Scriptie toegepaste psychologie - Onderbouwing voor interventies met inzet van paarden ten behoeve van het vergroten van veerkracht

Samenvatting Verschillende therapeuten en coaches verbonden aan EAGALA, een internationale organisatie voor coaching en therapie met inzet van paarden, hebben de ervaring dat de interventies met paarden helpen om veerkracht te vergroten. Een onderzoek om te kunnen verantwoorden dat paard ondersteunde interventies voldoende onderbouwd ingezet kunnen worden voor het vergroten van veerkracht was nog niet uitgevoerd en was de aanleiding voor dit onderzoek. Het doel van dit onderzoek is om na te gaan of kan worden onderbouwd dat paard ondersteunde interventies kunnen bijdragen aan het vergroten van veerkracht. Hierbij wordt gestreefd naar het verkrijgen van meer inzicht in de meerwaarde en het gebruik van paarden bij interventies om grotere veerkracht te bereiken. Met hulp van de verkregen inzichten wordt een beeld gegeven van het ontwikkelingsniveau van de interventies, dit wordt geplaatst in de effectladder. De effectladder geeft per niveau, trede, aan welke voorwaarden gesteld worden om een niveau te bereiken. Op trede één is de interventie uitgewerkt op papier, de interventie heeft een voorwaardelijk ontwikkelingsniveau. Trede één maakt de werkwijze van de interventie te begrijpen en de aanpak gemakkelijker overdraagbaar. Trede twee, veelbelovend ontwikkelingsniveau, staat voor voldoende onderbouwing, waarbij gerefereerd wordt aan algemeen aanvaarde en met onderzoek ondersteunde theorieën. Bij trede twee wordt van praktijkwerkers gevraagd aannemelijk te maken dat de interventie zou kunnen werken, waarom en hoe. Hierbij worden wetenschappelijke theorie en kennis en ervaringen van praktijkwerkers en cliënten geïntegreerd. De hoofdvraag is: Kunnen paard ondersteunde interventies bijdragen aan het vergroten van veerkracht? Hiervoor worden de volgende deelvragen beantwoord: 1. Welke factoren dragen bij aan het vergroten van veerkracht volgens de wetenschappelijke literatuur? 2. Hoe is de inzet en bijdrage van paarden bij ondersteuning in psychosociale dienstverlening volgens de wetenschappelijke literatuur? 3. Hoe zetten EAGALA en andere organisaties paarden in bij het vergroten van veerkracht? 4. Welke oefeningen met inzet van paarden worden aangeboden waarbij de coach verwacht de veerkracht te vergroten? 5. Hoe ervaren de cliënten uit de onderzoeksgroep de paard ondersteunde sessies met betrekking tot het vergroten van veerkracht? Uit het literatuuronderzoek naar veerkracht is naar voren gekomen dat het ervaren van een gevoel van samenhang, zelf-effectiviteit, gehardheid en posttraumatische groei, emotionele intelligentie, psychologisch kapitaal en een groeimindset bijdragen aan het vergroten van veerkracht. Het kennen van de eigen vaardigheden en competenties en de interne en externe hulpbronnen draagt bij aan het vergroten van veerkracht. Uit het literatuuronderzoek naar de inzet van paarden in de psychosociale dienstverlening is gebleken dat paarden worden ingezet om te observeren, dit geeft inzichten in sociaal gedrag en kan de communicatie vergemakkelijken. Paarden en de activiteiten met paarden worden als metafoor ingezet voor gevoelens of situaties van cliënten. De omgang met paarden heeft invloed op het stress response systeem en sociale response systeem, waardoor mensen zich prettig kunnen voelen en krijgen zij inzicht in lichamelijke reacties. Een voordeel van de inzet van een paard boven een voorwerp is de interactie die tussen de cliënt en het paard ontstaat dit maakt het paard tot meerwaarde boven de inzet van een voorwerp, waarbij er geen interactie vanuit het voorwerp optreedt. Voor dit onderzoek zijn twee literatuurstudies uitgevoerd, zijn interviews afgenomen bij praktiserende coaches en therapeuten die paarden inzetten bij psychosociale dienstverlening en zijn enquêtes verwerkt die zijn afgenomen bij cliënten die minimaal één sessie met een paard hebben gehad. Bij elf praktiserende coaches en therapeuten zijn interviews afgenomen voor onderzoek naar de inzet van paarden bij psychosociale dienstverlening en om inzicht in de oefeningen te krijgen. Hiervoor is gebruik gemaakt van een interviewschema. Uit de interviews met de coaches en therapeuten die deelnamen aan het onderzoek kwam naar voren dat zij ervaren meer te kunnen bereiken bij de cliënten, met de inzet van paarden, dan zonder de inzet van paarden. De paarden worden ingezet als motivator, waarbij zij, voor de cliënt, de reden kunnen zijn om te komen of ze helpen om vol te houden als de cliënt tegenslag ervaart. Het paard wordt ook gebruikt als metafoor, waarbij het de cliënt en de coach of therapeut de mogelijkheid biedt om vanaf een afstand naar het paard te kijken en dat te koppelen aan de hulpvraag. De interactie met het paard geeft inzichten aan de cliënt en therapeut of coach en biedt mogelijkheden om vaardigheden te ontwikkelen. De opdrachten die worden gegeven zijn zeer divers en veelal niet specifiek voorgeschreven of gedocumenteerd. De opdrachten ontstaan veelal door aan te sluiten bij wat er op het moment gebeurt, bij het paard of bij de cliënt. Ook kunnen situaties worden nagespeeld uit het dagelijks leven, door het opbouwen van een parcours dat de cliënt met het paard moet bewandelen, waarbij met hulp van cognitieve gedragstherapie toegewerkt wordt naar succeservaringen. Het paard staat vaak voor iets uit het dagelijkse leven, het paard dient dan als metafoor. Soms worden opdrachten heel gestructureerd of andere keren juist zonder structuur gegeven, waardoor de cliënt laat zien hoe hij in het dagelijkse leven omgaat met veel en weinig structuur. Uit de enquêtes onder cliënten is naar voren gekomen dat zij tijdens de interactie met het paard inzicht hebben gekregen in de invloed die zij zelf hebben op wat er gebeurt en dat zij zich uitgedaagd hebben gevoeld. De cliënten zijn anders naar zichzelf gaan kijken en meer cliënten hebben geleerd van de positieve momenten dan van de negatieve momenten, waar ze ook van aangaven van te hebben geleerd. Eén respondent had na de paard ondersteunde sessie niet meer doelen voor ogen, de rest wel. Een andere respondent had zich niet kwetsbaar gevoeld, de anderen wel. De mensen toonden ongeveer dezelfde scores ongeacht of zij één of meerdere sessies met paard ondersteuning hadden gehad. Bij de interviews is bevestigd dat de therapeuten en coaches de factoren uit de theorie herkennen of bewust onderdeel maken van de interventies. De enquêtes onder de cliënten gaven aan dat zij ontwikkelingen herkennen, die voor het vergroten van veerkracht nodig zijn volgens de literatuur. Daarom valt de conclusie te trekken dat er voorzichtig gesteld kan worden dat er theoretische onderbouwing is dat interventies met paarden zouden kunnen werken ten behoeve van het vergroten van veerkracht, waarom en hoe ze werken is niet duidelijk. De theoretische onderbouwing is niet compleet en is slechts een onderdeel van de voorwaarden om te voldoen aan een veelbelovend ontwikkelingsniveau van de interventie. In het onderzoek is naar voren gekomen dat de voorwaarden voor trede één, het voorwaardelijk ontwikkelingsniveau, niet gehaald zijn. Voordat trede twee bereikt is, zijn er nog aandachtspunten voor het behalen van trede één. Voor het behalen van trede één wordt een beschrijvend onderzoek aanbevolen waarbij EAGALA de interventies op papier uitwerkt, met het doel, de doelgroep, de aanpak en de context. Aan de praktiserende leden wordt aanbevolen om vast te leggen hoe veerkracht vergrotende factoren terug te zien zijn in de interventies. Dit onderzoek is met een kleine selecte steekproef onder praktiserende coaches en therapeuten uitgevoerd en met een gelegenheidssteekproef onder hun cliënten, waardoor de resultaten alleen betrekking hebben op de deelnemers van dit onderzoek en het niet aan te tonen is dat het voor de hele populatie geldt.