Samenvatting Nieuws, diversiteit en democratie - mediaprofessionals en beleid (S0N84a)

Zelfstudie

NIEUWS, DIVERSITEIT EN DEMOCRATIE
INLEIDING
John Milton in Areopagitica

 Relatie tussen parlementaire besluitvorming, persvrijheid en vrije meningsuiting
 Hoe kunnen wij een beeld van waarheid vormen zonder ook de leugens te kennen?

Nieuwsdiversiteit

 Burgers in aanraking komen met veelheid aan denkbeelden
o Toegankelijk gemaakt worden
o Mening vormen
 Zonder maar 1 perspectief

Drie niveaus relatie tussen media en diversiteit

1) Productie
a. Gecontroleerd dr 1 speler of aantal dominante spelers
2) Inhoud
3) Gebruik

Informatiesamenleving: digitale productietechnologie zouden hoeveelheid en variëteit aan info teweeg
brengen

 Ruimer aanbod
 Toegankelijker
 Vraag: diversiteit?
o Beantwoorden  gelaagde analyse
 Toespitsen op productie, effectieve inhoud en effectieve gebruik

3 dimensies diversiteit

Onderwerpdiversiteit = alle feiten die relevant zijn voor het functioneren van samenleving komen
aan bod

Opiniediversiteit = veelheid aan standpunten

Actordiversiteit = interesses en belangen krijgen stem

 Peter van Aelst: goede benadering voor opiniediversiteit

Diversiteit van nieuwsgebruik/publieksdiversiteit = diversiteit van daadwerkelijk gebruikte
inhoud door publieksgroepen en individuen

 Groeiende aandacht voor sinds doorbraak internet

H1: CONCENTREREN KUN JE LEREN. NIEUWSDIVERSITEIT ALS ECONOMISCHE
PARADOX
Vlaamse medialandschap: gedomineerd door minder spelers

 Big 5 (VRT, DPG, Media, Mediahuis, Roularta, Telenet)

Dagbladtitels: geconcentreerd bij 4 groepen



1

,Zelfstudie
Digitalisering & internetplatformen  mediadiversiteit

 Klassiek: radio, kranten, tv
 Nu: diverse vormen aan nieuwsinhoud

Google & Facebook: grondige verschuivingen in advertentiemarkt

CONCENTRATIE

Concentratie = praktijk van het inkrimpen van het aantal bedrijven door fusies, overnames en
samenwerkingsverbanden

 Beschikbare aanbod mediaproducten wordt geconcentreerd bij machtigere bedrijven
 Minder concurrentie
 Minder diversiteit (niet altijd het geval)

Niet eigen aan nieuwssector : luchtvaartsector, entertainmentsector, retailsector

Verschillende vormen

1) Volwaardige fusie
2) Overname
3) Samenwerkingsverband/ joint venture
a. Twee bestaande bedrijven behouden eigen activiteit maar maken ook samen bedrijf
i. Vb. streamz ( DPG media en Telenet)

Fusies = lang proces

 Risico’s afgewogen waarbij kostenbesparingen en geplande synergiën een hoofdrol spelen
 Toezicht van overheid
o Regulatoren en rechters die beslissen over rechtsgeldigheid van bedrijfsconcentratie
o Cruciale vraag: Is een bepaalde speler niet te dominant?
 Kan leiden tot oneerlijke concurrentie
 Kan leiden tot oligopolie ( reductie concurrentie)
 Vb. Vlaamse nieuwsvoorziening

België: ingewikkelde institutionele structuur

 Verantwoordelijkheid regulering concentratie is versnipperd
1) Belgische Mededingingsautoriteit
a. Fusies goedkeuren
b. Geen onderscheid tussen media en andere soorten bedrijven
2) Vlaamse regulator voor Media
a. Onafhankelijke mediawaakhond
b. Toetst concentratiebewegingen aan BEL en EU wetten + Vlaamse decreten

Gevolgen consument Gevolgen mediabedrijven
Beperkt Bedrijfseconomische logica
 Veel gevallen: bestaande afzonderlijke  Aanzienlijke bezuinigingen
merken behouden  Vermindering aantal redacteurs,
 Vb. Brussels Airlines heeft eigen vlag journalisten,… (= knippen en delen)
en soorten vliegtuigen maar hoort tot
Lufthansa



Geschiedenis fusies België


2

,Zelfstudie
Corelio Concentra
1914: De standaard NV (de standaard, standaard 1953: opgericht in Hasselt met het belang van
uitgeverij, standaard boekhandel) Limburg
 Failliet  Overgenomen door uitgeverij De Vlijt met
Gazet van Antwerpen
André Leysen: neemt De Standaard, Het
Nieuwsblad en de Gentenaar over 
Vlaamse Uitgeversmaatschappij
2006: omgevormd tot Corelio




2012: krachten bundelen  Mediahuis

DPG Media

1987: Persgroep Publishing

 Familie Van Thillo verwerft een belang van 67% in Uitgeverij Hoste

1998-2007: Persgroep en Roularta Media krijgen elk 50% aandelen van Vlaamse Televisie Maatschappij

2017: enige deelhouder Medialaan

2018: overname bekendgemaakt  DPG Media

MEER DAN NIEUWS

Mediabedrijven zijn bezig met vergroten van marktaandeel

 Marktuitbreidingen en kostenreductie
o Kostenbesparingen: weinig subtiel
 Concentratie kan bijdragen tot schaal of synergievoordelen
 Economies of scale and economies of scope
 Schaalvoordelen: productiekosten gedrukt door op grote schaal
te produceren (vb. overname andere kranten  kranten capaciteit
van dezelfde persen beter benutten  kosten dalen)
 Synergievoordelen: geprofiteerd van hetzelfde productieapparaat
om verschillende producten te maken (vb. inhoud bieden voor
andere platformen)
o Diversificatiestrategieën = mediabedrijven investeren in producten waarmee ze
andere markten bedienen

3 richtingen van concentratie

1) Horizontale concentratie = bedrijf neemt concurrent rechtstreeks over
a. Vb. fusie groepen Corelio en Concentra
2) Verticale concentratie = bedrijf gaat andere schakels van hetzelfde eindproduct overnemen
(kostenefficiënter)
a. Telenet biedt Play 4, 5,6,7 aan via digicorder, app, tv
3) Diagonale concentratie = bedrijf krijgt verschillende producten onder zijn hoede (kranten, …)

NEOLIBERALISME, DEREGULERING EN GAFA

Fusiegolf krijgt flinke impuls van liberalisering en privatisering 1970-1980
3

, Zelfstudie
 Liberalisering en privatisering = deregulering
o Neoliberaal concept gepromoot door centrum en centrum-rechts ( Ronald Reagan &
Margaret Tatcher)
o Markt bevrijd van overbodige regels en overheidsinmenging
o Vrije markt
 Privatisering = overheidsdiensten aan private sector verkocht
o Doel: openen markt voor concurrentie

Openen communicatiemarkt hing samen met technologische vernieuwingen

1) Internet
2) Smartphones

Concentratiebewegingen Amerika: GAFA (google, Amazon, Facebook, Apple)

 Google & Facebook: gebruikersdata  gericht adverteren
o Nemen inkomsten af van traditionele mediabedrijven (daling inkomsten)

Daling door 2 dingen

1) Traditionele mediadragers boeten steeds meer aan populariteit
o Minder bekeken  daling advertentiekosten
2) Jaarbasis meer geld aan advertenties maar inkomsten gaan naar Google & Facebook
o Frontvorming concurrerende Belgische mediabedrijven om gebruikersgegevens actiever
uit te wisselen binnen eigen landsgrenzen

VLAAMSE MASTODONTEN

Vlaamse mediabedrijven op eigen markt expansief

 Onder druk van concurrentie  marktuitbreiding & kostenreductie
 Kochten delen van andere EU mediamarkten
o DPG media en Mediahuis kochten 95% van Nederlandse Dagbladenmarkt

Alleen grootste overleven

 DPG zet in op VTM
 Telenet op Play

Oligopolistische structuur

 Media 21: koepelorganisatie online only Vlaamse nieuwsmedia zonder traditionele dragers
o Klaagt dominantie oude media aan
o Oneerlijke concurrentie
 Vb. BTW tarief verkoop gedrukte kranten = 0%

CONCLUSIE

Kiemen door liberalisering

 Popularisering smartphones, internet, sociale media  uitbreiding en versnippering



Mediabedrijven moeten zich aanpassen

 Grote spelers als Google & Facebook
 Gunstige bodem voor internationalisering
o Kleine spelers moeten opletten
4