samenvatting politicologie 1e BACH rechten

POLITICOLOGIE

HOOFDSTUK 1: POLITIEK

1. WAT IS POLITIEK?
Politiek = ordenen en besturen van een samenleving

In brede zin: politiek is overal waar er regels bestaan Vb. verenigingen, scholen, bedrijven als ‘schools of
democracy’

Boek: Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving

 term afkomstig van Oudgriekse politeia (politika)  zaken die met de polis te maken hebben :
samenleving bij de Oude Grieken

DEFINITIE
ORDENEN EN BESTUREN VAN EEN TERRITORIAAL AFGEBAKENDE SAMENLEVING DOOR
MIDDEL VAN MACHTSUITOEFENING




Territoriaal : samenlevingen die verbonden zijn aan een territorium

Bv: gemeenten, provincies, landen, regio’s, …

 omvattend en dwingend: regels niet zomaar ontwijken  of verhuizen  andere regels die daar gelden

<-> vereniging of organisatie: buiten organisatie niet onderworpen aan regels

Wereld is verdeeld in staten  met eigen grondgebied:

- intern besturen

- beschermen tegen externe vijanden
staat = hedendaagse structuur waarin zich de situering van samenlevingen afspeelt

In enge zin: alles wat te maken heeft met het besturen van een territoriaal gefundeerde samenleving

• Staatsinrichting en instellingen ontwikkelen
• Politiek gedrag bestuderen: strategie & conflict  doelbewust optreden
• Beleid voeren

, 2. EVOLUTIE REIKWIJDTE VAN POLITIEK




Samenheng cursus:




Democratische regimes Autoritaire regimes
 macht is tijdelijk en verspreid over verschillende  macht geconcentreerd bij 1 persoon of groep, me
groepen  toestemming verleend door het verkiezen beperkte politieke vrijheid en weinig
van vertegenwoordigers door de bevolking burgerparticipatie.

, Unitaire staten Federale staten
 macht gecentraliseerd bij de centrale overheid  macht verdeeld tussen centrale overheid en
deelstaten of regio’s


HOOFDSTUK 2: MACHTSUITOEFENING

1. WAT IS MACHT?

• Bindende regels = politieke regelgeving kan alleen functioneren als ze ook opgelegd worden aan de lede
van de samenleving
• Niet-naleving = sancties, dwangmiddelen <-> burgerlijke ongehoorzaamheid
• We volgend de regels zonder na te denken (geïnternaliseerd)
o Bv: drinken en rijden; gordel; rechts rijden; rookverbod; …

 regels opleggen en afdwingen door middel van machtsuitoefening

• Burgerlijke ongehoorzaamheid
▪ = publieke, niet gewelddadige en bewuste daad die tegen wet ingaat en die tot doel heeft een
wijziging in beleid of wetgeving te realiseren
1) Vorm van protest – steunt op morele overwegingen en stelt een vorm van fundamenteel onrecht
aan te klagen
2) Vreedzaam – geen gebruik van geweld en reden om niet na te leven wordt toegelicht aan bestuur
media
3) Aanvaarden van gevolgen van niet-naleving bindende regels – bv: mogelijke gevangenisstraf

2. MACHT VERSUS GEZAG

gezag = wanneer burgers zich geen of weinig vragen stellen bij de uitoefening van macht




1) Max Weber
• Macht = mogelijkheid van actor om wil op te leggen aan anderen, ook tegen eventuele weerstand in
• ≠ Gezag = machtuitoefening die aanvaard wordt, die als legitiem wordt gezien, en in de praktijk ook gevo
wordt.  3 vormen van gezag:

, 1. Traditioneel gezag
▪ Berust op respect voor traditie & gewoonte
▪ Erfopvolging (bv: koning)
2. Charismatisch gezag
▪ Berust op persoonlijkheid van de machthebber, aan wie bijzondere eigenschappen
worden toegeschreven
▪ persoonlijke eigenschappen
3. Rationeel – legalistisch gezag
▪ Niet gebonden aan de persoon van de machthebber, maar is berust op respect voor
regels


2) Robert Dahl
• Macht = actor A heeft mogelijkheid om ervoor te zorgen dat actor B een handeling verricht die B anders
niet zou verrichten
• Probleem: handeling B niet noodzakelijk in overeenstemming met wil A : onbedoelde
(neven)effecten
• Vb. belastingen betalen = opgelegd, niemand uit zichzelf
▪ A = overheid
▪ B = burger
▪ Handeling = belasting betalen