Duitsland in Europa 1918-1991
Deelcontext 1 | Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)
Wat leidde tot de opkomst van het nati onaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor
Duitsland en Europa?
De Republiek van Weimar
Duitsland had de eerste wereldoorlog verloren en de keizer vluchtte. De Republiek van
Weimar werd uitgeroepen op 9 november 1918. De sociaal-democraten vormden een
nieuwe regering en ondertekenden de wapenstilstand met de geallieerden.
Er kwam een nieuwe grondwet en Duitsland werd een parlementaire democratie, maar
deze democratie was vanaf het begin al wankel. Dit had drie oorzaken:
1. Grote groepen Duitsers wilden helemaal geen democratie. Ze wilden een sterke
leider en een dictatuur.
2. Veel Duitsers hadden geen vertrouwen in de leiders van de Republiek. Zij hielden hen
verantwoordelijk voor het verlies van de eerste wereldoorlog (dolkstootlegende).
Volgens de dolkstootlegende had Duitsland nog makkelijk kunnen winnen en had de
linkse regering dus verraad gepleegd door de wapenstilstand te tekenen. De nieuwe
machthebbers kregen ook de schuld van het Verdrag van Versailles (Duitsland moest
gebieden afstaan, herstelbetalingen betalen en mochten nog maar een klein leger
van maximaal 100.000 man hebben). Het Verdrag van Versailles werd in juni 1919
ondertekend.
3. De regeringen van de Republiek slaagden er niet in de grote economische problemen
op te lossen.
De Weimarrepubliek raakte in een enorme economische crisis, als gevolg van de enorme
herstelbetalingen. De Duitse regering zag het bijdrukken van geld als enige optie, maar
hierdoor daalde de waarde van de Duitse mark sterk en er ontstond zelfs hyperinflatie (=
zeer hoge inflatie, geld heeft nauwelijks waarde meer) in Duitsland in 1923.
In 1924 ging het beter met de economie door het Dawesplan. Duitsland leende geld van
Amerika. De VS gaf deze leningen omdat ze de Weimarrepubleik wilde gebruiken als
afzetmarkt voor Amerikaanse producten. Helaas eindigde dit in 1929 weer als gevolg van de
beurskrach. In de VS stortten de beurzen in. De VS wilden hun leningen terug, omdat ze zelf
in de financiële problemen kwamen en daardoor kwam Duitsland weer in een diepe
economische crisis omdat de leningen werden stopgezet.
De opkomst van het nationaalsocialisme
De NSDAP (= Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij) profiteerde van de chaos in de
Republiek/politieke instabiliteit en hun partijleider, Adolf Hitler, deed beloftes die veel
Duitsers graag wilden horen. Hij zei dat de afgestane gebieden weer terug bij Duitsland
zouden komen. Ook zou hij andere afspraken uit het Verdrag van Versailles terugdraaien.
Bovendien beloofde hij een einde te maken aan de werkloosheid. Met propaganda en
paramilitair machtsvertoon bouwde hij de NSDAP uit tot een massaorganisatie. Met deze
aanpak won de NSDAP de verkiezingen. In 1933 werd Hitler benoemd tot rijkskanselier (te
vergelijken met minister-president). Hitler beweerde dat de Rijksdagbrand in 1933 aan werd
gestoken door de communisten. Zo wist hij het parlement zo ver te krijgen dat het de
, machtigingswet aannam. Zo kon Hitlers regering besluiten nemen zonder dat daarvoor
democratische toestemming nodig was. Zo kwam er ook een einde aan de Republiek van
Weimar en begon Nazi-Duitsland.
Gevolgen voor Duitsland
Hitler begon in Duitsland met de opbouw van een totalitair regime. Het leven van alle Duitsers
moest volledig in het teken staan van het nationaalsocialisme. Dit wordt ook wel nazificatie genoemd
en ging gepaard met propaganda. Alle politieke partijen werden verboden, behalve de NSDAP. In
1934 overleed de Duitse president Von Hindenburg en nam Hitler zijn taken over. Zo werd hij
alleenheerser, oftwel Führer, over Duitsland.
Ze geloofden ook in Volksgemeinschaft. Ze accepteerden alleen ‘raszuivere’ Duitsers en geloofden
dat Joden minderwaardig waren (antisemitisme). Om deze Volksgemeinschaft te houden, werden
berichten van media die niet overeenkwamen met de ideeën van de nazi’s niet gepubliceerd. Dit
noemen we censuur. Vanaf 1943 werden Joden vervolgd en in vernietingskampen gestopt, waar ze
werden vergast in de gaskamers. Dit noemen we de Holocaust.
Gevolgen voor Europa
Hitler kreeg steun van de bevolking, omdat hij afspraken van het Verdrag van Versailles
terugdraaide. Hij vond dat Duitsers de Übermenschen waren en dat dit perfecte Arische ras
meer Lebensraum verdiende (leefruimte).
Groot-Brittannië en Frankrijk wilden een oorlog voorkomen en gaven dus toe aan de eisen
van Hitler. Dit wordt de appeasementpolitiek genoemd. Tijdens de Conferentie van
München in 1938 kreeg Hitler toestemming om een deel van Tsjecho-Slowakijke in te nemen
(Sudetenland), maar Hitler viel in 1939 op 1 september Polen binnen en zo bleek dat hij op
meer uit was dan alleen het verenigen van alle Duitstalige gebieden. Groot-Brittannië en
Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog en zo begon de Tweede Wereldoorlog.
In eerste instantie liep deze zeer succesvol voor Duitsland, want de Duitsers veroverden
bijna heel Europa en ook Nederland in 1940. Ze begonnen namelijk een Blitzkrieg
(Bliksemoorlog). Hierbij veroverde Hitler in hoog tempo grote delen van Europa. De Duitse
bezetter stelde de rechtsstaat buiten werking en de Duitsers voerden de arbeidsdienst in.
Dit hield in dat Duitsers mensen konden aanwijzen die onder dwang naar Duitsland moesten
gaan om te werken.
Deelcontext 2 | Duitsland na de oorlog (1945-1961)
Hoezeer beïnvloedden het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de
geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog?
Duitsland na de oorlog
Duitsland bleek de tweefrontenoorlog tegen de VS, GB en Canada niet te kunnen winnen en in mei
1945 gaf het zichzelf onvoorwaardelijk (zonder keuze, enige optie) over. Na de oorlog lag het land
volledig in puin. Er kwam ook een grote migratiestroom van Duitsers op gang. Onder hen waren
terugkerende soldaten, slachtoffers van het naziregime en de Heimatvertriebenen.
Herimatvertriebenen waren Duitsers die niet langer gewenst waren in het oostelijk deel van het
Duitse Rijk. De geallieerden deelden Duitsland op in vier bezettingszones. In het westen Frankrijk, GB
en de VS en in het oosten de Sovjet-Unie. Ook de hoofdstad Berlijn werd op een soortgelijke manier
verdeeld.
Deelcontext 1 | Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)
Wat leidde tot de opkomst van het nati onaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor
Duitsland en Europa?
De Republiek van Weimar
Duitsland had de eerste wereldoorlog verloren en de keizer vluchtte. De Republiek van
Weimar werd uitgeroepen op 9 november 1918. De sociaal-democraten vormden een
nieuwe regering en ondertekenden de wapenstilstand met de geallieerden.
Er kwam een nieuwe grondwet en Duitsland werd een parlementaire democratie, maar
deze democratie was vanaf het begin al wankel. Dit had drie oorzaken:
1. Grote groepen Duitsers wilden helemaal geen democratie. Ze wilden een sterke
leider en een dictatuur.
2. Veel Duitsers hadden geen vertrouwen in de leiders van de Republiek. Zij hielden hen
verantwoordelijk voor het verlies van de eerste wereldoorlog (dolkstootlegende).
Volgens de dolkstootlegende had Duitsland nog makkelijk kunnen winnen en had de
linkse regering dus verraad gepleegd door de wapenstilstand te tekenen. De nieuwe
machthebbers kregen ook de schuld van het Verdrag van Versailles (Duitsland moest
gebieden afstaan, herstelbetalingen betalen en mochten nog maar een klein leger
van maximaal 100.000 man hebben). Het Verdrag van Versailles werd in juni 1919
ondertekend.
3. De regeringen van de Republiek slaagden er niet in de grote economische problemen
op te lossen.
De Weimarrepubliek raakte in een enorme economische crisis, als gevolg van de enorme
herstelbetalingen. De Duitse regering zag het bijdrukken van geld als enige optie, maar
hierdoor daalde de waarde van de Duitse mark sterk en er ontstond zelfs hyperinflatie (=
zeer hoge inflatie, geld heeft nauwelijks waarde meer) in Duitsland in 1923.
In 1924 ging het beter met de economie door het Dawesplan. Duitsland leende geld van
Amerika. De VS gaf deze leningen omdat ze de Weimarrepubleik wilde gebruiken als
afzetmarkt voor Amerikaanse producten. Helaas eindigde dit in 1929 weer als gevolg van de
beurskrach. In de VS stortten de beurzen in. De VS wilden hun leningen terug, omdat ze zelf
in de financiële problemen kwamen en daardoor kwam Duitsland weer in een diepe
economische crisis omdat de leningen werden stopgezet.
De opkomst van het nationaalsocialisme
De NSDAP (= Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij) profiteerde van de chaos in de
Republiek/politieke instabiliteit en hun partijleider, Adolf Hitler, deed beloftes die veel
Duitsers graag wilden horen. Hij zei dat de afgestane gebieden weer terug bij Duitsland
zouden komen. Ook zou hij andere afspraken uit het Verdrag van Versailles terugdraaien.
Bovendien beloofde hij een einde te maken aan de werkloosheid. Met propaganda en
paramilitair machtsvertoon bouwde hij de NSDAP uit tot een massaorganisatie. Met deze
aanpak won de NSDAP de verkiezingen. In 1933 werd Hitler benoemd tot rijkskanselier (te
vergelijken met minister-president). Hitler beweerde dat de Rijksdagbrand in 1933 aan werd
gestoken door de communisten. Zo wist hij het parlement zo ver te krijgen dat het de
, machtigingswet aannam. Zo kon Hitlers regering besluiten nemen zonder dat daarvoor
democratische toestemming nodig was. Zo kwam er ook een einde aan de Republiek van
Weimar en begon Nazi-Duitsland.
Gevolgen voor Duitsland
Hitler begon in Duitsland met de opbouw van een totalitair regime. Het leven van alle Duitsers
moest volledig in het teken staan van het nationaalsocialisme. Dit wordt ook wel nazificatie genoemd
en ging gepaard met propaganda. Alle politieke partijen werden verboden, behalve de NSDAP. In
1934 overleed de Duitse president Von Hindenburg en nam Hitler zijn taken over. Zo werd hij
alleenheerser, oftwel Führer, over Duitsland.
Ze geloofden ook in Volksgemeinschaft. Ze accepteerden alleen ‘raszuivere’ Duitsers en geloofden
dat Joden minderwaardig waren (antisemitisme). Om deze Volksgemeinschaft te houden, werden
berichten van media die niet overeenkwamen met de ideeën van de nazi’s niet gepubliceerd. Dit
noemen we censuur. Vanaf 1943 werden Joden vervolgd en in vernietingskampen gestopt, waar ze
werden vergast in de gaskamers. Dit noemen we de Holocaust.
Gevolgen voor Europa
Hitler kreeg steun van de bevolking, omdat hij afspraken van het Verdrag van Versailles
terugdraaide. Hij vond dat Duitsers de Übermenschen waren en dat dit perfecte Arische ras
meer Lebensraum verdiende (leefruimte).
Groot-Brittannië en Frankrijk wilden een oorlog voorkomen en gaven dus toe aan de eisen
van Hitler. Dit wordt de appeasementpolitiek genoemd. Tijdens de Conferentie van
München in 1938 kreeg Hitler toestemming om een deel van Tsjecho-Slowakijke in te nemen
(Sudetenland), maar Hitler viel in 1939 op 1 september Polen binnen en zo bleek dat hij op
meer uit was dan alleen het verenigen van alle Duitstalige gebieden. Groot-Brittannië en
Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog en zo begon de Tweede Wereldoorlog.
In eerste instantie liep deze zeer succesvol voor Duitsland, want de Duitsers veroverden
bijna heel Europa en ook Nederland in 1940. Ze begonnen namelijk een Blitzkrieg
(Bliksemoorlog). Hierbij veroverde Hitler in hoog tempo grote delen van Europa. De Duitse
bezetter stelde de rechtsstaat buiten werking en de Duitsers voerden de arbeidsdienst in.
Dit hield in dat Duitsers mensen konden aanwijzen die onder dwang naar Duitsland moesten
gaan om te werken.
Deelcontext 2 | Duitsland na de oorlog (1945-1961)
Hoezeer beïnvloedden het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de
geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog?
Duitsland na de oorlog
Duitsland bleek de tweefrontenoorlog tegen de VS, GB en Canada niet te kunnen winnen en in mei
1945 gaf het zichzelf onvoorwaardelijk (zonder keuze, enige optie) over. Na de oorlog lag het land
volledig in puin. Er kwam ook een grote migratiestroom van Duitsers op gang. Onder hen waren
terugkerende soldaten, slachtoffers van het naziregime en de Heimatvertriebenen.
Herimatvertriebenen waren Duitsers die niet langer gewenst waren in het oostelijk deel van het
Duitse Rijk. De geallieerden deelden Duitsland op in vier bezettingszones. In het westen Frankrijk, GB
en de VS en in het oosten de Sovjet-Unie. Ook de hoofdstad Berlijn werd op een soortgelijke manier
verdeeld.
