SV GROEPSDYNAMISCH
BEGELEIDEN
1. GROEPEN EN TEAMS
1.1 WAT IS EEN GROEP?
Iedereen behoort op elk moment in zijn leven tot verschillende groepen.
Gedurende je leven veranderen ook de groepen waar toe je behoort. Er zijn
verschillende definities van een groep. Dit zijn de essentiële kenmerken om van
een groep te kunnen spreken:
1. Een doel Een verzameling mensen die gezamenlijk een bepaald doel
willen bereiken
-> besef dat je in groep meer kans maakt om je doel te
bereiken dan als individu
(het geheel is meer dan de som van de delen)
Vb: een groep vrijwilligers die instaat voor de maaltijdbedeling
bij kansarmen ervaart dagelijks dat het niet haalbaar zou zijn
indien elk lid deze taak als individu op zich zou nemen
(hetzelfde doel: mensen in kansarmoede voedsel geven)
2. Een Een groep is op een bepaalde manier afhankelijk van elkaar.
onderlinge Een bepaalde gebeurtenis beïnvloedt niet alleen een individu,
afhankelijkh maar de hele groep.
eid
Vb: een groep voetballers is afhankelijk van elkaar om te
kunnen scoren. Wanneer een groepslid een rode kaart krijgt,
lokt dit vaak een reactie uit bij de andere spelers.
3. Interactie Een groep zijn individuen die directe contacten met elkaar
onderhouden. Er moet interactie aanwezig zijn tussen de
groepsleden.
Vb: groepsleden kunnen iedereen aanspreken in een
klasgroep. Ze hebben direct contact met elkaar.
4. Een Een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer
sociale personen bestaat, die zichzelf ook als lid van een groep
eenheid beschouwen.
Vb: studenten die jaarlijks naar Hongarije gaan met mensen
met een verstandelijke beperking verzamelen allemaal aan de
luchthaven met dezelfde T-shirt zodat je meteen ziet wie deel
1
, uitmaakt van de groep.
5. Zonder wederzijdse beïnvloeding kan je niet van een groep
Wederzijdse spreken.
beïnvloeding
Vb: in een studentenvereniging bereiden de leden van het
presidium de studentendoop voor. De schachtentemmer en
preses vinden andere zaken belangrijk waardoor ze elkaar
beïnvloeden tijdens de voorbereidingen en hun doop een uniek
karakter krijgt.
6. Normen De interactie worden door een aantal normen en rollen
en rollen gestructureerd. Deze kunnen schriftelijk of mondeling
vastgelegd worden. Regels van een groep bepalen of gedrag
goed/fout, gewenst/ongewenst, normaal/abnormaal is.
Groepsnormen zijn gedragsregels die voor ieder individu
gelden.
Vb: in de Chiro van Emile is stoer zijn heel belangrijk waardoor
hij in de wintermaanden ook met zijn short naar de Chiro gaat.
Wanneer zijn vriendjes vragen of dat hij het niet koud heeft,
dan zegt hij ‘Nee, dat is voor mietjes en die zijn bij ons niet
toegelaten.
Normen vergemakkelijken het samenwerken en omgang in de groep, want
iedereen wat van hem verwacht wordt. Groepen oefenen een actieve druk uit op
leden om zich te conformeren aan de groepsnormen. Dit is een van de
belangrijkste redenen voor conformiteit en uniformiteit in groepen.
Conformiteit = de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan geldende
groepsnormen
Uniformiteit = het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid of
samenhang
1.2 WAT IS EEN TEAM?
Een team wordt omschreven als “twee of meer individuen waartussen er sociale
interactie is en die één of meer gemeenschappelijke doelen hebben. Die
personen zijn afhankelijk van elkaar en iedereen heeft zijn eigen toegewezen
specifieke rollen of functies.”
Het verschil tussen een team en ‘zomaar’ een groep mensen (= menigte) is dat
een team geleerd heeft zich te ‘verbinden’: samen te werken aan een bepaald
doel. Binnen een team is bij de leden het besef aanwezig dat ze door samen te
werken in staat zijn een doel te bereiken dan individueel. Dat doel bindt en
verbindt.
2
,Een groep is een team als volgende kenmerken aanwezig zijn:
- Het teambelang gaat voor op het eigenbelang
- Er is sprake van cohesie, verbondenheid, een wij-gevoel, maar ook
weerstand van buitenaf
- De taken, rollen of functies in het team zijn bekend en begrip voor elkaar
- Er is een goede samenwerking
- Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
- Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet
- Er wordt aandacht besteed aan een goede onderlinge communicatie
(gesprek, feedback, onderhandeling, meningsverschillen)
- Successen zijn een gezamenlijk resultaat
De definitie volgens Jef Stevens (psycholoog aan KU Leuven): ‘een team
bestaat uit twee of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op
of in functie van een gezamenlijk doel, binnen een breder organisatorisch
verband.
De kenmerken volgens deze definitie:
Twee of meer Een team bestaat uit verschillende teamleden. Ze zijn op
leden met elkaar aangewezen om hun taak te kunnen uitvoeren om
onderlinge de reden dat het hun individuele mogelijkheden te boven
afhankelijkheid gaat.
Vb: een team in de welzijnssector kan de hulpverlening
van cliënten niet realiseren zonder met elkaar samen te
werken
Een taak Teamleden zijn taakafhankelijk (= mate waarin teamlid
vervullen info, materialen en ondersteuning nodig heeft en daarvoor
afhankelijk is van andere teamleden om zijn werk effectief
uit te voeren) van elkaar. Als de afhankelijkheid groot is,
hebben teamleden elkaar in grote mate nodig om hun
eigen bijdrage te kunnen leveren en de taak te vervullen.
Vb: Wanneer een therapeut in de kinderpsychiatrie een
sessie met een jongere begeleidt waarbij bepaalde
emoties worden losgemaakt, dan is hij nadien afhankelijk
van de leefgroepbegeleider. Die ondersteunt de jongere
achteraf in de leefgroep.
Een gezamenlijk Je werkt naar een gezamenlijk doel of eindresultaat. Zo’n
doel doel brengt het team dichter bij elkaar.
Verantwoordelijkheden worden gedeeld.
3
, Vb: een team in de bijzondere jeugdbijstand werkt nauw
samen om de 17-jarige Jonas zelfstandig in een studio te
kunnen laten wonen. Zijn begeleiders maken concrete
plannen en afspraken om dat doel samen met Jonas te
kunnen realiseren.
Het Een team maakt meestal deel uit van een breder verband.
organisatorisch Het functioneert binnen de visie en missie van de
e verband organisatie, regelgeving en procedures. Team en
organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds.
Vb: Een organisatie vindt cliëntenparticipatie heel
belangrijk en wil daarom elke week op maandagavond een
bewonersoverleg doen. Het team is hiermee akkoord,
maar ziet dat de bewoners na een drukke nood hebben
aan rust en stellen daarom voor om het om de twee weken
te doen in plaats van elke dag.
Een team heeft Gemeenschappelijke waarden en normen zorgen voor een
gedeelde zekere gelijkheid in opvattingen, doelstellingen en
waarden en gedragingen. Zo kan je beslissingen maken vanuit
normen wederzijds begrip
Vb: een team in een jongerenadviescentrum draagt
diversiteit hoog in het vaandel. Zij gaan elke vorm van
uitsluiting tegen. In hun begeleiding staat het recht op een
menswaardig leven voor elke jongere centraal.
1.3 WAT ZIJN VEERKRACHTIGE TEAMS? (NIET KENNEN)
1.4 WAT IS GROEPSDYNAMICA?
Groepsdynamica = wetenschappelijke onderzoekdomein dat zich richt op het
vergroten van inzicht in het functioneren van groepen
Binnen groepsdynamica kijkt men volgens Johnson en Johnson naar:
- Het gedrag van groepsleden binnen groepen
- De ontwikkeling van groepen
- De interacties tussen groepsleden, andere groepen en organisaties
- De structuur van groepen
Als je een groep cliënten begeleidt, zijn er drie actoren waar je rekening mee
moet houden:
- De (begeleidings)groep zelf
- Je team met verschillende rollen
4
BEGELEIDEN
1. GROEPEN EN TEAMS
1.1 WAT IS EEN GROEP?
Iedereen behoort op elk moment in zijn leven tot verschillende groepen.
Gedurende je leven veranderen ook de groepen waar toe je behoort. Er zijn
verschillende definities van een groep. Dit zijn de essentiële kenmerken om van
een groep te kunnen spreken:
1. Een doel Een verzameling mensen die gezamenlijk een bepaald doel
willen bereiken
-> besef dat je in groep meer kans maakt om je doel te
bereiken dan als individu
(het geheel is meer dan de som van de delen)
Vb: een groep vrijwilligers die instaat voor de maaltijdbedeling
bij kansarmen ervaart dagelijks dat het niet haalbaar zou zijn
indien elk lid deze taak als individu op zich zou nemen
(hetzelfde doel: mensen in kansarmoede voedsel geven)
2. Een Een groep is op een bepaalde manier afhankelijk van elkaar.
onderlinge Een bepaalde gebeurtenis beïnvloedt niet alleen een individu,
afhankelijkh maar de hele groep.
eid
Vb: een groep voetballers is afhankelijk van elkaar om te
kunnen scoren. Wanneer een groepslid een rode kaart krijgt,
lokt dit vaak een reactie uit bij de andere spelers.
3. Interactie Een groep zijn individuen die directe contacten met elkaar
onderhouden. Er moet interactie aanwezig zijn tussen de
groepsleden.
Vb: groepsleden kunnen iedereen aanspreken in een
klasgroep. Ze hebben direct contact met elkaar.
4. Een Een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer
sociale personen bestaat, die zichzelf ook als lid van een groep
eenheid beschouwen.
Vb: studenten die jaarlijks naar Hongarije gaan met mensen
met een verstandelijke beperking verzamelen allemaal aan de
luchthaven met dezelfde T-shirt zodat je meteen ziet wie deel
1
, uitmaakt van de groep.
5. Zonder wederzijdse beïnvloeding kan je niet van een groep
Wederzijdse spreken.
beïnvloeding
Vb: in een studentenvereniging bereiden de leden van het
presidium de studentendoop voor. De schachtentemmer en
preses vinden andere zaken belangrijk waardoor ze elkaar
beïnvloeden tijdens de voorbereidingen en hun doop een uniek
karakter krijgt.
6. Normen De interactie worden door een aantal normen en rollen
en rollen gestructureerd. Deze kunnen schriftelijk of mondeling
vastgelegd worden. Regels van een groep bepalen of gedrag
goed/fout, gewenst/ongewenst, normaal/abnormaal is.
Groepsnormen zijn gedragsregels die voor ieder individu
gelden.
Vb: in de Chiro van Emile is stoer zijn heel belangrijk waardoor
hij in de wintermaanden ook met zijn short naar de Chiro gaat.
Wanneer zijn vriendjes vragen of dat hij het niet koud heeft,
dan zegt hij ‘Nee, dat is voor mietjes en die zijn bij ons niet
toegelaten.
Normen vergemakkelijken het samenwerken en omgang in de groep, want
iedereen wat van hem verwacht wordt. Groepen oefenen een actieve druk uit op
leden om zich te conformeren aan de groepsnormen. Dit is een van de
belangrijkste redenen voor conformiteit en uniformiteit in groepen.
Conformiteit = de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan geldende
groepsnormen
Uniformiteit = het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid of
samenhang
1.2 WAT IS EEN TEAM?
Een team wordt omschreven als “twee of meer individuen waartussen er sociale
interactie is en die één of meer gemeenschappelijke doelen hebben. Die
personen zijn afhankelijk van elkaar en iedereen heeft zijn eigen toegewezen
specifieke rollen of functies.”
Het verschil tussen een team en ‘zomaar’ een groep mensen (= menigte) is dat
een team geleerd heeft zich te ‘verbinden’: samen te werken aan een bepaald
doel. Binnen een team is bij de leden het besef aanwezig dat ze door samen te
werken in staat zijn een doel te bereiken dan individueel. Dat doel bindt en
verbindt.
2
,Een groep is een team als volgende kenmerken aanwezig zijn:
- Het teambelang gaat voor op het eigenbelang
- Er is sprake van cohesie, verbondenheid, een wij-gevoel, maar ook
weerstand van buitenaf
- De taken, rollen of functies in het team zijn bekend en begrip voor elkaar
- Er is een goede samenwerking
- Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
- Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet
- Er wordt aandacht besteed aan een goede onderlinge communicatie
(gesprek, feedback, onderhandeling, meningsverschillen)
- Successen zijn een gezamenlijk resultaat
De definitie volgens Jef Stevens (psycholoog aan KU Leuven): ‘een team
bestaat uit twee of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op
of in functie van een gezamenlijk doel, binnen een breder organisatorisch
verband.
De kenmerken volgens deze definitie:
Twee of meer Een team bestaat uit verschillende teamleden. Ze zijn op
leden met elkaar aangewezen om hun taak te kunnen uitvoeren om
onderlinge de reden dat het hun individuele mogelijkheden te boven
afhankelijkheid gaat.
Vb: een team in de welzijnssector kan de hulpverlening
van cliënten niet realiseren zonder met elkaar samen te
werken
Een taak Teamleden zijn taakafhankelijk (= mate waarin teamlid
vervullen info, materialen en ondersteuning nodig heeft en daarvoor
afhankelijk is van andere teamleden om zijn werk effectief
uit te voeren) van elkaar. Als de afhankelijkheid groot is,
hebben teamleden elkaar in grote mate nodig om hun
eigen bijdrage te kunnen leveren en de taak te vervullen.
Vb: Wanneer een therapeut in de kinderpsychiatrie een
sessie met een jongere begeleidt waarbij bepaalde
emoties worden losgemaakt, dan is hij nadien afhankelijk
van de leefgroepbegeleider. Die ondersteunt de jongere
achteraf in de leefgroep.
Een gezamenlijk Je werkt naar een gezamenlijk doel of eindresultaat. Zo’n
doel doel brengt het team dichter bij elkaar.
Verantwoordelijkheden worden gedeeld.
3
, Vb: een team in de bijzondere jeugdbijstand werkt nauw
samen om de 17-jarige Jonas zelfstandig in een studio te
kunnen laten wonen. Zijn begeleiders maken concrete
plannen en afspraken om dat doel samen met Jonas te
kunnen realiseren.
Het Een team maakt meestal deel uit van een breder verband.
organisatorisch Het functioneert binnen de visie en missie van de
e verband organisatie, regelgeving en procedures. Team en
organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds.
Vb: Een organisatie vindt cliëntenparticipatie heel
belangrijk en wil daarom elke week op maandagavond een
bewonersoverleg doen. Het team is hiermee akkoord,
maar ziet dat de bewoners na een drukke nood hebben
aan rust en stellen daarom voor om het om de twee weken
te doen in plaats van elke dag.
Een team heeft Gemeenschappelijke waarden en normen zorgen voor een
gedeelde zekere gelijkheid in opvattingen, doelstellingen en
waarden en gedragingen. Zo kan je beslissingen maken vanuit
normen wederzijds begrip
Vb: een team in een jongerenadviescentrum draagt
diversiteit hoog in het vaandel. Zij gaan elke vorm van
uitsluiting tegen. In hun begeleiding staat het recht op een
menswaardig leven voor elke jongere centraal.
1.3 WAT ZIJN VEERKRACHTIGE TEAMS? (NIET KENNEN)
1.4 WAT IS GROEPSDYNAMICA?
Groepsdynamica = wetenschappelijke onderzoekdomein dat zich richt op het
vergroten van inzicht in het functioneren van groepen
Binnen groepsdynamica kijkt men volgens Johnson en Johnson naar:
- Het gedrag van groepsleden binnen groepen
- De ontwikkeling van groepen
- De interacties tussen groepsleden, andere groepen en organisaties
- De structuur van groepen
Als je een groep cliënten begeleidt, zijn er drie actoren waar je rekening mee
moet houden:
- De (begeleidings)groep zelf
- Je team met verschillende rollen
4
