WETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEK DEEL 2
Lune Beks
SAMENVATTING METHODEN 2: KWALITATIEVE EN GEMENGDE METHODEN
GEDOCEERD DOOR J. DE LEERSNYDER & G. DEKEYSER
,Inhoudsopgave
Methoden van wetenschappelijk onderzoek: kwalitatieve en gemengde methoden boek. .5
Hoofdstuk 1: wat is kwalitatief onderzoek en was het echt verborgen?...........................5
Wat is kwalitatief onderzoek?.......................................................................................5
Box 1.1 auguste compte’s positivisme.........................................................................6
Box 1.2 sociaal constructionisme.................................................................................7
Hoofdstuk 3: kwalitatieve interviews...............................................................................9
Wat is kwalitatief interviewen?.....................................................................................9
Hoe een kwalitatief interview uitvoeren.....................................................................10
box 3.1 de kwaliteit in kwalitatief interview garanderen............................................14
Evaluatie van kwalitatieve interviews.........................................................................15
Hoofdstuk 4: focusgroepen............................................................................................ 16
Wat zijn focusgroepen?.............................................................................................. 16
de ontwikkeling van focusgroepen.............................................................................17
Hoe focusgroepen- onderzoek doen?..........................................................................17
Wanneer focusgroepen gebruiken..............................................................................19
box 4.2: illustratieve onderzoeksstudie......................................................................20
evaluatie van focusgroepen........................................................................................ 20
Hoofdstuk 5: etnografie/participerende observatie........................................................20
Wat is etnografie/ participant observatie?..................................................................20
de ontwikkeling van etnografie/participerende observatie.........................................21
Hoe etnografie/ participerende observatie uitvoeren?................................................22
Voorbeelden van etnografie/ participerende observatie............................................24
Wanneer etnografie/ participerende observatie gebruiken.........................................24
Evaluatie van etnografie/ participerende observatie..................................................24
Hoofdstuk extra toledo: onderzoeksopzet......................................................................24
Algemene benadering ontwerpen gevalsstudies........................................................24
Definitie onderzoeksopzet.......................................................................................... 25
Componenten onderzoeksdesign................................................................................25
De rol van theorie in design werk...............................................................................26
Criteria voor beoordeling van kwaliteit van onderzoeksdesign...................................27
Gevalsstudie designs.................................................................................................. 27
Bescheiden advies in het kiezen van een gevalsstudie design...................................29
Hoofdstuk 6: hoe opnames transcriberen?....................................................................29
Wat is transcriptie?..................................................................................................... 29
Is transcriptie nodig?.................................................................................................. 29
problemen met transcriptie........................................................................................30
1
, De jefferson benadering op transcriptie.....................................................................31
de ontwikkeling van transcriptie.................................................................................31
hoe Jefferson transcriptie doen...................................................................................31
Box 6.1 praktisch advies............................................................................................. 33
Wanneer Jefferson transcriptie gebruiken...................................................................33
Evaluatie van Jefferson transcriptie............................................................................33
Hoofdstuk 7: thematische analyse.................................................................................34
Wat is thematische analyse........................................................................................34
De ontwikkeling van thematische analyse..................................................................35
Hoe een thematische analyse uitvoeren.....................................................................35
Wanneer thematische analyse gebruiken?.................................................................37
Evaluatie van thematische analyse............................................................................37
Lesnotities les 1................................................................................................................ 37
methoden?.................................................................................................................... 38
Wat is kwalitatief onderzoek?........................................................................................38
Data- verzameling & -analyse.....................................................................................38
Kennistheoretische benadering..................................................................................38
Onderzoeksproces...................................................................................................... 39
Lesnotities les 2................................................................................................................ 39
Zelf-rapportage.............................................................................................................. 40
Zelf-rapportage & kennistheorieën.............................................................................40
Wat is interview............................................................................................................. 41
Interviews & kennistheorieën........................................................................................42
Hoe interview doen?...................................................................................................... 42
Lesnotities les 3................................................................................................................ 42
types vragen............................................................................................................... 42
Volgorde vragen......................................................................................................... 42
De interviewer als instrument........................................................................................ 42
Narratieven.................................................................................................................... 43
Interview als narratief & interviewer als co-narrator...................................................43
Narratief= perspectief................................................................................................ 43
Narratief= onderhandeling......................................................................................... 44
Narratief= verklaring.................................................................................................. 44
Waarom narratieven?.................................................................................................... 44
Conclusie....................................................................................................................... 44
Lesnotities les 4................................................................................................................ 45
Wat zijn focusgroepen?.................................................................................................. 45
Geschiedenis van focusgroepen....................................................................................46
2
, Wanneer gebruiken psychologen focusgroepen?...........................................................47
Hoe verloopt een focus groep onderzoek......................................................................49
Lesnotities les 5................................................................................................................ 50
Observatiestudies.......................................................................................................... 50
Wanneer gebruiken we studie?......................................................................................51
Observatiestudies en kennistheorieën...........................................................................51
Soorten observatiestudies............................................................................................. 51
Vroeger ethisch minder streng......................................................................................52
Observatietechnieken.................................................................................................... 53
Lesnotities les 6................................................................................................................ 53
Participatieve onderzoeksmethoden:.............................................................................53
Participatieve onderzoekspraktijken met kinderen en jongeren....................................54
Arts-based research methods........................................................................................54
Kwantitatief of kwalitatief participatief onderzoek?.......................................................54
Lesnotities les 7................................................................................................................ 56
Wanneer kwalitatief onderzoeksopzet...........................................................................56
Methoden van data-verzameling...................................................................................56
Steekproef of cases kiezen?.......................................................................................... 57
Definitie en doel gevalstudie......................................................................................... 58
Voorbeeld gevalsstudie: ‘de late dienst’........................................................................58
Hoe doe je een gevalstudie?.......................................................................................... 60
Lesnotities les 8................................................................................................................ 60
Open vragen.................................................................................................................. 61
Interviews en focusgroepen........................................................................................... 61
Transcriptie methoden................................................................................................... 61
Bv. lupus/ chronische ziekte: beleving en coping.......................................................62
Observaties................................................................................................................... 62
Ook andere beslissingen............................................................................................. 63
Software voor data-analyse........................................................................................63
Lesnotities les 9................................................................................................................ 64
Inleiding, definitie.......................................................................................................... 64
Gebruik inhoudsanalyse................................................................................................ 64
Algemeen verloop.......................................................................................................... 64
Interpreteren ongestructureerd interview: praten over ziekte....................................65
Kwaliteit van inhoudsanalyse (wat is een goed codeerschema) 3 criteria....................65
Voorbeeld Meg met paniekaanvallen (constructing panic).........................................65
Voorbeeld mbv LIWC: Ikke een narcist?......................................................................66
Voorbeeld mbv ATLAS. TI: representatie van diversiteit.............................................66
3
,Lesnotities les 10.............................................................................................................. 68
Gecombineerde methoden............................................................................................ 68
Waarom gecombineerde methoden?.............................................................................69
waarvoor gecombineerde methoden gebruiken?...........................................................69
Lesnotities les 11.............................................................................................................. 73
Onderzoekskwaliteit...................................................................................................... 73
Algemene kwaliteitsbeoordeling....................................................................................73
Standaarden kwaliteit in kwantitatief vs kwalitatief onderzoek.....................................74
Kwaliteitsbewaking tijdens onderzoeksproces...............................................................76
Onderzoeksethiek.......................................................................................................... 76
Ethische basisprincipes................................................................................................. 76
Ethische principes in context: ethische omgeving......................................................77
Ethische kwesties: informed consent.............................................................................77
ethische kwesties: privacy en databescherming............................................................78
Ethische codes en procedures.......................................................................................78
Lesnotities les 12.............................................................................................................. 80
Definitie discoursanalyse............................................................................................... 80
positie van discoursanalyse in psychologie discursieve psychologie............................80
gebruik discoursanalyse................................................................................................ 81
Voorbeeld: betekenis van paniek (Meg)......................................................................81
Voorbeeld: redelijk racisme (buurtbewoners spreken over allochtonen in oude
stadswijken)............................................................................................................... 81
Discoursanalyse volgens Potter.....................................................................................82
Foucault’s benadering van discoursanalyse =macht.....................................................82
Voorbeeld: betekenis van paniek................................................................................83
4
,METHODEN VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK: KWALITATIEVE EN
GEMENGDE METHODEN BOEK
HOOFDSTUK 1: WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK EN WAS HET ECHT
VERBORGEN?
WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
EXPLOSIE VAN INTERESSE IN KWALITATIEVE PSYCHOLOGIE
- paradigmatische verandering = radicaal nieuwe manier van denken vervangt
oude manier van denken
o negatieve componenten gehanteerd paradigma crisis in discipline
ontwikkeling nieuwe manieren cruciaal
overgang behaviorisme naar cognitieve psychologie
- kwantitatief onderzoek niet goed voor iedere onderzoeksvraag kwalitatief
onderzoek
- kwalitatieve methoden steeds meer gebruikt, gaat veel innovatie brengen in
toekomst
- Kuhn: wetenschap is een sociale constructie paradigmatische verandering
- Toch geen paradigmatische verandering: ene methode niet vervangen door
andere methode, gewoon andere manier van onderzoeken
o Kwalitatief onderzoek en kwantitatief onderzoek hebben al altijd samen
bestaan in psychologie, kwalitatief was gewoon minder dominant
DEFINITIE VAN KWALITATIEF ONDERZOEK MOEILIJK TE VINDEN WANT IS NIET 1
METHODE
- Definiëren door gemeenschappelijke eigenschappen:
o Geen numerieke waarden en statistische analyses beperkte definitie
Ook nummers in kwalitatief onderzoek
- 5 karakteristieken als groot definiërende kenmerken
o Bezorgdheid over rijkdom van de beschrijving
Veel gedetailleerde beschrijvingen, geen vereenvoudiging
Niet bij conversatie-analyse
o Het individueel perspectief vastleggen
Niet typisch bij conversatie-analyse
o Het vermijden van positivisme en het gebruik van postmoderne
perspectieven
Niet objectief hoe de wereld echt is, maar meer de interpretaties
ervan
We weten niet of er een effectieve werkelijkheid is
Weinig kwalitatieve onderzoekers willen generalisatie
o Vasthouden aan de postmoderne gevoeligheid
integratie van onderzoek in de werkelijkheid voor verbetering
o onderzoek van beperkingen in dagelijkse leven
onderzoeken effectief in sociale wereld
- Bryman identificeert essentiële kenmerken kwalitatief onderzoek
o Rijke en diepe data
o Relatief ongestructureerd
o Band tussen onderzoeker en participant
o Insiderperspectief
5
, o Niet over hypothesetoetsing
o Individuen bestudeerd als individuen
Nomothetisch kwantitatief
Idiografisch kwalitatief
o Sociale realiteit geconstrueerd veranderingen mee in rekening genomen
BOX 1.1 AUGUSTE COMPTE’S POSITIVISME
Positivisme wordt gezien als denigrerende term bij kwalitatief onderzoek
Refereert naar dominante epistemologische positie, ontstaan in verlichting
- Compte: the law of three phases
o Theologische fase
o Metafysische fase: kennis obv nadenken en vragen stellen, mensenrechten
en veranderingen in maatschappij
o Wetenschappelijke fase
- kwantificatie was compte ook tegen verkeerd gebruik positivisme in
wetenschap
Wetenschap als normale praktijk in kwalitatief en kwantitatief onderzoek
- science komt van scire= weten maar nu speciaal soort weten
- psychologie= wetenschappelijke studie van het brein en hoe het ons gedrag
beïnvloed en dicteert, van communicatie en geheugen naar gedachten en emotie
o wetenschap als deel van definitie van domein
- gaan uit van eigenzinnige gekregen view
o objecten zijn objectief en echt, bestaan buitenom de mens
o wetenschappelijke kennis bepaald door echte karakter van fysieke wereld
o unitaire set van methoden en procedures
o wetenschap is individualistische en mentalistische activiteit
- wetenschap is sociaal geconstrueerd door mensen
o die nooit de echte wereld kunnen observeren
o die een weergave opleggen van de natuur van de wereld door wetenschap
o die kleine overeenstemming laten zien naar gepaste methoden en
procedures
o die samen en sociaal handelen als deel van onderneming van wetenschap
- ook kwantitatieve onderzoekers mening dat we echte realiteit niet kunnen weten
o geen twee soorten onderzoekers, maar zijn eigenlijk allebei
o gemixte methoden
- verschil kwalitatieve data-collectie methoden en kwalitatieve data-analyse
methoden
o kwalitatieve data-collectie methoden niet altijd gevolgd door kwalitatieve
data-analyse
o data collectie methoden zijn oud, maar data-analyse methoden zijn vrij
recent
De logische positivist, behaviorisme en psychologie
- positivisme: onprecies gebruik en negatieve connotatie om mainstream
psychologie te omschrijven
o logisch positivisme: afhankelijk van empirisme en gebruik logische
deducties
invloed op behaviorisme
6