Volledige samenvatting MFP spijsverteringsstelsel - morfologie eerste jaar geneeskunde

MFP SPIJSVERTERINGSSTELSEL
HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE
1. Functie van het spijsverteringsstelsel
- PROPULSIE : voorstuwen van voedsel van mond naar anus (peristalsis)
- VERTERING van voedsel
o Zure pH → maag
o Enzymes → speekselklieren, maag, pancreas
- ABSORPTIE (water & voedingsstoffen) → dundarm
- DETOXIFICATIE (opgenomen voedingsstoffen) → lever
- SECRETIE (interne & externe giftige substanties) → colon
- AFWEER (immuunsysteem) → GALT

2. Opbouw (macro- en microscopie van het spijsverteringsstelsel)
- Buisvormige organen
o Mond
o Pharynx
o Slokdarm
o Maag
histologie
o Dunne darm
o Dikke darm
- Vaste organen
o Speekselklieren (→ mond)
o Alvleesklier (→ dundarm)
o Lever (→ dundarm)

2.1. Histologie: 4 lagen

- MUCOSA (slijmvlies, bovenste laag, naar lumen: bestaat uit 3 lagen)
o Epitheel (+ basale membraan)
o Lamina propria (losmazig bindweefsel, capillairen, GALT, zenuwvezels)
o Muscularis mucosae (spierlaag)
→ variatie in epitheel volgens locatie in GUT
- SUBMUCOSA
o Losmazig bindweefsel
o Submucosale klieren: produceren slijm
o GALT
o Bloedvaten
o Autonome zenuwplexus
▪ Oppervlakkig : plexus van Meissner
▪ Diep : plexus van Henle
- MUSCULARIS (= muscularis externa of muscularis propria)
o Binnenste spierlaag : ringvormig (= circulair)
o Zenuwplexus : plexus myentericus van Auerbach
o Buitenste spierlaag : longitudinaal (= evenwijdig met maagdarm-lengteas)
- ADVENTITIA / SEROSA
o Bind- en vetweefsel
o Maag + darm: bekleed door een buikvlies (peritoneum): serosa
o Slokdarm + rectum: niet bekleed door een vlies: adventitia

,3. Bevloeiing van het spijsverteringsstelsel (met exclusie van mond en pharynx)
- Arteries
o Collaterale arteriële circulatie = netwerk van 3 stammen van bloedvaten voor bescherming tegen bloedklonters.
- Venen
- Lymfevaten
o Sterk ontwikkeld (vooral in de vlokken van de dunne darm)
o Niet aanwezig in de mucosa van het colon & maag

3.1. Aorta abdominalis: bevloeit de infradiafragmatische buikorganen
- Arteria phrenicae inferiores
- Arteriae suprarenalis superiores
- Truncus coeliacus
o Arteria lienalis
o Arteria gastrica sinistra
o Arteria hepatica communis
▪ Arteria hepatica propria
▪ Arteria gastrica dextra
▪ Arteria gastroduodenalis
- Arteria mesenterica superior
- Arteriae suprarenalis mediae
- Arteriae renalis
o Arteriae suprarenalis inferiores
- Arteria testicularis/ovarica
- Arteriae mesenterica inferior
- Ruggemerg arteries

,4. Bezenuwing van het spijsverteringsstelsel (met inclusie van mond & pharynx)

- Buisvormoge organen
o Mond Somatische ZS
o Pharynx
o Slokdarm
o Maag
o Dunne darm
o Dikke darm
- VASTE ORGANEN : Autonome/ viscerale ZS
o Speekselklieren (→ mond)
o Alvleesklier (→ dundarm)
o Lever (→ dundarm)

Functies:

- Waarneming van verandering (sensatie) via sensoriële receptoren: sensorische input
- Interpretatie van deze waarneming (integratie) en reactie via effector organen: motorische output

Zenuwcellen (neuronen):

- Fysiochemisch
o Opname prikkel uit omgeving
o Omvorming prikkel tot zenuwimpuls
- Elektrisch ‘actiepotentiaal’
o Geleiding zenuwimpuls
o Transmissie impuls

Synaps:

- Contact tussen 2 neuronen
o Neuron en spiercel
o Neuron en kliercel
- Omvat:
o Synaptische kloof
o Overdracht van impuls tussen 2 neuronen gebeurt door tussenkomst van chemische stof (neurotransmitter)

4.1. Anatomische opbouw
- Centraal zenuwstelsel
o Hersenen
o Ruggenmerg
o Bindweefselige hulzen (meningen)
- Perifeer zenuwstelsel
o Zenuwuitlopers (van craniale en spinale zenuwen)
o 2 soorten
▪ Sensorisch/afferent: aanvoer van prikkels
▪ Motorisch/efferent: uitvoeren acties
• Motorische actie (spieren)
• Secretoire actie (klieren)

4.2. Functionele opbouw
- Somatische (willekeurige) zenuwstelsel
o Stelsel dat onder bewuste controle staat
▪ Controle van gewilde bewegingen van skeletspieren
▪ Bewustzijn (relatieleven)

, - Autonome (viscerale) zenuwstelsel
o Stelsel dat we niet bewust controleren
▪ Orthosympatische ZS (neurotransmitter: adrenaline) → ACTIE
▪ Parasympatische ZS (neurotransmitter: acetylcholine) → RELAXATIE

4.3. Histologische opbouw

Zenuwcellen (neuronen)

- Cellichaam met celkern (perikaryon)
- Celuitlopers
o Dendrieten (afferent)
o Axon (efferent)
- Celmembraan
- Collectie van cellichamen:
o In CZS: kern (nucleus)
o In PZS: ganglion

Steuncellen (gliacellen)

4.4. Bezenuwing
4.4.1. Craniale zenuwen → mond, pharynx en alvleesklier

1) Nervus olfactorius
2) Nervus opticus
3) Nervus oculomotorius
4) Nervus trochlearis
5) Nervus trigeminus
6) Nervus abducens
7) Nervus facialis
8) Nervus vestibulocochlearis
9) Nervus glossopharyngeus
10) Nervus vagus
11) Nervus accessorius
12) Nervus hypoglossus


Nervus opticus (II)

- Sensorische zenuw
- Kruising in chiasma opticum
o Laterale helft: zelfde zijde
o Mediale helft: contralaterale zijde
- Tractus opticus naar de thalamus (synaps)
- Radiatio optica naar occipitale cortex
- Beschadiging op verschillende plaatsen geeft andere uitkomst
o Bv beschadiging n.1: blins bij 1 oog
o Bv beschadiging n.2: tunnelvisie

Nervus oculomotorius (III)

- Oorsprong: middenhersenen
- Motorisch: bezenuwt de oogspieren (beweeglijkheid oog)
- Parasympatisch autonoom: constrictie van pupil (pupilreflex)
- Uitzondering!:
o 1 oogspier (musculus obliquus superior) wordt bezenuwd door nervus trochlearis (IV)
o 1 oogspier (laterale oogspier) wordt bezenuwd door nervus abducens (VI)