Aantekeningen hoorcollege 1
Wat is staatsrecht?
- Regels over de organisatie van de overheid en fundamentele normen over de verhouding met de
overheid.
Constitueren (scheppen): ‘Het koningschap word erfelijk vervuld door wettige opvolgers van Willem
2’ (art. 24 Gw)
Attribueren (toekennen): ‘Aan de rechterlijke macht is voorts opgedragen de berechting van
strafbare feiten’ (art. 113 lid 1 Gw)
Reguleren (beperken): ‘niemand kan lid zijn van beide kamers’ (art. 57 lid 1 Gw)
Hoe maak ik een staat?
1. Neem een stuk grond, met duidelijke grenzen; (territoir)
2. Bevolk die met een gemeenschap die een zekere eenheid vormt; (natie)
3. Roep een staat uit en oefen effectief gezag uit over de gemeenschap; (interne soevereiniteit)
4. Overleef een confrontatie met de buren. (externe soevereiniteit, erkenning)
Verschil Noord-Korea en Ethiopië, beiden failed states.
- In Noord-Korea is het instrument angst en dwang. Grenzen zijn beperkt.
- In Ethiopië is geen gezag, dus geen interne soevereiniteit.
Dwang is feitelijk: de mogelijkheid om anderen te dwingen.
Gezag is gelegitimeerde dwang: (potentiële) dwang die wordt geaccepteerd door degenen jegens wie
het wordt uitgeoefend.
- Traditie: iets aanvaardbaar omdat het altijd zo was
- De koning, minister-president of burgemeester heeft charisma
- Het werkt: het beschermt onze vrijheid het beste
Rechtsstaat en democratie
Rechtsbronnen van het staatsrecht
Materiele constitutie: het geheel aan normen, beginselen en regels wat de staat constitueert,
de rechtsorde regelt.
Formele constitutie: Grondwet
-Grondwet
-Statuut
-Organieke wetten
-Algemene Maatregelen van Bestuur
-Ongeschreven staatsrecht
Rechtsstaat – wat is het?
- Legaliteit, voorkomt willekeur (aan de wet toetsen)
- Machtenscheiding
- Grondrechten
- Rechtsbescherming
, Soevereiniteit: Hoogste rechtsmacht = gebonden aan de door andere gestelde rechtsregels.
Trias politica
Scheiden in functies-
1. Wetgeven, 2. Besturen, 3. Rechtspreken
Scheiding in personen-
1. Kamerleden 2. Ministers 3. Rechters
Scheiding in instituties-
1. Wetgever 2. Bestuur 3. Rechterlijke macht
Federalist Papers no. 51
‘If men were angels, no government would be necessary. If angels were to govern men, neither
external nor internal controls on government would be necessary.’
Accepteer de fouten en de slechtheid van de mens en zorg dat zij dit gebruiken om elkaar te
controleren.
Ambitie moet ambitie tegenhouden.
Vergelijken met touwtrekken, willen allebei winnen.
Machtsevenwicht is het balanceren van dit touw, omdat aan beiden kanten evenveel kracht
wordt uitgeoefend.
4 beginselen week 1:
1. De staat heeft gezag, de maffia dwingt slechts
2. Een mooie Grondwet is nog geen goede constitutie.
3. Democratische rechtsstaat: maximaal gezag met minimale dwang
4. Goede motieven zijn mooi, slechte motieven zijn betrouwbaar
Hoorcollege 3
Legaliteit
- Er moet een grondslag zijn (vastgelegd in een wet) &conformiteit
- Algemene normen (art. 89 lid 2 Gw)
- Voorzienbaarheid (je kunt niet overvallen worden art. 16 Gw)
- Kenbaarheid (art. 88 Gw)
Wetten in materiële zin (avv):
- Algemene regel
Open groep
Herhaaldelijk toepasbaar
- Bevoegd gegeven
- Externe werking
HR 10 juni 1919 NJ 1919/650 (Rogge)
Wat is staatsrecht?
- Regels over de organisatie van de overheid en fundamentele normen over de verhouding met de
overheid.
Constitueren (scheppen): ‘Het koningschap word erfelijk vervuld door wettige opvolgers van Willem
2’ (art. 24 Gw)
Attribueren (toekennen): ‘Aan de rechterlijke macht is voorts opgedragen de berechting van
strafbare feiten’ (art. 113 lid 1 Gw)
Reguleren (beperken): ‘niemand kan lid zijn van beide kamers’ (art. 57 lid 1 Gw)
Hoe maak ik een staat?
1. Neem een stuk grond, met duidelijke grenzen; (territoir)
2. Bevolk die met een gemeenschap die een zekere eenheid vormt; (natie)
3. Roep een staat uit en oefen effectief gezag uit over de gemeenschap; (interne soevereiniteit)
4. Overleef een confrontatie met de buren. (externe soevereiniteit, erkenning)
Verschil Noord-Korea en Ethiopië, beiden failed states.
- In Noord-Korea is het instrument angst en dwang. Grenzen zijn beperkt.
- In Ethiopië is geen gezag, dus geen interne soevereiniteit.
Dwang is feitelijk: de mogelijkheid om anderen te dwingen.
Gezag is gelegitimeerde dwang: (potentiële) dwang die wordt geaccepteerd door degenen jegens wie
het wordt uitgeoefend.
- Traditie: iets aanvaardbaar omdat het altijd zo was
- De koning, minister-president of burgemeester heeft charisma
- Het werkt: het beschermt onze vrijheid het beste
Rechtsstaat en democratie
Rechtsbronnen van het staatsrecht
Materiele constitutie: het geheel aan normen, beginselen en regels wat de staat constitueert,
de rechtsorde regelt.
Formele constitutie: Grondwet
-Grondwet
-Statuut
-Organieke wetten
-Algemene Maatregelen van Bestuur
-Ongeschreven staatsrecht
Rechtsstaat – wat is het?
- Legaliteit, voorkomt willekeur (aan de wet toetsen)
- Machtenscheiding
- Grondrechten
- Rechtsbescherming
, Soevereiniteit: Hoogste rechtsmacht = gebonden aan de door andere gestelde rechtsregels.
Trias politica
Scheiden in functies-
1. Wetgeven, 2. Besturen, 3. Rechtspreken
Scheiding in personen-
1. Kamerleden 2. Ministers 3. Rechters
Scheiding in instituties-
1. Wetgever 2. Bestuur 3. Rechterlijke macht
Federalist Papers no. 51
‘If men were angels, no government would be necessary. If angels were to govern men, neither
external nor internal controls on government would be necessary.’
Accepteer de fouten en de slechtheid van de mens en zorg dat zij dit gebruiken om elkaar te
controleren.
Ambitie moet ambitie tegenhouden.
Vergelijken met touwtrekken, willen allebei winnen.
Machtsevenwicht is het balanceren van dit touw, omdat aan beiden kanten evenveel kracht
wordt uitgeoefend.
4 beginselen week 1:
1. De staat heeft gezag, de maffia dwingt slechts
2. Een mooie Grondwet is nog geen goede constitutie.
3. Democratische rechtsstaat: maximaal gezag met minimale dwang
4. Goede motieven zijn mooi, slechte motieven zijn betrouwbaar
Hoorcollege 3
Legaliteit
- Er moet een grondslag zijn (vastgelegd in een wet) &conformiteit
- Algemene normen (art. 89 lid 2 Gw)
- Voorzienbaarheid (je kunt niet overvallen worden art. 16 Gw)
- Kenbaarheid (art. 88 Gw)
Wetten in materiële zin (avv):
- Algemene regel
Open groep
Herhaaldelijk toepasbaar
- Bevoegd gegeven
- Externe werking
HR 10 juni 1919 NJ 1919/650 (Rogge)
