Hoofdstuk 5 en 6 15 oktober 2020
COMMUNICATIE (RELATIEGERICHTE BEGELEIDING)
5 EMPATHISCH LUISTEREN EN ZORGVULDIG KIJKEN
Een empathische begeleider probeert zoveel mogelijk onderzoekend en betrokken zijn
weg te vinden binnen het referentiekader van de cliënt.
Cliënten voelen zich gewaardeerd/gehoord als persoon wanneer de begeleiding
aandachtig/empathisch kan luisteren/afstemmen.
!!! Belangrijk: biedt de cliënt ondersteuning door erkenning te bieden voor zijn
gedachtes/ gevoelens/begrip te hebben voor de eigen ervaring. En zorg dat zijn verhaal een
volwaardige plaats heeft binnen het begeleidingsproces.
5.1 EMPATHISCH LUISTEREN
Empathie: respectvol begrijpen en aanvaarden van wat er in de ander leeft. Vraagt echter
dat we ons hoofd leeg maken en dat we met heel ons wezen naar de ander luisteren.
Een invoelende luisterhouding wordt ook accurate empathie genoemd. Het is niet de
bedoeling om de leefwereld van de ander geheel toe te eigenen, maar wel om je volledig
open te stellen voor wat de ander ervaart.
Empathie zorgt voor:
Stelt jou instaat om iemand goed te leren kennen, begrijpen en om correct te
reageren
Hierdoor verwerf je met een onderhoudende/onderzoekende houding kennis over de
cliënt
Je krijgt op een natuurlijke wijze een beeld op wat er aan de hand is waardoor je
ondersteuning/begeleiding bieden.
Empathisch luisteren:
Gaat verder dan aangeleerde vaardigheden ,gaat vooral om de juiste houding
Gaat om luisteren met liefdevolle aandacht, herkenning en begrip
Is niet enkel horen wat er gezegd wordt, maar vooral letten op hoe het verteld wordt
Heb een volledige aandacht
Veronderstelt dat als begeleider de cliënt niet zozeer als ‘cliënt’ tegemoet treedt, maar
zoekt naar contact van mens tot mens.
Kan geoefend worden, hierdoor:
o Leer je de ander vrij te laten in zijn eigen beleving
o Leer je de waarheid van de ander te begrijpen en accepteren
o Probeer je niet om de ander van gedachten te veranderen of ongelijk te tonen
o Leer je werkelijke interesse tonen voor het standpunt van de ander
Wanneer de ander geïnteresseerd is in jouw standpunten, ben je bereid deze zorgvuldig uit
te leggen. Dan heeft het gesprek meestal 2 doelen:
Kennis van het gespreksonderwerp vergroten
Relatie verbreden
5.2 AUTHENTIEK ZIJN
1
, Hoofdstuk 5 en 6 15 oktober 2020
Empathisch en authentiek zijn hangen samen
Authentiek: jouw woorden, gevoelens en je handelen stemmen overeen met elkaar. In
contact is het van groot belang dat we oprecht zijn. Niet enkel ‘echt’ doen maar ‘echt’ zijn.
Gaat erom dat:
Je een houding aanneemt waarbij je jezelf prettig voelt en die de cliënt uitnodigt
Dat je niets achterhoudt voor de cliënt
Belangrijk dat de begeleider authentiek, transparant en geïntegreerd is wat je
zegt en doet overeenkomt met wat je zegt.
We moeten bereid zijn om onze gesprekspartner zonder terughoudendheid te laten zien wie
ze zijn, dat is echtheid. Echtheid heeft te maken met eerlijkheid en dat je op iemand kan
rekenen/vertrouwen.
Echtheid, hierbij hoort: echte aandacht wanneer aandacht onecht is, wordt dit ook
gevoeld. Door echt te luisteren en dit duidelijk maakt aan de cliënt, ontwikkel je een
fijngevoeligheid. Wees alert op wat er tussen de regels wordt verteld, wees gevoelig voor
nuancering in het gezegde.
Zodra je goed met jezelf overweg kan, zal de cliënt zich beter op zijn gemak bij je voelen. De
cliënt kan immers je echte ‘ik’ zien. Vertrouwen hebben in je eigen denkbeelden is een
belangrijk innerlijke conditie om vertrouwen aan de ander te kunnen geven.
5.3 OMGAAN MET EMOTIES
Beginnende begeleiders vinden het vaak moeilijk om met de gevoelens en emoties van
de cliënt om te gaan. Het zou kunnen dat:
je zelf ook nog moeilijk vindt om met je eigen emoties om te gaan
de emoties/gevoelens van de cliënt onzekerheid geven over wat je best doet of niet
je het niet erger wilt maken en daarom snel over een ander onderwerp begint
De erkenning van emoties is op elk moment in het gesprek belangrijk! Het is fijn
wanneer iemand aandacht besteed aan de emotie en begrijpt. Wanneer emoties een plek
heeft in het gesprek, straal je uit dat het ’oké’ is om deze te hebben je zoekt dan naar
de juiste expressie/woorden voor het gevoel dat op dat moment een rol van betekenis
heeft.
5.3.1 DE EIGEN ERVARING
Het kan zijn dar je geen onderscheid kan maken tussen jouw ervaringen en de ervaring van
de ander zorg dat jouw inbreng niet belemmerd is voor de hulp die je een ander
geeft.
Soms heb je zelf nog blokkades over een bepaald onderwerp en is het lastig de ander te
begrijpen omdat je het zelf nog niet begrijpt.
Ervaringsdeskundigen: iemand heeft geleerd uit zijn (probleem)ervaring , maar ook
geleerd heeft deze ervaring te gebruiken als bron van kennis om andere mee verder te
helpen kan vanuit verschillende perspectieven een meerwaarde hebben en het kan
worden ingezet voor mensen die werken aan hun herstel of verbetering van hun situatie.
5.3.2 HOEVEEL KAN JIJ AAN?
2
COMMUNICATIE (RELATIEGERICHTE BEGELEIDING)
5 EMPATHISCH LUISTEREN EN ZORGVULDIG KIJKEN
Een empathische begeleider probeert zoveel mogelijk onderzoekend en betrokken zijn
weg te vinden binnen het referentiekader van de cliënt.
Cliënten voelen zich gewaardeerd/gehoord als persoon wanneer de begeleiding
aandachtig/empathisch kan luisteren/afstemmen.
!!! Belangrijk: biedt de cliënt ondersteuning door erkenning te bieden voor zijn
gedachtes/ gevoelens/begrip te hebben voor de eigen ervaring. En zorg dat zijn verhaal een
volwaardige plaats heeft binnen het begeleidingsproces.
5.1 EMPATHISCH LUISTEREN
Empathie: respectvol begrijpen en aanvaarden van wat er in de ander leeft. Vraagt echter
dat we ons hoofd leeg maken en dat we met heel ons wezen naar de ander luisteren.
Een invoelende luisterhouding wordt ook accurate empathie genoemd. Het is niet de
bedoeling om de leefwereld van de ander geheel toe te eigenen, maar wel om je volledig
open te stellen voor wat de ander ervaart.
Empathie zorgt voor:
Stelt jou instaat om iemand goed te leren kennen, begrijpen en om correct te
reageren
Hierdoor verwerf je met een onderhoudende/onderzoekende houding kennis over de
cliënt
Je krijgt op een natuurlijke wijze een beeld op wat er aan de hand is waardoor je
ondersteuning/begeleiding bieden.
Empathisch luisteren:
Gaat verder dan aangeleerde vaardigheden ,gaat vooral om de juiste houding
Gaat om luisteren met liefdevolle aandacht, herkenning en begrip
Is niet enkel horen wat er gezegd wordt, maar vooral letten op hoe het verteld wordt
Heb een volledige aandacht
Veronderstelt dat als begeleider de cliënt niet zozeer als ‘cliënt’ tegemoet treedt, maar
zoekt naar contact van mens tot mens.
Kan geoefend worden, hierdoor:
o Leer je de ander vrij te laten in zijn eigen beleving
o Leer je de waarheid van de ander te begrijpen en accepteren
o Probeer je niet om de ander van gedachten te veranderen of ongelijk te tonen
o Leer je werkelijke interesse tonen voor het standpunt van de ander
Wanneer de ander geïnteresseerd is in jouw standpunten, ben je bereid deze zorgvuldig uit
te leggen. Dan heeft het gesprek meestal 2 doelen:
Kennis van het gespreksonderwerp vergroten
Relatie verbreden
5.2 AUTHENTIEK ZIJN
1
, Hoofdstuk 5 en 6 15 oktober 2020
Empathisch en authentiek zijn hangen samen
Authentiek: jouw woorden, gevoelens en je handelen stemmen overeen met elkaar. In
contact is het van groot belang dat we oprecht zijn. Niet enkel ‘echt’ doen maar ‘echt’ zijn.
Gaat erom dat:
Je een houding aanneemt waarbij je jezelf prettig voelt en die de cliënt uitnodigt
Dat je niets achterhoudt voor de cliënt
Belangrijk dat de begeleider authentiek, transparant en geïntegreerd is wat je
zegt en doet overeenkomt met wat je zegt.
We moeten bereid zijn om onze gesprekspartner zonder terughoudendheid te laten zien wie
ze zijn, dat is echtheid. Echtheid heeft te maken met eerlijkheid en dat je op iemand kan
rekenen/vertrouwen.
Echtheid, hierbij hoort: echte aandacht wanneer aandacht onecht is, wordt dit ook
gevoeld. Door echt te luisteren en dit duidelijk maakt aan de cliënt, ontwikkel je een
fijngevoeligheid. Wees alert op wat er tussen de regels wordt verteld, wees gevoelig voor
nuancering in het gezegde.
Zodra je goed met jezelf overweg kan, zal de cliënt zich beter op zijn gemak bij je voelen. De
cliënt kan immers je echte ‘ik’ zien. Vertrouwen hebben in je eigen denkbeelden is een
belangrijk innerlijke conditie om vertrouwen aan de ander te kunnen geven.
5.3 OMGAAN MET EMOTIES
Beginnende begeleiders vinden het vaak moeilijk om met de gevoelens en emoties van
de cliënt om te gaan. Het zou kunnen dat:
je zelf ook nog moeilijk vindt om met je eigen emoties om te gaan
de emoties/gevoelens van de cliënt onzekerheid geven over wat je best doet of niet
je het niet erger wilt maken en daarom snel over een ander onderwerp begint
De erkenning van emoties is op elk moment in het gesprek belangrijk! Het is fijn
wanneer iemand aandacht besteed aan de emotie en begrijpt. Wanneer emoties een plek
heeft in het gesprek, straal je uit dat het ’oké’ is om deze te hebben je zoekt dan naar
de juiste expressie/woorden voor het gevoel dat op dat moment een rol van betekenis
heeft.
5.3.1 DE EIGEN ERVARING
Het kan zijn dar je geen onderscheid kan maken tussen jouw ervaringen en de ervaring van
de ander zorg dat jouw inbreng niet belemmerd is voor de hulp die je een ander
geeft.
Soms heb je zelf nog blokkades over een bepaald onderwerp en is het lastig de ander te
begrijpen omdat je het zelf nog niet begrijpt.
Ervaringsdeskundigen: iemand heeft geleerd uit zijn (probleem)ervaring , maar ook
geleerd heeft deze ervaring te gebruiken als bron van kennis om andere mee verder te
helpen kan vanuit verschillende perspectieven een meerwaarde hebben en het kan
worden ingezet voor mensen die werken aan hun herstel of verbetering van hun situatie.
5.3.2 HOEVEEL KAN JIJ AAN?
2
