Didactisch handelen
Hoofdstuk 1: het didactisch model
Inleiding
Didaskein < Griekse woord: onderwijzen
Didactiek Onderwijskunde
Weten hoe je leerlingen tot leren en
vorming brengt
Inzicht in hoe je een goede les
voorbereidt en uitvoert
Componenten van het didactisch model
Model = vereenvoudiging van de werkellijkheid
Doelstellingen
DEF: doelen zijn waardevolle en gewenste gedragsveranderingen bij de leerlingen als
gevolg van leerervaringen. Het is een afbakening van wat je wilt dat de leerlingen op
het einde van de les kennen en/ of kunnen.
Cognitieve doelen
Kennis, inzichten en
oplossingsmethodes
Dynamisch-affectieve doelen
Vorming interesses, waardenkeuzes
en houdingen
Psychomotorisch doelen
Motorische vaardigheden
Uitgewerkt voorbeeld
, In schriftlessen ligt de hoofdklemtoon op het psychomotorische: de leerlingen leren
immers de diverse letters en verbindingen correct en leesbaar schrijven.
Voorbeelden van dergelijke psychomotorisch doelen zijn: 'De leerlingen
kunnen de hoofdletter H correct schrijven. De leerlingen kunnen de
driepuntspengreep hanteren. Maar evenzeer komen bij een les schrift cognitieve
en dynamisch-affectieve doelen aan bod.
Een voorbeeld van een cognitief doel: 'De leerlingen kunnen verwoorden dat
een hoofdletter geschreven wordt bij het begin van een zin, een familienaam,
een voornaam, namen van feestdagen, aardrijkskundige namen en afleidingen
van aardrijkskundige namen.'
Een voorbeeld van een dynamisch-affectief doel: 'De leerlingen kunnen
nauwkeurig werken'.
Beginsituatie
DEF: Alle factoren die een invloed hebben op de keuze van je doelstellingen en op het
lesgebueren zelf, noemen we de beginsituatie. Zowel aspecten van de leerlingen als
van de klasgroep maken hier deel van uit.
Niveau
Kennis, vaardigheden en of attitudes
beheersen de individuele leerlingen en de
klasgroep als geheel i.v.m. het
lesonderwerp
Leerprofiel
Leertempo, wijze waarop leerlingen het
liefst/ best leerinhouden opnemen,
ondersteund worden
Interesse
Voorkeuren, motivatie om te werken aan
de doelen
Didactische principes
DEF: didactische principes kunnen we omschrijven als noodzakelijke kenmerken van
het didactisch handelen. Het zijn grondbeginselenn algemene voorschriften,
krachtlijnen, vuistregels voorhet didactisch handelen in het dagelijks praktijk. Ze
bieden leerkrachten een houvast om leerlingen op een effectieve en efficiente wijze
tot leren te brengen. (in functie van de te bereiken doelen)
, Verschillende didactische principes:
later in deze samenvatting
Didactische werkvormen
DEF: didactische werkvormen zijn diverse manieren waarop het onderwijsproces op
gang wordt gebracht en gehouden. Het gaat om een geheel van handelingen en
activiteiten van de leerkracht in samenspel met de leerlingen gericht op het bereiken
van een leerdoel. Een werkvorm kan dus nooit een doel zijn, maar is steeds een
middel om een doel te bereiken.
Afbakend handelingspatroon van de
lkr. die bepaalde leerervaringen bij
de lln. tot stand brengen
Voorbeeld
Een leerkracht kan in een les volgend doel vooropstellen: 'De leerlingen kunnen
woorden in het woordenboek opzoeken met aandacht voor de alfabetische volgorde
van de eerste letters binnen dat woord'.
Als werkvorm kan je ervoor kiezen om
Leerlingen een woord te geven. Hen dit te laten opzoeken en dan hun werkwijze te
bespreken.
Andere leerkrachten opteren ervoor om eerst uit te leggen hoe leerlingen dit
moeten doen en hen dan aan het werk te zetten
Aanbiedende werkvormen
Leerkracht presenteert leerinhoud door uiteenzetting (doceren, uitleggen) of
verklarende toelichting bij waarnemingsobjecten (demonstratie)
leerkrachtgestuurd, lln aandachtig volgend en leerinhoud opnemen
Gespreksvormen
Tweerichtingsverkeer: leerlingen en leerkachten brengen info, ideeën, …
bv: kringgesprek, discussie, onderwijsleergesprek
Leerkracht 1 van de participanten in het leerproces
Opdrachtvormen
Werkvormen waarbij de leerkracht taken of opdrachten geeft aan de leerlingen
Leerkracht begeleidt, pakt problemen aan en evalueert
Hoofdstuk 1: het didactisch model
Inleiding
Didaskein < Griekse woord: onderwijzen
Didactiek Onderwijskunde
Weten hoe je leerlingen tot leren en
vorming brengt
Inzicht in hoe je een goede les
voorbereidt en uitvoert
Componenten van het didactisch model
Model = vereenvoudiging van de werkellijkheid
Doelstellingen
DEF: doelen zijn waardevolle en gewenste gedragsveranderingen bij de leerlingen als
gevolg van leerervaringen. Het is een afbakening van wat je wilt dat de leerlingen op
het einde van de les kennen en/ of kunnen.
Cognitieve doelen
Kennis, inzichten en
oplossingsmethodes
Dynamisch-affectieve doelen
Vorming interesses, waardenkeuzes
en houdingen
Psychomotorisch doelen
Motorische vaardigheden
Uitgewerkt voorbeeld
, In schriftlessen ligt de hoofdklemtoon op het psychomotorische: de leerlingen leren
immers de diverse letters en verbindingen correct en leesbaar schrijven.
Voorbeelden van dergelijke psychomotorisch doelen zijn: 'De leerlingen
kunnen de hoofdletter H correct schrijven. De leerlingen kunnen de
driepuntspengreep hanteren. Maar evenzeer komen bij een les schrift cognitieve
en dynamisch-affectieve doelen aan bod.
Een voorbeeld van een cognitief doel: 'De leerlingen kunnen verwoorden dat
een hoofdletter geschreven wordt bij het begin van een zin, een familienaam,
een voornaam, namen van feestdagen, aardrijkskundige namen en afleidingen
van aardrijkskundige namen.'
Een voorbeeld van een dynamisch-affectief doel: 'De leerlingen kunnen
nauwkeurig werken'.
Beginsituatie
DEF: Alle factoren die een invloed hebben op de keuze van je doelstellingen en op het
lesgebueren zelf, noemen we de beginsituatie. Zowel aspecten van de leerlingen als
van de klasgroep maken hier deel van uit.
Niveau
Kennis, vaardigheden en of attitudes
beheersen de individuele leerlingen en de
klasgroep als geheel i.v.m. het
lesonderwerp
Leerprofiel
Leertempo, wijze waarop leerlingen het
liefst/ best leerinhouden opnemen,
ondersteund worden
Interesse
Voorkeuren, motivatie om te werken aan
de doelen
Didactische principes
DEF: didactische principes kunnen we omschrijven als noodzakelijke kenmerken van
het didactisch handelen. Het zijn grondbeginselenn algemene voorschriften,
krachtlijnen, vuistregels voorhet didactisch handelen in het dagelijks praktijk. Ze
bieden leerkrachten een houvast om leerlingen op een effectieve en efficiente wijze
tot leren te brengen. (in functie van de te bereiken doelen)
, Verschillende didactische principes:
later in deze samenvatting
Didactische werkvormen
DEF: didactische werkvormen zijn diverse manieren waarop het onderwijsproces op
gang wordt gebracht en gehouden. Het gaat om een geheel van handelingen en
activiteiten van de leerkracht in samenspel met de leerlingen gericht op het bereiken
van een leerdoel. Een werkvorm kan dus nooit een doel zijn, maar is steeds een
middel om een doel te bereiken.
Afbakend handelingspatroon van de
lkr. die bepaalde leerervaringen bij
de lln. tot stand brengen
Voorbeeld
Een leerkracht kan in een les volgend doel vooropstellen: 'De leerlingen kunnen
woorden in het woordenboek opzoeken met aandacht voor de alfabetische volgorde
van de eerste letters binnen dat woord'.
Als werkvorm kan je ervoor kiezen om
Leerlingen een woord te geven. Hen dit te laten opzoeken en dan hun werkwijze te
bespreken.
Andere leerkrachten opteren ervoor om eerst uit te leggen hoe leerlingen dit
moeten doen en hen dan aan het werk te zetten
Aanbiedende werkvormen
Leerkracht presenteert leerinhoud door uiteenzetting (doceren, uitleggen) of
verklarende toelichting bij waarnemingsobjecten (demonstratie)
leerkrachtgestuurd, lln aandachtig volgend en leerinhoud opnemen
Gespreksvormen
Tweerichtingsverkeer: leerlingen en leerkachten brengen info, ideeën, …
bv: kringgesprek, discussie, onderwijsleergesprek
Leerkracht 1 van de participanten in het leerproces
Opdrachtvormen
Werkvormen waarbij de leerkracht taken of opdrachten geeft aan de leerlingen
Leerkracht begeleidt, pakt problemen aan en evalueert
