Colleges – Hedendaagse politieke filosofie
College 1 – Rawls algemene idee
Methode politieke filosofie
Algemene vraag cursus: Wat is rechtvaardigheid?
Ontwikkelen theorie: Normatieve overtuigingen Theoretische principes & Theoretische principes Normatieve
principes (cirkel)
- Probleem is dat je niet weet of je die eigen overtuigingen moet vertrouwen
- Rawls: Soms ga je van je theoretische principes weer terug naar je normatieve overtuigingen, omdat je merkt dat
die theorie niet meer helemaal klopt bij wat je denkt.
Reflective equilibrium= terug- en heengaan tussen theoretische principes en normatieve overtuigingen totdat je tot
een bepaald evenwicht komt
Gelijkwaardigheid als uitgangspunt van de hedendaagse politieke theorie/filosofie
- Gelijkwaardigheid= het idee dat elk persoon evenveel waard is
John Rawls & Utilisme
Utilisme= de acties die het meeste nut oplevert is de beste optie
- Nut= mate van geluk die een actie oplevert
Twee kenmerken: Maximaliseren van nut & consequententialisme
- Intuïtief aannemelijk
Twee problemen (Rawls):
1. Mogelijkheid dat groepen mensen worden uitgesloten van basisrechten contra-intuïtief t.o.v. gelijkwaardigheid
we moeten de theoretische principes aanpassen, want we passen niet de normatieve overtuiging
(gelijkwaardigheid) aan
o Hun ellende telt mee in de calculus, maar het geluk voor de meerderheid telt zwaarder
o Geluk is niet voor iedereen hetzelfde de redenering klopt niet; we kunnen niet uitgaan van iedereen
zijn preferenties
o Algemeen belang vs belang van de meerderheid
2. Geen eerlijke verdeling welvaart niet gelijkwaardig terug naar theoretische principes
o Probleem dure smaak= als je wilt dat iedereen even gelukkig is, dan eist het utilisme dat je iedereen dat
moet geven waarvan ze gelukkig worden
mensen met dure smaken hebben dus meer/duurdere spullen nodig om gelukkig te worden
Anti-utilisme van Rawls
Samenleving= sociaal samenwerkingsbestand; als we allemaal samenwerken in dit bestand dan worden we er
allemaal beter van
- Vrijwilligheid doordat je er beter van wordt niet slechts het volgen van bevel; dan is het dwang
- Billijkheid
- Rationeel voordeel
We moeten komen tot principes van sociale rechtvaardigheid het gaat over de voordelen en de nadelen en hoe die
eerlijk verdeeld kunnen worden
- Uitsluiting rechten: algemene rechten toekennen
- Oneerlijke verdeling welvaart: welvaart moet (eerlijk) worden verdeeld
- Verdeling gaat via fundamentele instituties
o Basis structuur= fundamentele instituties (sociaal, economisch en politiek)
Procedurele rechtvaardigheid
Overleg creëren die eerlijk is, die moet gaan over de basis structuur hypothetisch overleg justice as fairness
- Procedurele rechtvaardigheid= procedures die leiden tot bepaalde uitkomst en die leidt tot rechtvaardigheid
Procedure: Oorspronkelijke positie
, Gedachtenexperiment van een hypothetisch overleg met eerlijke posities die leidt tot rechtvaardigheid
Kenmerken:
- Sluier van onwetendheid= Mensen weten hun positie in de samenleving niet (rijkdom, talenten, ideeën van zinvol
bestaan, sociale positie etc)
o Dan gaan mensen niet beredeneren vanuit hun eigenbelang, want dat leidt niet tot rechtvaardigheid
Politieke sfeer gaat over alle belangen van iedereen
o Onpartijdigheid!
- Mensen zijn rationeel, dan krijg je redelijke principes
Primaire goederen
Je weet dat je primaire goederen nodig hebt
- Sociale primaire goederen= fundamentele basisvrijheden, inkomen & kansen om inkomen te verwerven en deze
kun je verdelen
o Zelfrespect is het belangrijkste, deze kan je niet verdelen maar deze is niet aangeboren dus je kan deze
alleen verkrijgen via de samenleving; je bent afhankelijk van de manier hoe mensen over jou denken
- Natuurlijke primaire goederen= goederen die belangrijk zijn, maar die je niet kunt verdelen (gezondheid etc)
o Dit is aangeboren
Basisstructuur verdeelt primaire goederen (rechten, kansen en inkomen) verdelingsprincipes
- Hoe die basisstructuur is ingericht, is afhankelijk van de principes van rechtvaardigheid
Verdelingsschema’s voor inkomen
Rationele verdeling Maximin= slechts mogelijke positie maximaliseren t.o.v. andere posities
- Want je gaat niet gokken met jouw toekomst; je zit in de sluier van onwetendheid dus je weet niet in welke positie
jij uiteindelijk terecht komt
o Dus je kiest voor het beste minimum
- Dit geldt alleen voor inkomen
College 2: De oorspronkelijke positie
Oorspronkelijke positie= positie van waaruit men de twee principes van rechtvaardigheid bepaalt
- Verplicht verbrand tussen oorspronkelijke posities en argumenten voor de principes van rechtvaardigheid!
De twee rechtvaardigheidsprincipes – voorlopige formulering
Eerste principe= elk persoon moet gelijk basisrechten hebben
- Antwoord op eerste probleem van utilisme ð minderheid mag opgeofferd worden voor het geluk van de
meerderheid
Tweede principe= sociale en economische ongelijkheden mogen er alleen zijn als:
a. Als iedereen er voordeel bij heeft (t.o.v. dat iedereen hetzelfde krijgt)
b. Posities die verbonden zijn aan verschillende inkomens moeten voor iedereen toegankelijk zijn
- Dat zijn toelaatbare ongelijkheden
- Antwoord tweede probleem van utilisme ð ‘dure smaak’= als bepaalde groep mensen een onderscheidende smaak
heeft en je streeft naar gelijk geluk, mogen hun meer bronnen opeisen
Sociaal contract en oorspronkelijke positie
Sociaal contract denkers ð natuurstaat denker ð Vanuit de natuurstaat de staat legitimeren
- Rawls is wel een sociaal contract denker maar geen natuurstaat denker
- Volgens Rawls is de oorspronkelijke situatie geen natuurstaat, maar wel een sociaal contract denker ð
oorspronkelijke positie is een overleg situatie
o Sociaal contract= de staat moet zijn alsof je daar mee had ingestemd als je was gevraagd (rechtvaardig &
legitiem) ð hypothetisch contract
Onpartijdig overleg ð sluier van onwetendheid
Methodologische stap om te komen naar de principes van rechtvaardigheid ð procedurele
rechtvaardigheid
College 1 – Rawls algemene idee
Methode politieke filosofie
Algemene vraag cursus: Wat is rechtvaardigheid?
Ontwikkelen theorie: Normatieve overtuigingen Theoretische principes & Theoretische principes Normatieve
principes (cirkel)
- Probleem is dat je niet weet of je die eigen overtuigingen moet vertrouwen
- Rawls: Soms ga je van je theoretische principes weer terug naar je normatieve overtuigingen, omdat je merkt dat
die theorie niet meer helemaal klopt bij wat je denkt.
Reflective equilibrium= terug- en heengaan tussen theoretische principes en normatieve overtuigingen totdat je tot
een bepaald evenwicht komt
Gelijkwaardigheid als uitgangspunt van de hedendaagse politieke theorie/filosofie
- Gelijkwaardigheid= het idee dat elk persoon evenveel waard is
John Rawls & Utilisme
Utilisme= de acties die het meeste nut oplevert is de beste optie
- Nut= mate van geluk die een actie oplevert
Twee kenmerken: Maximaliseren van nut & consequententialisme
- Intuïtief aannemelijk
Twee problemen (Rawls):
1. Mogelijkheid dat groepen mensen worden uitgesloten van basisrechten contra-intuïtief t.o.v. gelijkwaardigheid
we moeten de theoretische principes aanpassen, want we passen niet de normatieve overtuiging
(gelijkwaardigheid) aan
o Hun ellende telt mee in de calculus, maar het geluk voor de meerderheid telt zwaarder
o Geluk is niet voor iedereen hetzelfde de redenering klopt niet; we kunnen niet uitgaan van iedereen
zijn preferenties
o Algemeen belang vs belang van de meerderheid
2. Geen eerlijke verdeling welvaart niet gelijkwaardig terug naar theoretische principes
o Probleem dure smaak= als je wilt dat iedereen even gelukkig is, dan eist het utilisme dat je iedereen dat
moet geven waarvan ze gelukkig worden
mensen met dure smaken hebben dus meer/duurdere spullen nodig om gelukkig te worden
Anti-utilisme van Rawls
Samenleving= sociaal samenwerkingsbestand; als we allemaal samenwerken in dit bestand dan worden we er
allemaal beter van
- Vrijwilligheid doordat je er beter van wordt niet slechts het volgen van bevel; dan is het dwang
- Billijkheid
- Rationeel voordeel
We moeten komen tot principes van sociale rechtvaardigheid het gaat over de voordelen en de nadelen en hoe die
eerlijk verdeeld kunnen worden
- Uitsluiting rechten: algemene rechten toekennen
- Oneerlijke verdeling welvaart: welvaart moet (eerlijk) worden verdeeld
- Verdeling gaat via fundamentele instituties
o Basis structuur= fundamentele instituties (sociaal, economisch en politiek)
Procedurele rechtvaardigheid
Overleg creëren die eerlijk is, die moet gaan over de basis structuur hypothetisch overleg justice as fairness
- Procedurele rechtvaardigheid= procedures die leiden tot bepaalde uitkomst en die leidt tot rechtvaardigheid
Procedure: Oorspronkelijke positie
, Gedachtenexperiment van een hypothetisch overleg met eerlijke posities die leidt tot rechtvaardigheid
Kenmerken:
- Sluier van onwetendheid= Mensen weten hun positie in de samenleving niet (rijkdom, talenten, ideeën van zinvol
bestaan, sociale positie etc)
o Dan gaan mensen niet beredeneren vanuit hun eigenbelang, want dat leidt niet tot rechtvaardigheid
Politieke sfeer gaat over alle belangen van iedereen
o Onpartijdigheid!
- Mensen zijn rationeel, dan krijg je redelijke principes
Primaire goederen
Je weet dat je primaire goederen nodig hebt
- Sociale primaire goederen= fundamentele basisvrijheden, inkomen & kansen om inkomen te verwerven en deze
kun je verdelen
o Zelfrespect is het belangrijkste, deze kan je niet verdelen maar deze is niet aangeboren dus je kan deze
alleen verkrijgen via de samenleving; je bent afhankelijk van de manier hoe mensen over jou denken
- Natuurlijke primaire goederen= goederen die belangrijk zijn, maar die je niet kunt verdelen (gezondheid etc)
o Dit is aangeboren
Basisstructuur verdeelt primaire goederen (rechten, kansen en inkomen) verdelingsprincipes
- Hoe die basisstructuur is ingericht, is afhankelijk van de principes van rechtvaardigheid
Verdelingsschema’s voor inkomen
Rationele verdeling Maximin= slechts mogelijke positie maximaliseren t.o.v. andere posities
- Want je gaat niet gokken met jouw toekomst; je zit in de sluier van onwetendheid dus je weet niet in welke positie
jij uiteindelijk terecht komt
o Dus je kiest voor het beste minimum
- Dit geldt alleen voor inkomen
College 2: De oorspronkelijke positie
Oorspronkelijke positie= positie van waaruit men de twee principes van rechtvaardigheid bepaalt
- Verplicht verbrand tussen oorspronkelijke posities en argumenten voor de principes van rechtvaardigheid!
De twee rechtvaardigheidsprincipes – voorlopige formulering
Eerste principe= elk persoon moet gelijk basisrechten hebben
- Antwoord op eerste probleem van utilisme ð minderheid mag opgeofferd worden voor het geluk van de
meerderheid
Tweede principe= sociale en economische ongelijkheden mogen er alleen zijn als:
a. Als iedereen er voordeel bij heeft (t.o.v. dat iedereen hetzelfde krijgt)
b. Posities die verbonden zijn aan verschillende inkomens moeten voor iedereen toegankelijk zijn
- Dat zijn toelaatbare ongelijkheden
- Antwoord tweede probleem van utilisme ð ‘dure smaak’= als bepaalde groep mensen een onderscheidende smaak
heeft en je streeft naar gelijk geluk, mogen hun meer bronnen opeisen
Sociaal contract en oorspronkelijke positie
Sociaal contract denkers ð natuurstaat denker ð Vanuit de natuurstaat de staat legitimeren
- Rawls is wel een sociaal contract denker maar geen natuurstaat denker
- Volgens Rawls is de oorspronkelijke situatie geen natuurstaat, maar wel een sociaal contract denker ð
oorspronkelijke positie is een overleg situatie
o Sociaal contract= de staat moet zijn alsof je daar mee had ingestemd als je was gevraagd (rechtvaardig &
legitiem) ð hypothetisch contract
Onpartijdig overleg ð sluier van onwetendheid
Methodologische stap om te komen naar de principes van rechtvaardigheid ð procedurele
rechtvaardigheid
