Module 6: Geschillenbeslechting en handhaving
Informatie van Brightspace
Introductie
Internationale geschillen werden in het verleden vaak beslecht door middel van
geweld. Gelukkig behoort dit in veel opzichten tot het verleden. Een van de
doelstellingen van het huidige internationaal rechtssysteem is het voorkomen
van het gebruik van geweld in de internationale arena, zowel door constructies te
bouwen als door procedures te creëren die tot doel hebben het vreedzaam
oplossen van een conflict tussen de actoren in het internationaal recht.
Geschillenbeslechting gaat in het internationaal recht voornamelijk over
conflicten tussen staten, maar in het moderne internationaal recht kan het ook
gaan over conflicten waarbij internationale organisaties of natuurlijke personen of
nationale rechtspersonen zijn betrokken. Deze module gaat verder dan de
verplichting om hun geschillen op een vreedzame wijze te beslechten. Om dit te
realiseren kent het internationaal recht een aantal procedures voor
geschillenbeslechting:
1. eenzijdige maatregelen
2. diplomatieke geschillenbeslechting
3. toezichtprocedures binnen internationale organisaties
4. arbitrage
5. rechtspraak en dan in het bijzonder rechtspraak door het Internationale
Gerechtshof (IGH of Hof)
De eerste sectie van de module behandelt alle typen van procedures behalve de
eenzijdige maatregelen. De procedure van eenzijdige maatregelen komt aan de
orde in het tweede gedeelte van deze module.
6.1 Geschillenbeslechting (behalve eenzijdige maatregelen)
Zoals in de introductie is aangestipt, noemt Nollkaemper in zijn hoofdstuk vijf
typen procedures voor geschillenbeslechting: eenzijdige maatregelen,
diplomatieke geschillenbeslechting, toezichtprocedures binnen internationale
organisaties, arbitrage en rechtspraak. In deze module wordt stilgestaan bij
eenzijdige maatregelen (rechtshandhaving) en rechtspraak en dan in het
bijzonder rechtspraak door het Internationale Gerechtshof (IGH of Hof). De eerste
sectie van de module behandelt alle typen van procedures behalve de eenzijdige
maatregelen.
Een belangrijke regel die ook tot het gewoonterecht behoort is dat staten
verplicht zijn om conflicten op een vreedzame wijze te beslechten. Deze
gewoonterechtelijke regel is gecodificeerd in artikel 2 lid 3 jo art. 33 VN
Handvest. Het kan behalve in het VN Handvest ook gevonden worden in andere
internationale instrumenten, zoals de Declaration on Principles of International
Law Concerning Friendly Relations and Co-operation (Algemene Vergadering
resolutie 2625). Om dit te bereiken zijn diverse typen of methoden van
geschillenbeslechting ontwikkeld in het internationaal rechtsstelsel. Hieronder
volgt een beknopt overzicht van diplomatieke middelen, arbitrage en
rechtspraak.
Diplomatieke middelen
Staten hebben in beginsel de vrijheid te kiezen welke procedure of methoden zij
willen gebruiken. Een van de methode is diplomatieke geschillenbeslechting.
, Hierbij proberen staten via onderhandelingen een oplossing voor hun geschil te
vinden. De uitkomst is niet bindend. Hieronder volgt een beknopt overzicht van
deze methodes.
Onderhandelingen: beide staten proberen het geschil onderling op te
lossen. Er is geen derde partij bij betrokken.
Goede diensten: een derde staat fungeert als communicatiekanaal
tussen de staten die een conflict hebben. De derde staat is wel passief.
Bemiddeling: de derde staat speelt een actieve rol bij het oplossen van
het conflict.
Onderzoek: de derde partij gaat op onderzoek naar de feiten en stelt deze
vast.
Conciliatie: de derde partij komt met een voorstel dat moet leiden tot de
oplossing van het conflict.
Internationale arbitrage
Arbitrage is een juridische vorm van geschillenbeslechting waarbij speciaal voor
dit conflict een tribunaal is opgericht dat op basis van internationaal recht een
bindende uitspraak doet.
Rechtspraak
Arbitrage doet een bindende uitspraak over het conflict dat door de betrokken
staten is voorgelegd, maar het tribunaal wordt speciaal voor dit geschil opgericht.
Bij rechtspraak is er een rechterlijk orgaan dat permanent in zitting is en te allen
tijde kan functioneren. Een ander belangrijk verschil is dat er bij rechtspraak
minder ruimte is voor partijen om eisen te stellen over de samenstelling,
bevoegdheden en procedures van het tribunaal.
Het belangrijkste rechtsprekende permanente tribunaal is het Internationale
Gerechtshof (IGH). Dit Hof is het primaire rechterlijke orgaan van de VN (art. 92
VN Handvest). De uitspraak van het Hof in een geschil is bindend (art. 94 VN
Handvest). De lidstaten van de VN zijn partij bij dit rechterlijke orgaan. Het heeft
een permanent karakter. De taken van het Hof zijn het rechtspreken en het
uitbrengen van adviezen in juridische kwesties op verzoek van een VN-orgaan.
6.2 Eenzijdige maatregelen (internationale rechtshandhaving)
Een kenmerk van de internationale rechtsorde is dat er geen centrale
gezagsdrager is. Dit betekent dat staten zelf hun rechten, wanneer deze
geschonden zijn, moeten handhaven.
Vóór het ontstaan van een internationaal collectief veiligheidssysteem konden
staten zelf bepalen wat voor een soort (militaire) maatregel zij wilden nemen in
het geval er een conflict was met een andere staat. Maar sinds het ontstaan van
de Volkerenbond en de VN behoort dit tot het verre verleden. Er geldt nu een
algemeen geweldsverbod, met twee uitzonderingen, namelijk:
1. in het geval van zelfverdediging (art. 51 VN Handvest ) en;
2. met toestemming van de VN Veiligheidsraad (art. 42 VN Handvest).
Echter, er zijn maatregelen die een staat kan nemen om de andere staat ertoe te
dwingen om een verplichting na te leven. Er zijn twee typen eenzijdige
maatregelen die een staat kan nemen als er sprake is van een schending van
een verplichting, namelijk:
1. Retorsies
2. represailles.
Informatie van Brightspace
Introductie
Internationale geschillen werden in het verleden vaak beslecht door middel van
geweld. Gelukkig behoort dit in veel opzichten tot het verleden. Een van de
doelstellingen van het huidige internationaal rechtssysteem is het voorkomen
van het gebruik van geweld in de internationale arena, zowel door constructies te
bouwen als door procedures te creëren die tot doel hebben het vreedzaam
oplossen van een conflict tussen de actoren in het internationaal recht.
Geschillenbeslechting gaat in het internationaal recht voornamelijk over
conflicten tussen staten, maar in het moderne internationaal recht kan het ook
gaan over conflicten waarbij internationale organisaties of natuurlijke personen of
nationale rechtspersonen zijn betrokken. Deze module gaat verder dan de
verplichting om hun geschillen op een vreedzame wijze te beslechten. Om dit te
realiseren kent het internationaal recht een aantal procedures voor
geschillenbeslechting:
1. eenzijdige maatregelen
2. diplomatieke geschillenbeslechting
3. toezichtprocedures binnen internationale organisaties
4. arbitrage
5. rechtspraak en dan in het bijzonder rechtspraak door het Internationale
Gerechtshof (IGH of Hof)
De eerste sectie van de module behandelt alle typen van procedures behalve de
eenzijdige maatregelen. De procedure van eenzijdige maatregelen komt aan de
orde in het tweede gedeelte van deze module.
6.1 Geschillenbeslechting (behalve eenzijdige maatregelen)
Zoals in de introductie is aangestipt, noemt Nollkaemper in zijn hoofdstuk vijf
typen procedures voor geschillenbeslechting: eenzijdige maatregelen,
diplomatieke geschillenbeslechting, toezichtprocedures binnen internationale
organisaties, arbitrage en rechtspraak. In deze module wordt stilgestaan bij
eenzijdige maatregelen (rechtshandhaving) en rechtspraak en dan in het
bijzonder rechtspraak door het Internationale Gerechtshof (IGH of Hof). De eerste
sectie van de module behandelt alle typen van procedures behalve de eenzijdige
maatregelen.
Een belangrijke regel die ook tot het gewoonterecht behoort is dat staten
verplicht zijn om conflicten op een vreedzame wijze te beslechten. Deze
gewoonterechtelijke regel is gecodificeerd in artikel 2 lid 3 jo art. 33 VN
Handvest. Het kan behalve in het VN Handvest ook gevonden worden in andere
internationale instrumenten, zoals de Declaration on Principles of International
Law Concerning Friendly Relations and Co-operation (Algemene Vergadering
resolutie 2625). Om dit te bereiken zijn diverse typen of methoden van
geschillenbeslechting ontwikkeld in het internationaal rechtsstelsel. Hieronder
volgt een beknopt overzicht van diplomatieke middelen, arbitrage en
rechtspraak.
Diplomatieke middelen
Staten hebben in beginsel de vrijheid te kiezen welke procedure of methoden zij
willen gebruiken. Een van de methode is diplomatieke geschillenbeslechting.
, Hierbij proberen staten via onderhandelingen een oplossing voor hun geschil te
vinden. De uitkomst is niet bindend. Hieronder volgt een beknopt overzicht van
deze methodes.
Onderhandelingen: beide staten proberen het geschil onderling op te
lossen. Er is geen derde partij bij betrokken.
Goede diensten: een derde staat fungeert als communicatiekanaal
tussen de staten die een conflict hebben. De derde staat is wel passief.
Bemiddeling: de derde staat speelt een actieve rol bij het oplossen van
het conflict.
Onderzoek: de derde partij gaat op onderzoek naar de feiten en stelt deze
vast.
Conciliatie: de derde partij komt met een voorstel dat moet leiden tot de
oplossing van het conflict.
Internationale arbitrage
Arbitrage is een juridische vorm van geschillenbeslechting waarbij speciaal voor
dit conflict een tribunaal is opgericht dat op basis van internationaal recht een
bindende uitspraak doet.
Rechtspraak
Arbitrage doet een bindende uitspraak over het conflict dat door de betrokken
staten is voorgelegd, maar het tribunaal wordt speciaal voor dit geschil opgericht.
Bij rechtspraak is er een rechterlijk orgaan dat permanent in zitting is en te allen
tijde kan functioneren. Een ander belangrijk verschil is dat er bij rechtspraak
minder ruimte is voor partijen om eisen te stellen over de samenstelling,
bevoegdheden en procedures van het tribunaal.
Het belangrijkste rechtsprekende permanente tribunaal is het Internationale
Gerechtshof (IGH). Dit Hof is het primaire rechterlijke orgaan van de VN (art. 92
VN Handvest). De uitspraak van het Hof in een geschil is bindend (art. 94 VN
Handvest). De lidstaten van de VN zijn partij bij dit rechterlijke orgaan. Het heeft
een permanent karakter. De taken van het Hof zijn het rechtspreken en het
uitbrengen van adviezen in juridische kwesties op verzoek van een VN-orgaan.
6.2 Eenzijdige maatregelen (internationale rechtshandhaving)
Een kenmerk van de internationale rechtsorde is dat er geen centrale
gezagsdrager is. Dit betekent dat staten zelf hun rechten, wanneer deze
geschonden zijn, moeten handhaven.
Vóór het ontstaan van een internationaal collectief veiligheidssysteem konden
staten zelf bepalen wat voor een soort (militaire) maatregel zij wilden nemen in
het geval er een conflict was met een andere staat. Maar sinds het ontstaan van
de Volkerenbond en de VN behoort dit tot het verre verleden. Er geldt nu een
algemeen geweldsverbod, met twee uitzonderingen, namelijk:
1. in het geval van zelfverdediging (art. 51 VN Handvest ) en;
2. met toestemming van de VN Veiligheidsraad (art. 42 VN Handvest).
Echter, er zijn maatregelen die een staat kan nemen om de andere staat ertoe te
dwingen om een verplichting na te leven. Er zijn twee typen eenzijdige
maatregelen die een staat kan nemen als er sprake is van een schending van
een verplichting, namelijk:
1. Retorsies
2. represailles.
