Strafrechtelijke Sancties lecture week 1
Taakstrafverbod uitbreiden -> voorstel politiek (zorgpersoneel)
Art 9 tot 38z sr boek 6 sv -> doorlezen
Gedachte -experiment
Creëer de ideale samenleving van achter de veil of ignorance -> hoe ziet die eruit? En hoe ziet het strafrecht in jouw ideale
samenleving eruit.
We denken over het algemeen dat we potentiële slachtoffers zijn, maar we zijn net zo goed potentiële daders. Je weet niet
welke rol jij toebedeeld krijgt. Over het algemeen is vergelding niet het eerste wat een slachtoffer wil. Dit hangt af van het
slachtoffer, maar bovenaan de behoefte staat over het algemeen preventie.
Dit gedachte-experiment triggert je empathie -> cognitieve empathie: wat betekent dat voor verschillende personen? Het
ideale misdaadrecht is heel lastig en bijna niet te realiseren. Wat zou er aan het huidige strafrecht verandert moeten
worden?
Aboriginals mogen steken en slaan
Aboriginals mogen speersteken toebrengen bij de dader -> de straffen liggen in handen van de community en niet bij de
overheid. Er is veel meer ruimte naar om te kijken hoe andere het doen, met ons huidige strafrecht is veel mis, dus het is
arrogant om te denken dat er niets kan veranderen.
Bij de Aboriginals kan speersteken bij de dader zorgen voor wraak van familie. Hoe kijken de Aboriginals naar misdaad? ->
het is een interpersoonlijk conflict -> tussen mensen. In eerste instantie hebben ze het recht om wraak te nemen. Waarom
komt het vaak niet tot lijfstraffen? Ze doen het alleen vaak niet omdat je in een vicieuze cirkel van wraak krijgt. Hoe gaan
Aboriginals om met misdaad? Ze gaan daarom om de tafel zitten om te onderhandelen over genoegdoening. Waarom is een
vrijheidsstraf zo barbaars voor Aboriginals? De moderne straf bij ons is de gevangenisstraf, wij vinden dat beschaaft maar
Aboriginals vinden dat juist heel onbeschaafd omdat je hem uit de community trekt en dat is het ergste wat je hem kan
aandoen. Wat is dan het ideale misdaadrecht? Dat is voor ons iets heel anders dan voor hen. Zijn lijfstraffen dan veel
barbaarser dan de gevangenisstraf?
Voor welke dilemma’s staat de Australische strafrechter? -> de Australische rechter heeft te maken met een hele andere
cultuur waar hij ook rekening mee moet houden. Gaat hij voor het ‘normale’ strafrecht, of volgt hij de manier van straffen
van de Aboriginals? Dit is heel lastig omdat hij moet nagaan of de speersteken zijn toegebracht binnen zo’n cultuur.
Hoe kijk jij naar deze situatie?
Strafrechtelijke sancties
Strafrechtelijke sancties
- Straffen -> vaak gefocust op vergelding, niet alleen maar, ook op preventie
- Maatregelen -> meer gefocust op preventie en/ of herstel, niet op vergelding
o LSD/ tbs ziet heel duidelijk op preventie
o Schadevergoedingsmaatregel/ ontnemen van wederrechtelijk verkregen voordeel ziet echt op herstel
Móét de strafrechter een sanctie opleggen?
Dit gaat om de laatste vraag van art 350 Sv: moet er een sanctie worden opgelegd en zo ja, welke?
Er bestaat echter ook nog zoiets als een rechterlijk pardon, ex art 9a Sr:
“Indien de rechter dit raadzaam acht in verband met de geringe ernst van het feit, de persoonlijkheid van de dader of de
omstandigheden waaronder het feit is begaan, dan wel die zich nadien hebben voorgedaan, kan hij in het vonnis bepalen
dat geen straf of maatregel zal worden opgelegd”.
Tegenwoordig komt art 9a Sr ook voor, alleen dan op een andere manier. Namelijk als mensen heel net hennep kweken, wil
de rechter dit ook nog wel eens gedogen. (Netjes belasting betalen hierover, elektriciteit betalen, voor de verkoop betalen)
Er is een onderscheid tussen:
,Sanctiesoort
Straf Bijkomende straf Maatregel
Gevangenis Ontzetting van bepaalde rechten TBS
Geldboete Verbeurdverklaring Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
Taakstraf Openbaarmaking van de rechterlijke Schadevergoedingsmaatregel
uitspraak
Hechtenis Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders (ISD)
Elektronische thuisdetentie Opleggen van een zorgmachtiging
Onttrekking aan het verkeer
Cursus
Je kan veel van deze straffen/ maatregelen combineren met elkaar. Kijk hierbij wel goed naar de voorwaarden van art 9 Sr.
en het hierin opgenomen taakstrafverbod. De straffen zijn opgenomen in artikel 9 t/m 36 Sr.
Sanctiemodaliteit
- Voorwaardelijk
- Onvoorwaardelijk
Sanctiemaat
- Lengte/ duur
- Hoeveelheid (/ hoogte geldboete)
Gevangenisstraf: Art. 10 Sr.
Het is dus 30 of levenslang (lid 4). Levenslang in Nederland is ook echt levenslang. Wanneer er echter een tijdelijke
gevangenisstraf wordt opgelegd mag deze niet langer duren dan 30 jaren.
De vijfentwintig jaar die in lid 2 staat, was hiervoor achttien. Deze is verhoogd omdat de straf voor de doodslag ook enorm is
verhoogd.
Gevangenisstraf: VV en VI
Voorwaardelijke veroordeling (art 14a Sr)
- GS van maximaal 2 jaar: geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk
- GS van meer dan 2 jaar en maximaal 4 jaar: maximaal 2 jaar voorwaardelijk
- Algemene en evt. bijzondere voorwaarden
- Proeftijd 2 (of 3 of 10) jaar
Voorwaardelijke invrijheidstelling (art 6:2:10)
- GS van maximaal 1 jaar: geheel uitzitten
- GS van meer dan 1 jaar en maximaal 2 jaar: 1 jaar + 1/3 deel van restant uitzitten
- GS van meer dan 2 jaar: 2/3 deel uitzitten –met een maximum van 2 jaar (!)
- Algemene en evt. bijzondere voorwaarden
- Proeftijd in beginsel gelijk aan periode voorwaardelijk deel
Maatregelen: Art 36a tot 38z Sr.
- Onttrekking aan het verkeer
- Ontneming wederrechtelijk verkregen voordeel
- Schadevergoedingsmaatregel
- Tbs
o Dwangverpleging
o Voorwaarden
- Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders ISD
- Vrijheidsbeperkende maatregel
- Levenslang toezicht op ex- zeden en geweldsdelinquenten
, Vergelding, preventie & herstel
- Verbeurdverklaring -> vergelding
- Onttrekking aan het verkeer -> preventie
o Een mes uit de keukenla wordt verbeurdverklaard omdat het officieel een legaal middel is. Drugs en
wapens worden onttrokken omdat ze illegaal zijn
- Geldboete -> vergelding
- Ontneming wederrechtelijk voordeel + schadevergoeding -> herstel
- Gevangenis -> vergelding + preventie: maatschappijbeveiliging+ afschrikking + resocialisatie
- TBS + ISD -> preventie: maatschappijbeveiliging + resocialisatie (officieel is tbs niet bedoeld als afschrikking omdat
afschrikking is gericht op een zelfdenkend wezen en dat is meestal niet bij mensen waar tbs wordt opgelegd)
Strafrechtelijke sanctionering door OM
In het kader van strafbeschikking ex art 257a e.v. Sv
- Taakstraf van maximaal 180 uur
- Geldboete
- Onttrekking aan het verkeer
- Schadevergoedingsmaatregel
- Rijontzegging van maximaal 6 maanden
Strafrechtsgeschiedenis en -theorieën
Misdaadrecht in de westerse wereld tot en met de middeleeuwen (1500)
- Misdaad houdt een schending van de vrede en de relaties tussen mensen in; misdaad geldt als intermenselijk
conflict
- Het is aan de conflictpartijen zelf om de schade te herstellen
- Dit gebeurt niet vaak: primair gingen mensen met elkaar onderhandelen over schadevergoeding, (als de
onderhandeling niet lukte-> ) subsidiair: door proportionele wraakneming door het slachtoffer/ de nabestaanden.
-> bij alle delicten behalve bij politieke delicten, daar werd je publiekelijk veroordeeld
- Geen dwingende uitspraken van boven de partijen staande autoriteiten-> enkel als bemiddelaars.
- Later (ca 1200): autoriteiten verplichten de conflictpartijen tot onderhandelingen; bij niet- slagen leggen de
autoriteiten straf op.
- Herstel van vrede en verzoening van conflictpartijen zijn het doel
- Het slachtoffer/ de benadeelde is een volwaardige procespartij (in ons huidige stelsel niet). Dat komt nu steeds
meer op -> eigenlijk best raar dat we twee eeuwen een systeem hebben gehad waarin het primaire slachtoffer
geen rol heeft gehad.
Misdaad tijdens het Ancien regime 1500-1800
= de politieke en maatschappelijke organisatie van het Franse koninkrijk vanaf de late middeleeuwen tot aan de Franse
Revolutie van 1789
- Publieke strafrecht gaat zich ontwikkelen
- Misdaad geldt als aantasting van de maatschappelijke orde en het gezag van de vorst
- Misdaad is geen privéaangelegenheid meer, maar een exclusieve zaak van de staat
- Het gebruik van geweld wordt een staatsmonopolie
- Eigenrichting heeft nu een hele negatieve smaak-> maar betekent niets meer dat het recht in handen ligt van de
burger en vroeger ging dat goed
- De standaardreactie op criminaliteit bestaat uit wrede, openbare straffen van overheidswege
- Bestraffing vindt plaats ter manifestatie van de absolute macht van de vorst/ staat -> op het schavot/ openbaar
- Strafdoelen: wraak, afschrikking en onschadelijkmaking
- Aan de belangen van het slachtoffer van vlees en bloed wordt voorbijgegaan: het slachtoffer is exit
- In deze tijd wordt een scheiding gemaakt tussen privaat en strafrecht
De wortels van het publieke strafrecht ( CA. 1200)
- De inquisitie (= onderzoek)
o Actief optreden tegen ketters
- Hanteerde geen accusatoire maar een inquisitoire procedure
- Wereldlijke machtshebbers zagen grote voordelen in deze procedure en gingen haar toepassen op alle misdaden
- Zo is het publieke strafrecht ontstaan
- Rond 1800 verdwijnt het private recht en blijft het publieke over
Overgang van oude naar nieuwe misdaadrecht (1500-1800)
- Overgang van horizontaal naar verticaal misdaadrecht
- Overgang van privaat naar publiek
- Overgang van herstelgericht naar bestraffend misdaadrecht
Taakstrafverbod uitbreiden -> voorstel politiek (zorgpersoneel)
Art 9 tot 38z sr boek 6 sv -> doorlezen
Gedachte -experiment
Creëer de ideale samenleving van achter de veil of ignorance -> hoe ziet die eruit? En hoe ziet het strafrecht in jouw ideale
samenleving eruit.
We denken over het algemeen dat we potentiële slachtoffers zijn, maar we zijn net zo goed potentiële daders. Je weet niet
welke rol jij toebedeeld krijgt. Over het algemeen is vergelding niet het eerste wat een slachtoffer wil. Dit hangt af van het
slachtoffer, maar bovenaan de behoefte staat over het algemeen preventie.
Dit gedachte-experiment triggert je empathie -> cognitieve empathie: wat betekent dat voor verschillende personen? Het
ideale misdaadrecht is heel lastig en bijna niet te realiseren. Wat zou er aan het huidige strafrecht verandert moeten
worden?
Aboriginals mogen steken en slaan
Aboriginals mogen speersteken toebrengen bij de dader -> de straffen liggen in handen van de community en niet bij de
overheid. Er is veel meer ruimte naar om te kijken hoe andere het doen, met ons huidige strafrecht is veel mis, dus het is
arrogant om te denken dat er niets kan veranderen.
Bij de Aboriginals kan speersteken bij de dader zorgen voor wraak van familie. Hoe kijken de Aboriginals naar misdaad? ->
het is een interpersoonlijk conflict -> tussen mensen. In eerste instantie hebben ze het recht om wraak te nemen. Waarom
komt het vaak niet tot lijfstraffen? Ze doen het alleen vaak niet omdat je in een vicieuze cirkel van wraak krijgt. Hoe gaan
Aboriginals om met misdaad? Ze gaan daarom om de tafel zitten om te onderhandelen over genoegdoening. Waarom is een
vrijheidsstraf zo barbaars voor Aboriginals? De moderne straf bij ons is de gevangenisstraf, wij vinden dat beschaaft maar
Aboriginals vinden dat juist heel onbeschaafd omdat je hem uit de community trekt en dat is het ergste wat je hem kan
aandoen. Wat is dan het ideale misdaadrecht? Dat is voor ons iets heel anders dan voor hen. Zijn lijfstraffen dan veel
barbaarser dan de gevangenisstraf?
Voor welke dilemma’s staat de Australische strafrechter? -> de Australische rechter heeft te maken met een hele andere
cultuur waar hij ook rekening mee moet houden. Gaat hij voor het ‘normale’ strafrecht, of volgt hij de manier van straffen
van de Aboriginals? Dit is heel lastig omdat hij moet nagaan of de speersteken zijn toegebracht binnen zo’n cultuur.
Hoe kijk jij naar deze situatie?
Strafrechtelijke sancties
Strafrechtelijke sancties
- Straffen -> vaak gefocust op vergelding, niet alleen maar, ook op preventie
- Maatregelen -> meer gefocust op preventie en/ of herstel, niet op vergelding
o LSD/ tbs ziet heel duidelijk op preventie
o Schadevergoedingsmaatregel/ ontnemen van wederrechtelijk verkregen voordeel ziet echt op herstel
Móét de strafrechter een sanctie opleggen?
Dit gaat om de laatste vraag van art 350 Sv: moet er een sanctie worden opgelegd en zo ja, welke?
Er bestaat echter ook nog zoiets als een rechterlijk pardon, ex art 9a Sr:
“Indien de rechter dit raadzaam acht in verband met de geringe ernst van het feit, de persoonlijkheid van de dader of de
omstandigheden waaronder het feit is begaan, dan wel die zich nadien hebben voorgedaan, kan hij in het vonnis bepalen
dat geen straf of maatregel zal worden opgelegd”.
Tegenwoordig komt art 9a Sr ook voor, alleen dan op een andere manier. Namelijk als mensen heel net hennep kweken, wil
de rechter dit ook nog wel eens gedogen. (Netjes belasting betalen hierover, elektriciteit betalen, voor de verkoop betalen)
Er is een onderscheid tussen:
,Sanctiesoort
Straf Bijkomende straf Maatregel
Gevangenis Ontzetting van bepaalde rechten TBS
Geldboete Verbeurdverklaring Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
Taakstraf Openbaarmaking van de rechterlijke Schadevergoedingsmaatregel
uitspraak
Hechtenis Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders (ISD)
Elektronische thuisdetentie Opleggen van een zorgmachtiging
Onttrekking aan het verkeer
Cursus
Je kan veel van deze straffen/ maatregelen combineren met elkaar. Kijk hierbij wel goed naar de voorwaarden van art 9 Sr.
en het hierin opgenomen taakstrafverbod. De straffen zijn opgenomen in artikel 9 t/m 36 Sr.
Sanctiemodaliteit
- Voorwaardelijk
- Onvoorwaardelijk
Sanctiemaat
- Lengte/ duur
- Hoeveelheid (/ hoogte geldboete)
Gevangenisstraf: Art. 10 Sr.
Het is dus 30 of levenslang (lid 4). Levenslang in Nederland is ook echt levenslang. Wanneer er echter een tijdelijke
gevangenisstraf wordt opgelegd mag deze niet langer duren dan 30 jaren.
De vijfentwintig jaar die in lid 2 staat, was hiervoor achttien. Deze is verhoogd omdat de straf voor de doodslag ook enorm is
verhoogd.
Gevangenisstraf: VV en VI
Voorwaardelijke veroordeling (art 14a Sr)
- GS van maximaal 2 jaar: geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk
- GS van meer dan 2 jaar en maximaal 4 jaar: maximaal 2 jaar voorwaardelijk
- Algemene en evt. bijzondere voorwaarden
- Proeftijd 2 (of 3 of 10) jaar
Voorwaardelijke invrijheidstelling (art 6:2:10)
- GS van maximaal 1 jaar: geheel uitzitten
- GS van meer dan 1 jaar en maximaal 2 jaar: 1 jaar + 1/3 deel van restant uitzitten
- GS van meer dan 2 jaar: 2/3 deel uitzitten –met een maximum van 2 jaar (!)
- Algemene en evt. bijzondere voorwaarden
- Proeftijd in beginsel gelijk aan periode voorwaardelijk deel
Maatregelen: Art 36a tot 38z Sr.
- Onttrekking aan het verkeer
- Ontneming wederrechtelijk verkregen voordeel
- Schadevergoedingsmaatregel
- Tbs
o Dwangverpleging
o Voorwaarden
- Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders ISD
- Vrijheidsbeperkende maatregel
- Levenslang toezicht op ex- zeden en geweldsdelinquenten
, Vergelding, preventie & herstel
- Verbeurdverklaring -> vergelding
- Onttrekking aan het verkeer -> preventie
o Een mes uit de keukenla wordt verbeurdverklaard omdat het officieel een legaal middel is. Drugs en
wapens worden onttrokken omdat ze illegaal zijn
- Geldboete -> vergelding
- Ontneming wederrechtelijk voordeel + schadevergoeding -> herstel
- Gevangenis -> vergelding + preventie: maatschappijbeveiliging+ afschrikking + resocialisatie
- TBS + ISD -> preventie: maatschappijbeveiliging + resocialisatie (officieel is tbs niet bedoeld als afschrikking omdat
afschrikking is gericht op een zelfdenkend wezen en dat is meestal niet bij mensen waar tbs wordt opgelegd)
Strafrechtelijke sanctionering door OM
In het kader van strafbeschikking ex art 257a e.v. Sv
- Taakstraf van maximaal 180 uur
- Geldboete
- Onttrekking aan het verkeer
- Schadevergoedingsmaatregel
- Rijontzegging van maximaal 6 maanden
Strafrechtsgeschiedenis en -theorieën
Misdaadrecht in de westerse wereld tot en met de middeleeuwen (1500)
- Misdaad houdt een schending van de vrede en de relaties tussen mensen in; misdaad geldt als intermenselijk
conflict
- Het is aan de conflictpartijen zelf om de schade te herstellen
- Dit gebeurt niet vaak: primair gingen mensen met elkaar onderhandelen over schadevergoeding, (als de
onderhandeling niet lukte-> ) subsidiair: door proportionele wraakneming door het slachtoffer/ de nabestaanden.
-> bij alle delicten behalve bij politieke delicten, daar werd je publiekelijk veroordeeld
- Geen dwingende uitspraken van boven de partijen staande autoriteiten-> enkel als bemiddelaars.
- Later (ca 1200): autoriteiten verplichten de conflictpartijen tot onderhandelingen; bij niet- slagen leggen de
autoriteiten straf op.
- Herstel van vrede en verzoening van conflictpartijen zijn het doel
- Het slachtoffer/ de benadeelde is een volwaardige procespartij (in ons huidige stelsel niet). Dat komt nu steeds
meer op -> eigenlijk best raar dat we twee eeuwen een systeem hebben gehad waarin het primaire slachtoffer
geen rol heeft gehad.
Misdaad tijdens het Ancien regime 1500-1800
= de politieke en maatschappelijke organisatie van het Franse koninkrijk vanaf de late middeleeuwen tot aan de Franse
Revolutie van 1789
- Publieke strafrecht gaat zich ontwikkelen
- Misdaad geldt als aantasting van de maatschappelijke orde en het gezag van de vorst
- Misdaad is geen privéaangelegenheid meer, maar een exclusieve zaak van de staat
- Het gebruik van geweld wordt een staatsmonopolie
- Eigenrichting heeft nu een hele negatieve smaak-> maar betekent niets meer dat het recht in handen ligt van de
burger en vroeger ging dat goed
- De standaardreactie op criminaliteit bestaat uit wrede, openbare straffen van overheidswege
- Bestraffing vindt plaats ter manifestatie van de absolute macht van de vorst/ staat -> op het schavot/ openbaar
- Strafdoelen: wraak, afschrikking en onschadelijkmaking
- Aan de belangen van het slachtoffer van vlees en bloed wordt voorbijgegaan: het slachtoffer is exit
- In deze tijd wordt een scheiding gemaakt tussen privaat en strafrecht
De wortels van het publieke strafrecht ( CA. 1200)
- De inquisitie (= onderzoek)
o Actief optreden tegen ketters
- Hanteerde geen accusatoire maar een inquisitoire procedure
- Wereldlijke machtshebbers zagen grote voordelen in deze procedure en gingen haar toepassen op alle misdaden
- Zo is het publieke strafrecht ontstaan
- Rond 1800 verdwijnt het private recht en blijft het publieke over
Overgang van oude naar nieuwe misdaadrecht (1500-1800)
- Overgang van horizontaal naar verticaal misdaadrecht
- Overgang van privaat naar publiek
- Overgang van herstelgericht naar bestraffend misdaadrecht
