Samenvatting Taal niveau 2 kennistoets (Portaal)

 Betekenis van taal
SAMENVATTI  Woordbetekenissen (woordenschat)


1. TAALBESCHOUWING –
14pt.  Het regent buiten
 Opa gaf de pijp aan Maarten
1.0 Wat is taalbeschouwing?  Het is hier best koud vs. Doe het raam dicht
 Taalbeschouwing
 Reflectie op alle aspecten van taal  Pragmatisch
 Het kijken naar taal (vorm, gebruik en functie)  Hoe gebruik je taal in een bepaalde situatie?
 Verschijnselen ontdekken in taal  ‘Mag ik effe naar de plee?’
 Spelen met taal  Eufemismen  verzachtende uitdrukking  ‘hij is
 Praten en denken over taal heen gegaan’

 Taalbeschouwing op school  Orthografisch
 Spellen  Hoe spel je de taal die je hoort en spreekt?
 Grammatica  Homoniemen: woorden lijken op elkaar maar
 Taalgebruik betekenen iets anders
 Reflecteren op taal  Homofonen: Steil en Stijl. Klinkt hetzelfde betekent
wat anders. HomoFOON  geluid is zelfde
 Belang van taalbeschouwingsonderwijs  Homografen: Bank. Kan meerdere betekenissen
 Betrokkenheid bij taal en cultuur hebben. HomoGRAAF  grafie is zelfde
 Vorm van wereldoriëntatie
 Heeft een culturele betekenis
2
 Nieuwsgierigheid en plezier in taal 1.2 Taalbeschouwigsstrategieën
vrag
 Systematiek  Hoe taal is opgebouwd
 Analyseren
 Metataal  Gebruik je om over taal te praten
 Zoeken naar stukjes
 Metalinguïstisch bewustzijn  snappen hoe taal
 Uit elkaar halen van een woord, zin of tekst
werkt
 Onwillekeurig: sluitbaar  sluit+baar niet sl+uitbaar
 Op basis van voorkennis van andere woorden
2  Nodig bij spelling en het schrijven van woorden
1.1 Niveaus van vrag
taalbeschouwing  Relateren
 Fonologisch  Waar zegt het iets over
 Uitspraak  Verbanden leggen tussen woord, zin of zinsdelen
 ‘Kom jaai uit Rjottejdom don?’  Signaalwoorden  richtingwijzers
 Restaurant, zeven, auto, puzzel, tram  Voegwoorden  plakwoorden
 Verschil: boom  bom  Samenstellingen
 Grammaticale betekenis  verwijzen met hij/zij bijv.
 Morfologisch  Nodig om verbanden tussen delen tekst begrijpen
 Opbouw van woorden  Relatie tussen onderwerp en persoonsvorm
 Hij loop vs. Ik loopt
 Neologismen  recent ontstaan woord: influencer  Vergelijken
 Morfeem  betekenisdragend stukje(s) woord  Zoeken naar overeenkomsten en verschillen in taal
 Vrij morfeem  woord op zich: fiets, boek  ‘Welke hoort er niet bij’
 Gebonden morfeem  niet zelf: -je, -heid, on-  Wij schrijf je anders dan wei maar klinkt hetzelfde
 Het gebruik van ‘u’ en ‘jij’
 Syntactisch  Standaard taal en dialect
 Structuur en opbouw van zinnen  Figuurlijk en letterlijk taalgebruik
 ‘Blinde brouwen zien meeste mannen niet zitten’
 ‘Een aantal mensen zijn boos geworden’  Classificeren
 In het Nederlands persoonsvorm op 2e plek  Waar hoort het bij
 Indelen in groepen
 Semantisch  Nodig bij correct spellen van woorden
 Nodig bij bepalen doel en verband in een tekst

,  Kenmerken van taalcategorieën onderbrengen: 4. Regels formuleren
woordsoorten, sterke en zwakke werkwoorden,  Welke regels kan je formuleren bij categorieën?
tekstsoorten, type signaalwoorden  Bijv. wanneer je ‘c’ uitspreekt als ‘s’ of ‘k’

 Generaliseren 5. Check
 Algemene regel ontdekken in taal  Kijk terug op eerder verzamelde woorden
 Kinderen doen dat vanzelf  Pas nieuwe regels toe
 Bij lessen bewust regels bedenken  In hoeverre klopt deze regel?
 Tegen vreemden zeg je niet eerlijk hoe ze eruit zien
 In een vragende zin staat de persoonsvorm voorop
 In samenstelling zegt rechterdeel over algemene 1.6 Analogiestrategie vs.
soort waar het naar verwijst, stadsbus.
Algoritmische strategie
 Herordenen Strategieën voor het aanleren van werkwoordspelling.
 Taal op andere manier bekijken  Analogiestrategie
 Vorm van taalspel  Werken met voorbeeldwerkwoorden (kapstok)
 Vervrouwelijken: Arnhem  Arnhaar  Het is hij smurft dus ook hij vindt
 Woorden met dierennaam: probeersel, gezellig  Verblinden is net zo’n werkwoord als branden dus
ook met -dde
 Relatief snel zelfstandig spelling onder de knie
 Koppelen aan juiste voorbeeld kan fout gaan
1.3 Inductief vs. Deductief  Leerlingen krijgen niet echt inzicht in spellingsregels
lesgeven
 Inductief  Algoritmische strategie
 Leraar legt regel uit en stuurt proces  Stappenplan/schema
 Leerlingen passen de geleerde regel toe Is het een persoonsvorm? Ja
 Directe instructie, meer uitleg en controle Staat het in t.t. of v.t.? V.t.
 Duidelijk, snel en gestructureerd Staat het in e.v. of m.v.? M.v.
 Minder ruimte voor ontdekking, kan passief zijn  Meest effectieve strategie
 Stappen overslaan of in verkeerde volgorde is risico
 Deductief  Zelfstandig stappen zetten duurt lang
 Leraar begeleidt om zelf regel te ontdekken
 Kinderen ontdekken de regel zelf
 Leerlinggerichte ontdekking, actief betrokken
 Vergroot zelfstandig leren
 Kan meer tijd kosten, mogelijk verwarrend voor
2. BEGRIJPEND LEZEN –
kinderen die structuur missen 18pt.
2.0 Waarom is het lastig?
 Verschillende redenen
1.5 De Lusles  Tekst is niet motiverend
 Wat is het?  Te veel strategieën die worden
 Vorm van inductieve didactiek van taalbeschouwing aangeboden
 Doel: kinderen laten reflecteren op taal  Begrijpend lezen is een les op zich
 Bestaat uit 5 stappen: geworden
 Strategieën worden niet toegepast bij
1. Taalverschijnsel signaleren ander vak
 Wat zie je en wat valt je op  ‘Modeling’ vaak niet toegepast
 Bijvoorbeeld ‘afbeelding van een circus’  Veel individueel gewerkt
 Onvoldoende technisch lezen
2. Voorbeelden verzamelen  Er wordt te vroeg mee gestart
 Kan je meer woorden verzinnen met de letter ‘c’?
 Het is inductief dus laat het de kinderen zelf doen  Kinderen motiveren door:
 Het betekenisvol te maken
3. Voorbeelden vergelijken  Denk aan aansluiten bij belevingswereld
 Actuele teksten
 Hoe orden je voorbeelden in categorieën?
 Het moet interesse opwekken
 Je krijgt paar minuten om zelf te doen