Werk-les 4
Leerdoelen;
1. Vertelt in eigen woorden de anatomie en fysiologie van de milt.
2. Schetst het operatieproces van voorbereiding tot recovery.
3. Noemt de leefregels en belangrijke voedingstoffen na een laparotomie.
4. Somt veelvoorkomende complicaties op van een laparotomie en specifieke
problematiek van een oudere (>65) operatiepatiënt.
5. Illustreert de stollingscascade inclusief de aangrijpingspunten van
antistollingsmedicatie.
6. Beheerst de basis van het lezen van beeldvormend onderzoek
Opdracht 1; de mild
A. Teken de milt in de onderstaande afbeelding en werk de anatomie
van de milt uit.
Milt (lymfatisch orgaan): Het is een mobiel orgaan gelegen in de linker bovenste
kwadrant van het abdomen. De milt heeft een blauwrode kleur. Aan de voorkant
van de milt ligt de maag, aan de achterkant van de milt ligt een gedeelte van het
linker diafragma. De punt van de staart van de pancreas ligt mediaal van de milt.
Het weefsel van de milt wordt pulpa genoemd. Je hebt de rode pulpa wat veel
bloedvaten bevat en de witte pulpa wat rijk is aan witte bloedcellen
(lymfocyten). De milt is een onderdeel van het lymfesysteem. Anders dan de
lymfeknopen ligt de milt in het bloedvatenstelsel.
B. Werk de fysiologie van de milt uit.
,Functies:
• Het selecteren van de rode bloedcellen die oud of abnormaal zijn. Deze worden
door de milt vernietigd. Ook andere circulerende vreemde stoffen worden door
de milt vernietigd.
• Extramedullaire hematopoiëse. Dit wil zeggen dat stamcellen aanwezig zijn in
de milt die zich zullen vermenigvuldigen tijdens ernstige hematologische stress,
zoals bij hemolytische anemie (meer rode bloedcellen worden afgebroken dan
dat het beenmerg aanmaakt).
• Immunologische functie. De milt bevat T-lymfocyten en B-lymfocyten. In de
milt kunnen antilichamen worden geproduceerd. T-lymfocyten worden alleen
gebruikt bij bestrijding van virussen, ze binden zich aan een geïnfecteerde cel
zodat die dood gaat. B-cellen maken antistoffen die koppelen aan de
ziekteverwekker. Bij virussen zorgen de antistoffen ervoor dat ze geen cellen
meer binnen kunnen gaan.
• De milt dient ook als opslag voor bloedbestanddelen waaronder de
bloedplaatjes. Deze bloedplaatjes kunnen vanuit de milt snel gemobiliseerd
worden.
Werking: Bloed gaat de milt binnen via de miltslagader en komt eerst in de
witte pulpa terecht. Hier kunnen witte bloedcellen geactiveerd worden om je
lichaam te beschermen tegen indringers. Vervolgens komt het bloed bij de rode
pulpa terecht, waar oude rode bloedcellen en schadelijke bestanddelen uit het
bloed worden gehaald. In de rode pulpa liggen ook stamcellen, waardoor je milt
nieuwe bloedcellen kan aanmaken. Er ligt veel bloed opgeslagen in de milt, als
blijkt dat dit bloed nodig is in je lichaam, dan kan je milt dit bloed naar de rest
van je lichaam sturen.
Miltruptuur
, De milt kan scheuren door een lichamelijk letsel: Door een harde stoot of klap
met een stomp voorwerp aan de linkerkant van de buik. Of penetrerende
(scherpe) letsels zoals een messteek, schotwond, gebroken ribben… Soms kan
de milt spontaan scheuren. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren bij een vergrote milt
(splenomegalie). Dat is meestal een gevolg van bepaalde infecties (bv. malaria,
mononucleosis…), bloedkanker (bv. leukemie of lymfeklierkanker) of een
aandoening die het afweersysteem van het lichaam (immuunsysteem) aantast.
Bij een scheur van de milt loopt er bloed in de buikholte. Hierdoor kunnen allerlei
klachten optreden, afhankelijk van de omvang en de hevigheid van de bloeding.
Mogelijke symptomen van een gescheurde milt zijn:
• Matige tot hevige, doffe pijn in de buikstreek, die kan uitstralen naar de
linkerschouder en nek (‘teken van Kehr’).
• Een gespannen, opgezette buik.
• Verschijnselen van shock, omdat de bloeddruk door het bloedverlies daalt
Een gescheurde milt met bloeding is een noodtoestand waarin onmiddellijk
bloedtransfusies moeten worden toegediend en acuut operatief moet worden
ingegrepen om de bloeding te stoppen.
C. De klachten ter hoogte van de linker schouder staan ook wel
bekend als het ‘teken van Kehr’. Het is een verschijnsel waarbij
pijn wordt gevoeld op een andere plaats dan waar de
weefselbeschadiging plaatsvindt. Hoe wordt deze vorm van pijn
genoemd, hoe komt de pijn tot stand en geef een ander bekend
voorbeeld.
Uitstraling van de pijn naar de linkerschouder, verergerend bij inspiratie (teken
van Kehr), wijst op diafragmaprikkeling door bloed in de buikholte. Het teken van
Kehr wordt over het algemeen gekenmerkt als een scherpe, plotselinge pijn die
wordt gevoeld op het punt van elke schouder. Het kan worden gevoeld als
opstaand, maar patiënten merken meestal dat de pijn erger wordt wanneer ze
gaan liggen en hun voeten optillen. Dit gebeurt omdat de bron van Kehr's
tekenpijn vaak ergens in de buik ontstaat. De pijn reist door het zenuwstelsel in
plaats van te centreren rond het geïrriteerde gebied. Dit soort pijn wordt meestal
geassocieerd met een gescheurde milt, een mislukte buitenbaarmoederlijke
zwangerschap of ernstige irritatie van een van de onderste organen. De
phrenische zenuw is bevestigd aan verschillende wervels die zich zowel boven
als onder de taille bevinden. Het maakt ook verbinding met verschillende grote
zenuwsystemen die zijn bevestigd aan de organen in het onderlichaam en aan
zenuwen in de spieren van de schouders. Dit wetende, is het logisch dat elke
verstoring rond de phrenic zenuw kan resulteren in Kehr's tekenpijn.
D. Je kunt leven zonder je milt. Maar waar moet men in dat geval
rekening mee houden?
Hoewel de milt een belangrijke functie heeft in het menselijke lichaam, kun je
ook prima zonder verder leven. Wel ben je dan extra vatbaar voor specifieke
ziekten. Vaccineren tegen bepaalde ziektes wordt dan sterk aangeraden.
Leerdoelen;
1. Vertelt in eigen woorden de anatomie en fysiologie van de milt.
2. Schetst het operatieproces van voorbereiding tot recovery.
3. Noemt de leefregels en belangrijke voedingstoffen na een laparotomie.
4. Somt veelvoorkomende complicaties op van een laparotomie en specifieke
problematiek van een oudere (>65) operatiepatiënt.
5. Illustreert de stollingscascade inclusief de aangrijpingspunten van
antistollingsmedicatie.
6. Beheerst de basis van het lezen van beeldvormend onderzoek
Opdracht 1; de mild
A. Teken de milt in de onderstaande afbeelding en werk de anatomie
van de milt uit.
Milt (lymfatisch orgaan): Het is een mobiel orgaan gelegen in de linker bovenste
kwadrant van het abdomen. De milt heeft een blauwrode kleur. Aan de voorkant
van de milt ligt de maag, aan de achterkant van de milt ligt een gedeelte van het
linker diafragma. De punt van de staart van de pancreas ligt mediaal van de milt.
Het weefsel van de milt wordt pulpa genoemd. Je hebt de rode pulpa wat veel
bloedvaten bevat en de witte pulpa wat rijk is aan witte bloedcellen
(lymfocyten). De milt is een onderdeel van het lymfesysteem. Anders dan de
lymfeknopen ligt de milt in het bloedvatenstelsel.
B. Werk de fysiologie van de milt uit.
,Functies:
• Het selecteren van de rode bloedcellen die oud of abnormaal zijn. Deze worden
door de milt vernietigd. Ook andere circulerende vreemde stoffen worden door
de milt vernietigd.
• Extramedullaire hematopoiëse. Dit wil zeggen dat stamcellen aanwezig zijn in
de milt die zich zullen vermenigvuldigen tijdens ernstige hematologische stress,
zoals bij hemolytische anemie (meer rode bloedcellen worden afgebroken dan
dat het beenmerg aanmaakt).
• Immunologische functie. De milt bevat T-lymfocyten en B-lymfocyten. In de
milt kunnen antilichamen worden geproduceerd. T-lymfocyten worden alleen
gebruikt bij bestrijding van virussen, ze binden zich aan een geïnfecteerde cel
zodat die dood gaat. B-cellen maken antistoffen die koppelen aan de
ziekteverwekker. Bij virussen zorgen de antistoffen ervoor dat ze geen cellen
meer binnen kunnen gaan.
• De milt dient ook als opslag voor bloedbestanddelen waaronder de
bloedplaatjes. Deze bloedplaatjes kunnen vanuit de milt snel gemobiliseerd
worden.
Werking: Bloed gaat de milt binnen via de miltslagader en komt eerst in de
witte pulpa terecht. Hier kunnen witte bloedcellen geactiveerd worden om je
lichaam te beschermen tegen indringers. Vervolgens komt het bloed bij de rode
pulpa terecht, waar oude rode bloedcellen en schadelijke bestanddelen uit het
bloed worden gehaald. In de rode pulpa liggen ook stamcellen, waardoor je milt
nieuwe bloedcellen kan aanmaken. Er ligt veel bloed opgeslagen in de milt, als
blijkt dat dit bloed nodig is in je lichaam, dan kan je milt dit bloed naar de rest
van je lichaam sturen.
Miltruptuur
, De milt kan scheuren door een lichamelijk letsel: Door een harde stoot of klap
met een stomp voorwerp aan de linkerkant van de buik. Of penetrerende
(scherpe) letsels zoals een messteek, schotwond, gebroken ribben… Soms kan
de milt spontaan scheuren. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren bij een vergrote milt
(splenomegalie). Dat is meestal een gevolg van bepaalde infecties (bv. malaria,
mononucleosis…), bloedkanker (bv. leukemie of lymfeklierkanker) of een
aandoening die het afweersysteem van het lichaam (immuunsysteem) aantast.
Bij een scheur van de milt loopt er bloed in de buikholte. Hierdoor kunnen allerlei
klachten optreden, afhankelijk van de omvang en de hevigheid van de bloeding.
Mogelijke symptomen van een gescheurde milt zijn:
• Matige tot hevige, doffe pijn in de buikstreek, die kan uitstralen naar de
linkerschouder en nek (‘teken van Kehr’).
• Een gespannen, opgezette buik.
• Verschijnselen van shock, omdat de bloeddruk door het bloedverlies daalt
Een gescheurde milt met bloeding is een noodtoestand waarin onmiddellijk
bloedtransfusies moeten worden toegediend en acuut operatief moet worden
ingegrepen om de bloeding te stoppen.
C. De klachten ter hoogte van de linker schouder staan ook wel
bekend als het ‘teken van Kehr’. Het is een verschijnsel waarbij
pijn wordt gevoeld op een andere plaats dan waar de
weefselbeschadiging plaatsvindt. Hoe wordt deze vorm van pijn
genoemd, hoe komt de pijn tot stand en geef een ander bekend
voorbeeld.
Uitstraling van de pijn naar de linkerschouder, verergerend bij inspiratie (teken
van Kehr), wijst op diafragmaprikkeling door bloed in de buikholte. Het teken van
Kehr wordt over het algemeen gekenmerkt als een scherpe, plotselinge pijn die
wordt gevoeld op het punt van elke schouder. Het kan worden gevoeld als
opstaand, maar patiënten merken meestal dat de pijn erger wordt wanneer ze
gaan liggen en hun voeten optillen. Dit gebeurt omdat de bron van Kehr's
tekenpijn vaak ergens in de buik ontstaat. De pijn reist door het zenuwstelsel in
plaats van te centreren rond het geïrriteerde gebied. Dit soort pijn wordt meestal
geassocieerd met een gescheurde milt, een mislukte buitenbaarmoederlijke
zwangerschap of ernstige irritatie van een van de onderste organen. De
phrenische zenuw is bevestigd aan verschillende wervels die zich zowel boven
als onder de taille bevinden. Het maakt ook verbinding met verschillende grote
zenuwsystemen die zijn bevestigd aan de organen in het onderlichaam en aan
zenuwen in de spieren van de schouders. Dit wetende, is het logisch dat elke
verstoring rond de phrenic zenuw kan resulteren in Kehr's tekenpijn.
D. Je kunt leven zonder je milt. Maar waar moet men in dat geval
rekening mee houden?
Hoewel de milt een belangrijke functie heeft in het menselijke lichaam, kun je
ook prima zonder verder leven. Wel ben je dan extra vatbaar voor specifieke
ziekten. Vaccineren tegen bepaalde ziektes wordt dan sterk aangeraden.
