1
Drenth & Sijtsma (2006). Testtheorie: Inleiding in de theorie van de psychologische test en zijn
toepassingen. Bohn Stafleu van Loghum.
INHOUD
Week 1 ...............................................................................................................................................3
College 1 – Dinsdag 15 april 2025 ....................................................................................................3
Hoofdstuk 1: Historische ontwikkeling van testen ...........................................................................4
Hoofdstuk 2: Definitie, kenmerken, toepassingen van de test ..........................................................6
Hoofdstuk 3: Indelingen, onderscheidingen en begrippen ............................................................. 11
Hoofdstuk 2: Definitie, kenmerken en toepassingen van de test ................................................... 13
2.1 Wat is een test? ..................................................................................................................... 13
2.2 Meten van eigenschappen door middel van tests .................................................................... 15
2.3 Definitie van een test ............................................................................................................. 17
2.4 Toepassingsmogelijkheden .................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: Indelingen, onderscheidingen en begrippen ............................................................ 17
3.1 Inleiding naar testgedrag ........................................................................................................ 17
3.2 Indeling naar instructie en afneming ....................................................................................... 29
3.3 Onderscheid op basis van testvragen ..................................................................................... 31
Week 2 ............................................................................................................................................. 33
College 2 - Dinsdag 21 april 2025 ................................................................................................... 33
Hoofdstuk 4: Verschillende type items ......................................................................................... 33
Hoofdstuk 4: Studietoetsen en vragenlijsten – ontwikkelen van items ............................................ 35
Hoofdstuk 4: Beoordelen van de kwaliteit van de items ................................................................. 35
Hoofdstuk 5: Kwantificeren van antwoorden/reacties ................................................................... 36
Hoofdstuk 5: Verwerken van testgegevens.................................................................................... 41
Hoofdstuk 4: Constructie van items en kwantificering van reacties .............................................. 47
4.1 Van de respondent gevraagde activiteit .............................................................................. 47
4.2 Vorm waarin het antwoord wordt gegeven ............................................................................... 48
4.3 Itemvormen: het speciale geval van geprecodeerde items ....................................................... 48
4.4 Kwantificering van antwoorden .............................................................................................. 50
4.5 Beoordeling van de kwaliteit van items in vooronderzoek ......................................................... 51
Hoofdstuk 5: Afneming van tests en verwerking van testgegevens ................................................ 52
5.1 Tests afnemen....................................................................................................................... 52
5.2 Scoring van antwoorden ........................................................................................................ 53
5.3 Testen per computer ............................................................................................................. 54
5.3 Bewerkte scores en normen ................................................................................................... 57
Week 3 ............................................................................................................................................. 63
, 2
College 3 - Dinsdag 29 april 2025 ............................................................................................... 63
Hoofdstuk 6: Betrouwbaarheid ..................................................................................................... 78
6.1 Herhaalbaarheid van metingen .............................................................................................. 78
6.2 De klassieke testtheorie ......................................................................................................... 79
6.3 Bepaling van de betrouwbaarheid ........................................................................................... 83
6.4 Speciale onderwerpen ........................................................................................................... 88
6.5 Tot besluit ............................................................................................................................. 95
Week 4 ............................................................................................................................................. 95
College 4 - Dinsdag 06 mei 2025 .................................................................................................... 95
Hoofdstuk 7: Nieuwe ontwikkelingen in test ............................................................................... 108
Theorie en testconstructie ......................................................................................................... 108
7.1 Principes en begrippen van de item-responstheorie .............................................................. 109
7.2 Enkele modellen uit de item-responstheorie ......................................................................... 109
7.3 Meten met item-responsmodellen ................................................................................... 114
7.4 Praktisch gebruik van de item-responstheorie ....................................................................... 117
7.5 Tot besluit enkele speciale onderwerpen .............................................................................. 122
Week 5 ........................................................................................................................................... 126
College 5 – Dinsdag 13 mei ...................................................................................................... 126
Hoofdstuk 8: Validiteit en betekenis ........................................................................................... 137
8.1 Het begrip validiteit ......................................................................................................... 138
8.2 Enkele andere onderscheidingen in validiteit ......................................................................... 139
8.3 Predictieve validiteit ............................................................................................................ 140
8.4 Betekenis en begripsvaliditeit ............................................................................................... 146
Week 6 ........................................................................................................................................... 150
College 6 – Dinsdag 27 mei .......................................................................................................... 150
Hoofdstuk 9 (Korte herhaling) – Beslissingen .............................................................................. 150
Hoofdstuk 9: De bijdrage van de test in het beslissingsproces .................................................... 159
9.1 Taxonomie van beslissingen ................................................................................................. 159
9.2 Enkelvoudig selectie- c.q. afwijzingsmodel ........................................................................... 161
9.3 Plaatsingsbeslissingen ........................................................................................................ 164
9.5 Open vraag.......................................................................................................................... 167
Artikel Klapper - Over misverstanden rond Cronbachs alfa en de wenselijkheid van alternatieven 168
Artikel Klapper – COTAN Beoordelingssysteem .............................................................................. 169
Hoofdstuk 1: Uitgangspunten van de testconstructie...................................................................... 169
Hoofdstuk 6: Begripsvaliditeit ....................................................................................................... 170
Hoofdstuk 7: Criteriumvaliditeit .................................................................................................... 171
, 3
WEEK 1
COLLEGE 1 – DINSDAG 15 APRIL 2025
Testen en tests: Introductie + Hoofdstuk 2 en 3
TESTS WORDEN HEEL VEEL GEBRUIKT
Onderwijs & loopbaan: kennis, vaardigheden, dyslexie/dyscalculie, beroepskeuze, intelligentie en
ontwikkeling.
GGZ: depressie/neuropsychologie, sociale competentie, conflicthantering, persoonlijkheidstests,
psychodiagnostiek, psychopathologie.
DOORSTROOMTOETS EN KANSEN(ON)GELIJKHEID
• Er is kritiek op de citotoetsen, omdat veel kinderen hoger werden ingeschat.
• Hoe goed zijn de toetsen dan?
NUT VAN TESTEN
• Onderscheid, vergelijking, beschrijving
• Maatschappelijk
o Diagnose stoornissen, leer/onderwijsproblemen
o Voorbeeld klaspraktijk - Freek uit groep 3 lijkt niet zo goed mee te kunnen met lezen. Zijn
leerkracht heeft al van alles geprobeerd. Niets lijkt te helpen. Wat is er aan de hand? Lage
intelligentie? Dyslexie?
o Schoolvorderingen
o Voorspellen, plaatsing, toelating en selectie
• Onderzoek
Bij testen draait het om individuele verschillen, je wil iets zeggen over het kind en je klas, hoe hij/zij
verschilt van andere kinderen.
ONDERZOEK
• Vergelijking tussen groepen
o Is er een verschil tussen jongens en meisjes wat betreft faalangst?
• Relatie tussen variabelen
o Is er een verband tussen de mate waarin leerkrachten zich persoonlijk verantwoordelijk voelen
voor hun onderwijs en de mate waarin ze in hun klas de focus eggen op leren of op presteren?
o We gaan ervan uit dat de meting ook daadwerkelijk wat zegt over de persoon en dat deze meting
betrouwbaar is…is dat zo?
TESTTHEORIE
• Wetenschappelijke benadering van het ontwerpen en evalueren van een test.
• In hoeverre zegt de test iets over een individueel persoon?
• Betrouwbaarheid: in hoeverre zou je dezelfde uitslag krijgen onder andere omstandigheden?
• Validiteit: meet je wat je wilt meten?
• Dragen alle vragen in de test daadwerkelijk bij aan de testtheorie?
• Testtheorie bestaat om antwoord te kunnen geven op dit soort vragen.
, 4
FASES VAN TESTCONSTRUCTIE
• Wat willen we meten en waarom en bij wie?
o Doelgroep
o Uiteindelijk een individuele uitspraak doen!
• Construct – bv. motivatie, intelligentie, ordelijkheid, schoolprestaties, enz.; doel
• Hoe kunnen we dit operationaliseren in vragen, opgaven en uitspraken?
• Wat is de relatie tussen de delen (de vragen/items) en het geheel?
• Kwaliteit (doel, construct, betrouwbare meting)
HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE ONTWIKKELING VAN TESTE N
• Periode vóór 1900
o Tot het verschijnen van de Binet-Simon-test in 1905
• Periode tussen het verschijnen van de bBinet-Simon-test en WO1
• Periode tussen WO1 en WO2
• Begin van WO2-heden
WO is van belang met testen in verband met de soldaten die getest werden.
PERIODE TOT BINET-SUMONTEST: TESTONTWIKKELING IN DRIE LIJNEN
MCKEEN CATTELL
• Eerste systematische onderzoek naar kwantificeren van individuele verschillen.
• Ook beïnvloed door de genetica (door contact met Galton in 1882).
• Eerste hoogleraar psychologie ter wereld (1887).
• 1890: artikel in Mind
o Voor het eerst het woord ‘test’ gebruikt
o Mentale (psychologische) tests werden besproken
• 1893: binnen APA commissie → registreren van tests en formuleren gebruiksmogelijkheden.
o Samenhang met praktische criteria als schoolresultaten was nog laag.
o Weg open naar systematisch onderzoek van individuele verschillen.
Drenth & Sijtsma (2006). Testtheorie: Inleiding in de theorie van de psychologische test en zijn
toepassingen. Bohn Stafleu van Loghum.
INHOUD
Week 1 ...............................................................................................................................................3
College 1 – Dinsdag 15 april 2025 ....................................................................................................3
Hoofdstuk 1: Historische ontwikkeling van testen ...........................................................................4
Hoofdstuk 2: Definitie, kenmerken, toepassingen van de test ..........................................................6
Hoofdstuk 3: Indelingen, onderscheidingen en begrippen ............................................................. 11
Hoofdstuk 2: Definitie, kenmerken en toepassingen van de test ................................................... 13
2.1 Wat is een test? ..................................................................................................................... 13
2.2 Meten van eigenschappen door middel van tests .................................................................... 15
2.3 Definitie van een test ............................................................................................................. 17
2.4 Toepassingsmogelijkheden .................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: Indelingen, onderscheidingen en begrippen ............................................................ 17
3.1 Inleiding naar testgedrag ........................................................................................................ 17
3.2 Indeling naar instructie en afneming ....................................................................................... 29
3.3 Onderscheid op basis van testvragen ..................................................................................... 31
Week 2 ............................................................................................................................................. 33
College 2 - Dinsdag 21 april 2025 ................................................................................................... 33
Hoofdstuk 4: Verschillende type items ......................................................................................... 33
Hoofdstuk 4: Studietoetsen en vragenlijsten – ontwikkelen van items ............................................ 35
Hoofdstuk 4: Beoordelen van de kwaliteit van de items ................................................................. 35
Hoofdstuk 5: Kwantificeren van antwoorden/reacties ................................................................... 36
Hoofdstuk 5: Verwerken van testgegevens.................................................................................... 41
Hoofdstuk 4: Constructie van items en kwantificering van reacties .............................................. 47
4.1 Van de respondent gevraagde activiteit .............................................................................. 47
4.2 Vorm waarin het antwoord wordt gegeven ............................................................................... 48
4.3 Itemvormen: het speciale geval van geprecodeerde items ....................................................... 48
4.4 Kwantificering van antwoorden .............................................................................................. 50
4.5 Beoordeling van de kwaliteit van items in vooronderzoek ......................................................... 51
Hoofdstuk 5: Afneming van tests en verwerking van testgegevens ................................................ 52
5.1 Tests afnemen....................................................................................................................... 52
5.2 Scoring van antwoorden ........................................................................................................ 53
5.3 Testen per computer ............................................................................................................. 54
5.3 Bewerkte scores en normen ................................................................................................... 57
Week 3 ............................................................................................................................................. 63
, 2
College 3 - Dinsdag 29 april 2025 ............................................................................................... 63
Hoofdstuk 6: Betrouwbaarheid ..................................................................................................... 78
6.1 Herhaalbaarheid van metingen .............................................................................................. 78
6.2 De klassieke testtheorie ......................................................................................................... 79
6.3 Bepaling van de betrouwbaarheid ........................................................................................... 83
6.4 Speciale onderwerpen ........................................................................................................... 88
6.5 Tot besluit ............................................................................................................................. 95
Week 4 ............................................................................................................................................. 95
College 4 - Dinsdag 06 mei 2025 .................................................................................................... 95
Hoofdstuk 7: Nieuwe ontwikkelingen in test ............................................................................... 108
Theorie en testconstructie ......................................................................................................... 108
7.1 Principes en begrippen van de item-responstheorie .............................................................. 109
7.2 Enkele modellen uit de item-responstheorie ......................................................................... 109
7.3 Meten met item-responsmodellen ................................................................................... 114
7.4 Praktisch gebruik van de item-responstheorie ....................................................................... 117
7.5 Tot besluit enkele speciale onderwerpen .............................................................................. 122
Week 5 ........................................................................................................................................... 126
College 5 – Dinsdag 13 mei ...................................................................................................... 126
Hoofdstuk 8: Validiteit en betekenis ........................................................................................... 137
8.1 Het begrip validiteit ......................................................................................................... 138
8.2 Enkele andere onderscheidingen in validiteit ......................................................................... 139
8.3 Predictieve validiteit ............................................................................................................ 140
8.4 Betekenis en begripsvaliditeit ............................................................................................... 146
Week 6 ........................................................................................................................................... 150
College 6 – Dinsdag 27 mei .......................................................................................................... 150
Hoofdstuk 9 (Korte herhaling) – Beslissingen .............................................................................. 150
Hoofdstuk 9: De bijdrage van de test in het beslissingsproces .................................................... 159
9.1 Taxonomie van beslissingen ................................................................................................. 159
9.2 Enkelvoudig selectie- c.q. afwijzingsmodel ........................................................................... 161
9.3 Plaatsingsbeslissingen ........................................................................................................ 164
9.5 Open vraag.......................................................................................................................... 167
Artikel Klapper - Over misverstanden rond Cronbachs alfa en de wenselijkheid van alternatieven 168
Artikel Klapper – COTAN Beoordelingssysteem .............................................................................. 169
Hoofdstuk 1: Uitgangspunten van de testconstructie...................................................................... 169
Hoofdstuk 6: Begripsvaliditeit ....................................................................................................... 170
Hoofdstuk 7: Criteriumvaliditeit .................................................................................................... 171
, 3
WEEK 1
COLLEGE 1 – DINSDAG 15 APRIL 2025
Testen en tests: Introductie + Hoofdstuk 2 en 3
TESTS WORDEN HEEL VEEL GEBRUIKT
Onderwijs & loopbaan: kennis, vaardigheden, dyslexie/dyscalculie, beroepskeuze, intelligentie en
ontwikkeling.
GGZ: depressie/neuropsychologie, sociale competentie, conflicthantering, persoonlijkheidstests,
psychodiagnostiek, psychopathologie.
DOORSTROOMTOETS EN KANSEN(ON)GELIJKHEID
• Er is kritiek op de citotoetsen, omdat veel kinderen hoger werden ingeschat.
• Hoe goed zijn de toetsen dan?
NUT VAN TESTEN
• Onderscheid, vergelijking, beschrijving
• Maatschappelijk
o Diagnose stoornissen, leer/onderwijsproblemen
o Voorbeeld klaspraktijk - Freek uit groep 3 lijkt niet zo goed mee te kunnen met lezen. Zijn
leerkracht heeft al van alles geprobeerd. Niets lijkt te helpen. Wat is er aan de hand? Lage
intelligentie? Dyslexie?
o Schoolvorderingen
o Voorspellen, plaatsing, toelating en selectie
• Onderzoek
Bij testen draait het om individuele verschillen, je wil iets zeggen over het kind en je klas, hoe hij/zij
verschilt van andere kinderen.
ONDERZOEK
• Vergelijking tussen groepen
o Is er een verschil tussen jongens en meisjes wat betreft faalangst?
• Relatie tussen variabelen
o Is er een verband tussen de mate waarin leerkrachten zich persoonlijk verantwoordelijk voelen
voor hun onderwijs en de mate waarin ze in hun klas de focus eggen op leren of op presteren?
o We gaan ervan uit dat de meting ook daadwerkelijk wat zegt over de persoon en dat deze meting
betrouwbaar is…is dat zo?
TESTTHEORIE
• Wetenschappelijke benadering van het ontwerpen en evalueren van een test.
• In hoeverre zegt de test iets over een individueel persoon?
• Betrouwbaarheid: in hoeverre zou je dezelfde uitslag krijgen onder andere omstandigheden?
• Validiteit: meet je wat je wilt meten?
• Dragen alle vragen in de test daadwerkelijk bij aan de testtheorie?
• Testtheorie bestaat om antwoord te kunnen geven op dit soort vragen.
, 4
FASES VAN TESTCONSTRUCTIE
• Wat willen we meten en waarom en bij wie?
o Doelgroep
o Uiteindelijk een individuele uitspraak doen!
• Construct – bv. motivatie, intelligentie, ordelijkheid, schoolprestaties, enz.; doel
• Hoe kunnen we dit operationaliseren in vragen, opgaven en uitspraken?
• Wat is de relatie tussen de delen (de vragen/items) en het geheel?
• Kwaliteit (doel, construct, betrouwbare meting)
HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE ONTWIKKELING VAN TESTE N
• Periode vóór 1900
o Tot het verschijnen van de Binet-Simon-test in 1905
• Periode tussen het verschijnen van de bBinet-Simon-test en WO1
• Periode tussen WO1 en WO2
• Begin van WO2-heden
WO is van belang met testen in verband met de soldaten die getest werden.
PERIODE TOT BINET-SUMONTEST: TESTONTWIKKELING IN DRIE LIJNEN
MCKEEN CATTELL
• Eerste systematische onderzoek naar kwantificeren van individuele verschillen.
• Ook beïnvloed door de genetica (door contact met Galton in 1882).
• Eerste hoogleraar psychologie ter wereld (1887).
• 1890: artikel in Mind
o Voor het eerst het woord ‘test’ gebruikt
o Mentale (psychologische) tests werden besproken
• 1893: binnen APA commissie → registreren van tests en formuleren gebruiksmogelijkheden.
o Samenhang met praktische criteria als schoolresultaten was nog laag.
o Weg open naar systematisch onderzoek van individuele verschillen.
