er is dus ene link tussen emotie en motivatie.
Emotionele beleving
Is het bewustzijn of de subjectieve ervaring van bepaalde emoties.
Datgene wat men voelt.
Voor het individu zelf is dit het belangrijkste aspect van een emotie.
Deze beleving hangt samen met:
o Vroegere ervaringen.
o Verwachtingen en verlangens.
Lichamelijke veranderingen
Zijn het gevolg van de activiteit van het autonome zenuwstelsel.
We voelen een emotie in ons lichaam in:
o Verhoogde hartslag, hartkloppingen.
o Hoge bloeddruk.
o Transpiratie, zweten en klamme handen.
Volgens Darwin zijn deze lichamelijke veranderingen restanten van
reacties die in vroegere fasen van de ontwikkeling hun nut hadden.
Betekenis
De betekenis die mensen geven aan wat zij meemaken is wezenlijk
voor het ontstaan van emoties.
Weiner toont aan dat de emotionele reactie op een prikkel vooral
afhangt van de wijze waarop men die situatie oorzakelijk verklaart.
Samenhang tussen 4 componenten
Cantril en Hunt gaven mensen een adrenaline-injectie:
Die adrenaline-injectie veroorzaakte:
o Een versnelde ademhaling
o Een verstoord hartritme
Die proefpersonen rapporteerden: ‘Ik voel me alsof ik bang of boos
ben, maar ik ben noch bang noch boos.’
2
, Duidelijk is dat lichamelijke veranderingen op zich onvoldoende zijn
om een bepaalde emotie te ervaren.
1.2 Een pscyhoanalytische benadering van emoties
Alle emoties zijn een bewerking, vervorming of verschuiving van de 2
fundamentele driften:
o Eros- seksuele drift
o Thanatos- agressieve drift
Heel wat emoties blijven onbewust.
We kennen de ware aard van heel wat emoties niet.
Gevoelsambivalentie= mensen koesteren tegenover belangrijke personen,
situaties of gebeurtenissen altijd zowel positieve als negatieve gevoelens.
Afweermechanismen:
Verdringen= we verdringen bepaalde gevoelens, waardoor die worden
weggeduwd of vergeten, zodat ze niet meer tot ons bewustzijn
doordringen.
Projecteren= gevoelens projecteren op anderen en hen gevoelens
toeschrijven die we bij onszelf niet kunnen toelaten.
Rationaliseren= bepaalde gevoelens rationaliseren door er een uitleg voor
te geven. We bedenken dan een logische maar onjuiste verklaring voor
ontoelaatbare gevoelens bij onszelf om zo onszelf goed te praten.
Een gezonde manier van omgaan meet emoties ontstaat als de emotionele
reacties van de moeder in de eerste levensjaren van het kind de beleving van haar
kind goed weergeven.
Het kind leert daardoor:
o Deze emoties te herkennen.
o Deze emoties te controleren en te kanaliseren.
Het kind wordt dan niet langer overspoelt door zijn emoties.
Peter Fonagy => mentaliseren
Betekent dat je het gedrag van onszelf en van anderen kunnen
begrijpen door de lichaamstaal van de ander te lezen en daaruit
af te leiden wat de ander denkt of voelt.
Is het vermogen om een idee te vormen van het perspectief van
een ander als verschillend van dat van het eigen ‘zich’ op hoe
een situatie is.
Problemen ontstaan als men moeite heeft om het verschil te zien
tussen:
De emoties die men ervaart en de realiteit.
Psychoanalytische benadering
Probeert de verdrongen emoties bewust te maken.
Probeert emoties opnieuw te beleven en door stil te staan bij de
herinneringen, de associaties die deze emoties oproepen.
3
