Samenvatting: Volkenrecht
Inleiding
Volkenrecht = Internationaal publiekrecht (“Inter”= Tussen => “Tussen
landen”)
Het rechtssysteem dat de relatie tussen soevereine staten reguleert,
evenals hun onderlinge rechten en verplichtingen.
Internationaal privaatrecht
Nationale wetten die privaatrechtelijke betrekkingen met buitenlandse
elementen regelen omdat er dan een “conflict of law” optreedt.
Om te beginnen
Groeiende ambitie van internationaal recht:
Om stabiliteit te creëren door internationale samenwerking:
Vrede van Westfalen (1648): Legde basis voor moderne statenorde,
staten kregen soevereiniteit over hun grondgebied. Betekende dat
buitenlandse inmenging beperkt werd, wat stabiliteit bracht tussen
Europese staten => Begin van een juridische internationale orde,
gebaseerd op wederzijdse erkenning.
Na WOI: Volkenbond (League of Nations): Eerste poging tot een
structurele internationale samenwerking om oorlogen te vermijden.
Lidstaten engageerden zich om conflicten via diplomatie en recht op te
lossen i.p.v. via geweld => Ambitie was om vrede te bewaren via
internationale instellingen.
Na WOII: Verenigde Naties (1945): Meer structureel en krachtiger
dan de Volkenbond. De VN had een veiligheidsraad,
mensenrechtenkader en vredeshandhavingsmissies => Duidelijke
ambitie om via internationaal recht wereldwijde vrede en stabiliteit te
waarborgen.
Soevereiniteit
Soevereiniteit = “Elke staat heeft hoogste gezag binnen zijn grenzen.”
Soevereine gelijkheid = “Geen staat mag macht uitoefenen over een
andere” (D2 Art. 2 (1) VN Handvest) => Hier zitten we bij internationale
recht.
Verenigde Naties
Mag zich niet inmengen (“intervene”) met zaken die essentiëel binnen de
jurisdictie van een staat vallen (D2 Art. 2 (7) VN Handvest).
Doelen (terug te vinden in tekst)
Internationale vrede en veiligheid bewaren
Vriendelijke relaties tussen staten ontwikkelen
Internationale samenwerking bevorderen
Acties van naties harmoniseren om gemeenschappelijke doelen te
bereiken (D2 Art. 1 VN Handvest)
D2 Art. 7 VN Handvest:
De Algemene Vergadering: Het deliberatieve orgaan waar alle lidstaten
vertegenwoordigd zijn. Elke lidstaat heeft één stem, ongeacht grootte
1
, of macht. Bespreekt o.a. internationale vrede en veiligheid, toelating
nieuwe leden, ...
De Veiligheidsraad: Het executieve orgaan dat verantwoordelijk is voor
het handhaven van internationale vrede en veiligheid. Kan bindende
resoluties aannemen, incl. Sancties of militaire actie.
Het Internationaal Hof van Justitie (ICJ) (Den Haag): Het gerechtelijk
orgaan van de VN. Behandelt juridische geschillen tussen staten en
geeft adviezen aan VN-organen. Alleen staten (geen individuen of
bedrijven) kunnen hier procederen.
Tweede wereld? VN Veiligheidsraad functioneerde pas (min of meer)
Sinds einde Koude Oorlog
Irak uit Koeweit verdreven (1990) D10
Zie college “dispute settlement”
Internationaal recht
Reflecteert de wereld zoals die is, vaak over machtsverhoudingen,
maar ook belangen en samenwerkingsbehoeften op wereldvlak.
Op dit moment reflecteert het de Westerse kapitalistische visie:
Huidige internationale recht is in grote mate gegroeid vanuit Westers
perspectief, vooral na WOII.
Internationaal recht staat onder druk. De effectiviteit daalt als
grootmachten zich niet langer houden aan regels, of als staten
internationale afspraken negeren zonder gevolgen. De autoriteit van
instellingen zoals VN of het ICJ wordt daardoor betwijfeld.
Bv.: De pandemie => De toevoer van medicijnen, toevoer van
handschoenen, ... was ineens niet meer zeker, aantal vluchten
geblokkeerd & zo zien we dat we misschien te afhankelijk zijn van
andere landen en minder afhankelijk willen worden.
Monisme versus dualisme
Monisme = Internationaal recht en nationaal recht vormen één enkele
rechtsorde. Het is een set onderling verweven orders die geacht worden
coherent te zijn (Geïnspireerd door Kelsen).
Dualisme = Internationaal en nationaal recht zijn twee systemen die
onafhankelijk van elkaar opereren.
Sub-disciplines van internationaal recht
Bv.: Internationaal migratierecht, “” gezondheidsrecht, “” milieurecht, ...
Internationaal recht van “samen bestaan” & “samenwerken”
Internationaal recht van “samen bestaan”
Verplichtingen door hun inhoud.
Deze zijn onontkombaar, we leven allemaal samen en er is geen
ontkomen aan bepaalde regels/ verplichtingen.
Dergerlijk recht is wel inherent vaag.
Internationaal recht van “samenwerken”
Verplichtingen door hun vorm.
Instemming bij verdrag nodig, dergerlijke verplichtingen vinden we dus
terug in verdragen.
Individu krijgt ook plaats in het internationale recht => Bv.:
Samenwerken om milieunormen te bereiken, samenwerken om ervoor
2
, te zorgen dat individuen in andere landen ook van hun mensenrechten
kunnen genieten.
Traag => Omdat alle staten soeverein zijn & moeten instemmen gaat
het dus traag.
Staten discussiëren
Niet of ze gebonden zijn door internationaal recht
WEL over de interpretatie van internationaal recht
Bv.: “Dit is geen foltering’
Bv.: Russische interpretaties voor inval Oekraïne.
Andere internationale organisaties
Wereldgezondheidsorganisatie
Organisaties die we bespreken in college economisch recht
Regionale organisaties (e.g. NATO, EU, Raad van Europa, Afrikaanse Unie)
EU
o Verdrag van Parijs (1951) Europese Gemeenschap Kolen en Staal
o Vedrag van Rome (1957) Europese Economische Gemeenschap
o Verdrag van Maastricht (1992) EU (bv.: Hof van Justitie, Commissie,
Parlement, ...)
Raad van Europa (1949)
o Europees Hof Rechten van de Mens (1950) (Straatsburg)
Afdwinging?
“Self -help” => Wat gaat een staat tegen maatregelen moeten nemen?
Wilt het echt dat beslissingen geïmplementeerd worden?
Reputatie overwegingen => Ze gaan vaak vrijwillig beslissingen of
overeenkomsten, na disputen nageleefd worden omdat de meeste landen
enorm geven om hun reputatie.
Andere landen gaan meestal volgen om niet het land te zijn dat
outliner is.
Zie college geschillenbeslechting.
Zie college vrede en veiligheid.
Kritisch internationaal recht
Volgens TWAIL
Derde wereld => Landen die vaak gekoloniseerd zijn en die op dit
moment nog vaak achtergesteld zijn op economisch vlak.
Wat zeggen mensen die aan “Third World Approaches” doen?
Dat bias in internationaal recht bestaat. Bv.: Economische recht:
Bepaalde landen die grondstoffen gaan exporteren naar andere landen
die de waarden ervan vermeerderen en de winst vangen + is moeilijk
te zien bv. In België, omdat je midden in het neoliberalisme leeft, niet
altijd van bewust dat er nog andere systemen zouden kunnen bestaan.
TWAIL probeert dat zichtbaar te maken & stelt dat de taal van globale
Noorden ... zie pwp.
Volgens FtAIL
=Feminist Approaches to International Law
Bias is inherent en moeilijk te zien, dat internationale recht dus wereld
weerspiegeld zoals wij die kennen.
3
, Maar de wereld zoals wij die kennen is gecreërd vanuit het mannelijke
oogpunt, dus ervaringen en ideeën van mannen weerspiegeld in
internationaal recht, vanuit de “patriarchie”.
We leven midden in het patriarchaat = “Priviligeren van mannen in sociale
relaties”.
Maar internationaal recht
Was gecreëerd voor stabiliteit, niet om vrouwen betere positie te geven,
niet om derde wereld zelfde kansen te geven.
Meer dan voor rechtvaardigheid
ZELFSTUDIE: FtAI (Feminist Approaches to International Law)
Feministen eens over dat internationaal recht patriarchaal is
Het structureert genderongelijkheid en bevoordeelt mannen, terwijl
vrouwen worden benadeeld.
Recht is geschreven vanuit een mannelijk perspectief.
Binnen het feminisme bestaan verschillende stromingen die elk op hun
eigen manier tegen het internationaal recht aankijken:
Kritische stromingen (radicaal, marxistisch, socialistisch)
1. Radicaal feminisme => Internationaal recht verankert de onderdrukking
van vrouwen. Die onderdrukking is fundamenteel systematisch, en
volgens radicalen is verandering onmogelijk binnen het huidige systeem.
2. Marxistisch & socialistisch feminisme
Onderzochten relatie tussen kapitalistische productie & sociale
“reproductie”
Sociale reproductieactiviteiten van vrouwen (bv. Koken, schoonmaken,
zorg, kinderen opvoeden) hangen sterk samen met de omstandigheden
waarin ze opgroeien, zoals hun toegang tot basisvoorzieningen zoals
schoon water, elektriciteit en voedsel.
o Als er geen schoon water is, kost het meer moeite om te koken/
schoon te maken.
o Indien weinig voedsel, moeten vrouwen extra moeite doen om voor
hun gezin te zorgen.
o Het benadrukt dat dit soort werk niet zomaar “vanzelf” gebeurt,
maar sterk afhankelijk is van externe factoren.
Marxistische feministen: Vrouwen op oneerlijke manier ondergeschikt
gemaakt op arbeidsmarkt. Leggen schuld bij traditionele opvattingen
over gezin (=familiale ideologie), die bepalen dat zij vooral zorgtaken
en huishoudelijk werk moeten doen. Dat werk is vaak onbetaald/ slecht
betaald MAAR zorgt wel voor dat mannen en bedrijven/ economie beter
kunnen functioneren. Zo profiteren kapitalisten van goedkope werk van
vrouwen thuis.
Socialistische feministen: Benadrukken dat niet alleen kapitalisten
profiteren, maar ook individuele mannen => Ze krijgen thuis de
resultaten van dat werk + hebben voordelen op werk door
gendergebonden arbeidsverdeling. Dus dat de vrouw hun arbeid
sponsort (“Social labor” => Zorgarbeid).
4
Inleiding
Volkenrecht = Internationaal publiekrecht (“Inter”= Tussen => “Tussen
landen”)
Het rechtssysteem dat de relatie tussen soevereine staten reguleert,
evenals hun onderlinge rechten en verplichtingen.
Internationaal privaatrecht
Nationale wetten die privaatrechtelijke betrekkingen met buitenlandse
elementen regelen omdat er dan een “conflict of law” optreedt.
Om te beginnen
Groeiende ambitie van internationaal recht:
Om stabiliteit te creëren door internationale samenwerking:
Vrede van Westfalen (1648): Legde basis voor moderne statenorde,
staten kregen soevereiniteit over hun grondgebied. Betekende dat
buitenlandse inmenging beperkt werd, wat stabiliteit bracht tussen
Europese staten => Begin van een juridische internationale orde,
gebaseerd op wederzijdse erkenning.
Na WOI: Volkenbond (League of Nations): Eerste poging tot een
structurele internationale samenwerking om oorlogen te vermijden.
Lidstaten engageerden zich om conflicten via diplomatie en recht op te
lossen i.p.v. via geweld => Ambitie was om vrede te bewaren via
internationale instellingen.
Na WOII: Verenigde Naties (1945): Meer structureel en krachtiger
dan de Volkenbond. De VN had een veiligheidsraad,
mensenrechtenkader en vredeshandhavingsmissies => Duidelijke
ambitie om via internationaal recht wereldwijde vrede en stabiliteit te
waarborgen.
Soevereiniteit
Soevereiniteit = “Elke staat heeft hoogste gezag binnen zijn grenzen.”
Soevereine gelijkheid = “Geen staat mag macht uitoefenen over een
andere” (D2 Art. 2 (1) VN Handvest) => Hier zitten we bij internationale
recht.
Verenigde Naties
Mag zich niet inmengen (“intervene”) met zaken die essentiëel binnen de
jurisdictie van een staat vallen (D2 Art. 2 (7) VN Handvest).
Doelen (terug te vinden in tekst)
Internationale vrede en veiligheid bewaren
Vriendelijke relaties tussen staten ontwikkelen
Internationale samenwerking bevorderen
Acties van naties harmoniseren om gemeenschappelijke doelen te
bereiken (D2 Art. 1 VN Handvest)
D2 Art. 7 VN Handvest:
De Algemene Vergadering: Het deliberatieve orgaan waar alle lidstaten
vertegenwoordigd zijn. Elke lidstaat heeft één stem, ongeacht grootte
1
, of macht. Bespreekt o.a. internationale vrede en veiligheid, toelating
nieuwe leden, ...
De Veiligheidsraad: Het executieve orgaan dat verantwoordelijk is voor
het handhaven van internationale vrede en veiligheid. Kan bindende
resoluties aannemen, incl. Sancties of militaire actie.
Het Internationaal Hof van Justitie (ICJ) (Den Haag): Het gerechtelijk
orgaan van de VN. Behandelt juridische geschillen tussen staten en
geeft adviezen aan VN-organen. Alleen staten (geen individuen of
bedrijven) kunnen hier procederen.
Tweede wereld? VN Veiligheidsraad functioneerde pas (min of meer)
Sinds einde Koude Oorlog
Irak uit Koeweit verdreven (1990) D10
Zie college “dispute settlement”
Internationaal recht
Reflecteert de wereld zoals die is, vaak over machtsverhoudingen,
maar ook belangen en samenwerkingsbehoeften op wereldvlak.
Op dit moment reflecteert het de Westerse kapitalistische visie:
Huidige internationale recht is in grote mate gegroeid vanuit Westers
perspectief, vooral na WOII.
Internationaal recht staat onder druk. De effectiviteit daalt als
grootmachten zich niet langer houden aan regels, of als staten
internationale afspraken negeren zonder gevolgen. De autoriteit van
instellingen zoals VN of het ICJ wordt daardoor betwijfeld.
Bv.: De pandemie => De toevoer van medicijnen, toevoer van
handschoenen, ... was ineens niet meer zeker, aantal vluchten
geblokkeerd & zo zien we dat we misschien te afhankelijk zijn van
andere landen en minder afhankelijk willen worden.
Monisme versus dualisme
Monisme = Internationaal recht en nationaal recht vormen één enkele
rechtsorde. Het is een set onderling verweven orders die geacht worden
coherent te zijn (Geïnspireerd door Kelsen).
Dualisme = Internationaal en nationaal recht zijn twee systemen die
onafhankelijk van elkaar opereren.
Sub-disciplines van internationaal recht
Bv.: Internationaal migratierecht, “” gezondheidsrecht, “” milieurecht, ...
Internationaal recht van “samen bestaan” & “samenwerken”
Internationaal recht van “samen bestaan”
Verplichtingen door hun inhoud.
Deze zijn onontkombaar, we leven allemaal samen en er is geen
ontkomen aan bepaalde regels/ verplichtingen.
Dergerlijk recht is wel inherent vaag.
Internationaal recht van “samenwerken”
Verplichtingen door hun vorm.
Instemming bij verdrag nodig, dergerlijke verplichtingen vinden we dus
terug in verdragen.
Individu krijgt ook plaats in het internationale recht => Bv.:
Samenwerken om milieunormen te bereiken, samenwerken om ervoor
2
, te zorgen dat individuen in andere landen ook van hun mensenrechten
kunnen genieten.
Traag => Omdat alle staten soeverein zijn & moeten instemmen gaat
het dus traag.
Staten discussiëren
Niet of ze gebonden zijn door internationaal recht
WEL over de interpretatie van internationaal recht
Bv.: “Dit is geen foltering’
Bv.: Russische interpretaties voor inval Oekraïne.
Andere internationale organisaties
Wereldgezondheidsorganisatie
Organisaties die we bespreken in college economisch recht
Regionale organisaties (e.g. NATO, EU, Raad van Europa, Afrikaanse Unie)
EU
o Verdrag van Parijs (1951) Europese Gemeenschap Kolen en Staal
o Vedrag van Rome (1957) Europese Economische Gemeenschap
o Verdrag van Maastricht (1992) EU (bv.: Hof van Justitie, Commissie,
Parlement, ...)
Raad van Europa (1949)
o Europees Hof Rechten van de Mens (1950) (Straatsburg)
Afdwinging?
“Self -help” => Wat gaat een staat tegen maatregelen moeten nemen?
Wilt het echt dat beslissingen geïmplementeerd worden?
Reputatie overwegingen => Ze gaan vaak vrijwillig beslissingen of
overeenkomsten, na disputen nageleefd worden omdat de meeste landen
enorm geven om hun reputatie.
Andere landen gaan meestal volgen om niet het land te zijn dat
outliner is.
Zie college geschillenbeslechting.
Zie college vrede en veiligheid.
Kritisch internationaal recht
Volgens TWAIL
Derde wereld => Landen die vaak gekoloniseerd zijn en die op dit
moment nog vaak achtergesteld zijn op economisch vlak.
Wat zeggen mensen die aan “Third World Approaches” doen?
Dat bias in internationaal recht bestaat. Bv.: Economische recht:
Bepaalde landen die grondstoffen gaan exporteren naar andere landen
die de waarden ervan vermeerderen en de winst vangen + is moeilijk
te zien bv. In België, omdat je midden in het neoliberalisme leeft, niet
altijd van bewust dat er nog andere systemen zouden kunnen bestaan.
TWAIL probeert dat zichtbaar te maken & stelt dat de taal van globale
Noorden ... zie pwp.
Volgens FtAIL
=Feminist Approaches to International Law
Bias is inherent en moeilijk te zien, dat internationale recht dus wereld
weerspiegeld zoals wij die kennen.
3
, Maar de wereld zoals wij die kennen is gecreërd vanuit het mannelijke
oogpunt, dus ervaringen en ideeën van mannen weerspiegeld in
internationaal recht, vanuit de “patriarchie”.
We leven midden in het patriarchaat = “Priviligeren van mannen in sociale
relaties”.
Maar internationaal recht
Was gecreëerd voor stabiliteit, niet om vrouwen betere positie te geven,
niet om derde wereld zelfde kansen te geven.
Meer dan voor rechtvaardigheid
ZELFSTUDIE: FtAI (Feminist Approaches to International Law)
Feministen eens over dat internationaal recht patriarchaal is
Het structureert genderongelijkheid en bevoordeelt mannen, terwijl
vrouwen worden benadeeld.
Recht is geschreven vanuit een mannelijk perspectief.
Binnen het feminisme bestaan verschillende stromingen die elk op hun
eigen manier tegen het internationaal recht aankijken:
Kritische stromingen (radicaal, marxistisch, socialistisch)
1. Radicaal feminisme => Internationaal recht verankert de onderdrukking
van vrouwen. Die onderdrukking is fundamenteel systematisch, en
volgens radicalen is verandering onmogelijk binnen het huidige systeem.
2. Marxistisch & socialistisch feminisme
Onderzochten relatie tussen kapitalistische productie & sociale
“reproductie”
Sociale reproductieactiviteiten van vrouwen (bv. Koken, schoonmaken,
zorg, kinderen opvoeden) hangen sterk samen met de omstandigheden
waarin ze opgroeien, zoals hun toegang tot basisvoorzieningen zoals
schoon water, elektriciteit en voedsel.
o Als er geen schoon water is, kost het meer moeite om te koken/
schoon te maken.
o Indien weinig voedsel, moeten vrouwen extra moeite doen om voor
hun gezin te zorgen.
o Het benadrukt dat dit soort werk niet zomaar “vanzelf” gebeurt,
maar sterk afhankelijk is van externe factoren.
Marxistische feministen: Vrouwen op oneerlijke manier ondergeschikt
gemaakt op arbeidsmarkt. Leggen schuld bij traditionele opvattingen
over gezin (=familiale ideologie), die bepalen dat zij vooral zorgtaken
en huishoudelijk werk moeten doen. Dat werk is vaak onbetaald/ slecht
betaald MAAR zorgt wel voor dat mannen en bedrijven/ economie beter
kunnen functioneren. Zo profiteren kapitalisten van goedkope werk van
vrouwen thuis.
Socialistische feministen: Benadrukken dat niet alleen kapitalisten
profiteren, maar ook individuele mannen => Ze krijgen thuis de
resultaten van dat werk + hebben voordelen op werk door
gendergebonden arbeidsverdeling. Dus dat de vrouw hun arbeid
sponsort (“Social labor” => Zorgarbeid).
4
