Begrippenlijst Doelgroepen 1
A
Actieve Cliënt wordt begeleid bij het stappen of bij oefeningen om spieren soepel te
mobilisatie houden.
(kinesitherapie) (In tegenstelling tot passieve mobilisatie).
Anti-decubitus Decubitus of drukwonden die ontstaan bij langdurig druk uitoefenen op
materiaal dezelfde plaats op het lichaam. Kan vermeden worden door materiaal zoals:
elleboog- en hielbeschermers, anti-decubitus matrassen en (zit-)kussens.
Maar ook kleren die goed zitten en geen naden hebben uitsteken.
Adaptatiefase 1ste fase sociaal-emotionele ontwikkeling. Kind gaat zich aanpassen aan de
wereld om zich heen. Veel van de energie van het kind gaat naar het
wennen aan verschillende prikkels. Kind gaat eigen lichaam en grenzen
leren kennen en leert hoe het zijn eigen lichaam kan inzetten. Je leert alle
prikkels verwerken (prikkelregulatie).
AAIDD American Association on Intellectual and Developmental Disabilities. Een
internationale organisatie die zowel een definitie als een model
vooruitschuiven om een VB vast te stellen of te begrijpen.
Adaptieve Een geheel aan vaardigheden die mensen in hun dagelijks leven leren en
vaardigheden uitvoeren (adaptief gedrag).
Conceptuel Taal en geletterdheid, tijdsbesef en getalsconcepten, en zelfsturing.
e adaptieve
vaardighed
en
Sociale = Interpersoonlijke vaardigheden: sociale verantwoordelijk, zelfrespect,
adaptieve goedgelovigheid, naïviteit (waakzaamheid), het oplossen van sociale
vaardighed problemen en het vermogen om regels te volgen / wetten te gehoorzamen
en en te voorkomen dat je ergens het slachtoffer van wordt.
Praktische = Activiteiten van het dagelijks leven of werkgerelateerde
adaptieve vaardigheden: gezondheidszorg, reizen / transport, schema’s / routines,
vaardighed veiligheid, gebruik van geld, gebruik van de telefoon.
en
Associëren / Het in gedachten verschillende zaken met elkaar in verband brengen.
Associatief
denken
ADL Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen, zoals eten en drinken, praten,
horen, lopen,…
Automutilatie Een gedragsprobleem waarbij men zichzelf pijn doet. Bijvoorbeeld:
zelfverminking, zelfverwonding.
Arbeidsgerichte Hout- en tuinwerk, handwerk of semi-industriële opdrachten die men krijgt
tijdsbesteding van lokale bedrijven. Wordt niet betaald aan de personen en zijn vaak
routineopdrachten.
Acute fase na Hierin wordt meteen duidelijk welke medische problemen de persoon
NAH ervaart. Gelukkig zijn veel problemen die meteen na het NAH opduiken van
korte duur. Hierin kunnen de gevolgen heel ernstig zijn. Personen met NAH
kunnen als gevolg van de ernst van hun letsel (ernstige)
bewustzijnsstoornissen hebben. We maken daarbij een onderscheid tussen
coma, subcoma en fase van verlaagd bewustzijn.
Amnesie GEHEUGENSTOORNIS: algemeen geen herinneren meer hebben.
Posttraumatische amnesie: geen herinneringen aan het ongeluk of
ziekenhuisopname en aan periode dat hij bewusteloos is geweest (komt ook
1
, niet meer terug).
Agnosie Niet HERKENNEN van wie of wat je waarneemt, terwijl je die persoon of dat
voorwerp eigenlijk zou moeten kennen.
Afasie Taalstoornis die veroorzaakt wordt door niet-aangeboren hersenletsel, kan
een gevolg zijn van een trauma, tumor… Door beschadiging van
spraakcentra in de hersenen.
- Uitdrukkingsprobleem (geen spraakprobleem want spieren worden
nog goed aangestuurd)
- Taalbegrip & taalgebruik van persoon is fout en verwarrend
Afasie van = sensorische afasie. Deze personen hebben erg veel moeite om een
Wernicke andere persoon te verstaan. Ze spreken wel vloeiend maar de inhoud van
hun taal is niet steeds logisch. Ze slaan woorden door elkaar of gebruiken
mogelijk onbestaande woorden of omschrijvingen om toch maar iets
duidelijk te maken. Ze hebben het heel moeilijk om tot een wederkerig
gesprek te komen omwille van het moeilijk begrijpen van de inhoud van
taal. Deze mensen begrijpen niet steeds waarom anderen hen niet
verstaan.
Afasie van = motorische afasie. Personen met deze stoornis hebben geen moeite
Broca om taal te begrijpen, kennen voldoende woordenschat en slagen er toch
niet in om volkomen begrijpbaar te spreken. Ze spreken moeilijk
verstaanbaar, spreken vele woorden onduidelijk of verkeerd uit. Ze praten
doorgaans traag, met pauzes tussenin waarin ze soms naar woorden
moeten zoeken. Sommigen beperken zich tot meerwoordzinnen. Personen
met deze symptomen merken het probleem ook zelf op en kunnen
daardoor gefrustreerd raken.
Apraxie Is een stoornis ten gevolge van hersenletsel waarbij de persoon, ondanks
intacte spieren, er niet in slaagt bepaalde gerichte bewegingen te maken.
Bepaalde opdrachten zijn daardoor voor de persoon schijnbaar onmogelijk
alsof hij niet weet hoe hij aan de handeling moet beginnen. Zo kan het zijn
dat de persoon wel spontaan zijn mond opent om te eten, maar dat niet
kan als hem dat gevraagd wordt op een ander moment.
Apathie Een gebrek aan interesse, initiatief en motivatie.
B
Beperking (ICF-stoornis/beperking/participatieprobleem). Een stoornis heeft gevolgen
op de wijze waarop een persoon functioneert in het dagelijkse leven en dat
op verschillende activiteiten (levensverrichtingen, onderwijs, wonen,…). De
gevolgen van de stoornis op het dagelijks leven.
Bezigheidsgericht Activiteiten om personen met VB bezig te houden, zoals: helpen bij taakjes
e activiteiten in de keuken, hout schuren, tekenen, eieren rapen, appels plukken,…
MVB, EVB en DVB: valt onder centrum dagondersteuning:
- Geen betaalde arbeid omwille van sociale en emotionele
vaardigheden
- Op verschillende niveaus naargelang ondersteuningsvraag
- Lichaamsgebonden activiteiten, snoezelen, huishoudelijke taken
- Arbeidsgericht werk: hout-of tuinwerk, fabriek dozen plooien
Begeleid werken Een vorm van vrijwilligerswerk waarbij personen met een beperking worden
ingezet in reguliere arbeidsposten om daar, onder afnemende begeleiding,
taken uit te voeren die in hun interessedomein liggen. Bijvoorbeeld: helpen
in een winkel, een crèche, een boerderij,… Begeleiding gebeurt door een
jobcoach die hen eerst intensief helpt, na verloop minder helpt, minder
aanwijzingen en ondersteuning geeft en uiteindelijk kan deze persoon
2
, taken alleen uitvoeren.
Belevingsgerichte Kijken hoe cliënt de wereld om zich heen ervaart (welke belevingen ervaart
zorg / hij) en welke ervaringen voor hem aangenaam zijn. Je stemt je dus af op de
ondersteuning belevingen die voor de cliënt aangenaam zijn. Voornamelijk bij personen
met verouderingssymptomen: je gaat mee in hun beleving (meestal in hun
verleden).
Brussen Broers en zussen.
Beleven in Een bewegingsmethodiek waarbij de klanken van instrumentele muziek
muziek (BIM) met behulp van een voorwerp op het lichaam van de persoon met EMB
worden overgebracht.
Als de muziek versnelt, versnelt ook de beweging die je maakt. Er wordt
gewerkt met snoezelmateriaal: donzige handschoenen, zachte en ruwe
stoffen, etherische oliën die op het materiaal worden gesprenkeld
prikkelverwerking stimuleren.
Basale stimulatie Zintuigen persoon met beperking voortdurend prikkelen om meer contact
te krijgen met zichzelf en de wereld om zich heen.
C
Cliënt Persoon die ondersteuning vraagt en krijgt.
Cliëntsysteem De omgeving rond de cliënt: de mensen die hem omringen, zijn
gezinssituatie, de mensen waarmee de cliënt direct verbonden is.
Cultuursensitieve Het aannemen van een cultuursenstitieve houding in een individuele
zorg zorgrelatie. Je onthoudt dat zowel de cliënt als jezelf een verschillende
culturele achtergrond kunnen hebben en je past dus je hulp aan, aan de
noden van de cliënt.
Coping De manier waarop je met problemen of stressvolle situaties omgaat.
Cerebrale parese CP. Is een neurologische aandoening: LB als gevolg van slechte sturing
spieren door het centraal zenuwstelsel. Een niet progressief hersenletsel
van de baby tijdens de zwangerschap of voor het tweede levensjaar. Door
de hersenbeschadiging functioneert een deel van de hersenen niet of
anders dan normaal en kunnen er problemen ontstaan van het bewegen,
maar ook problemen met zien, voelen, proeven, horen, spreken, leren en
het gedrag.
Spastische Spieren voelen strak en stijf. Ten gevolge van een hersenletsel, blijft een
cerebrale bepaalde spiergroep continu aangespannen (hypertonie).
parese 1) Stoornissen in spieractivatie (abnormale bewegingen)
2) Stoornissen in spierstijfheid (hypertonie)
3) Stoornissen in spierlengte (neiging tot spierverkorting)
Dyskinetisc
= Chorea-athetose. Personen met deze motorische beperkingen hebben
he
te weinig controle over hun houding, hun bewegingen en spierspanning.
cerebrale
Maken dus vaak ongemanipuleerde bewegingen met armen en benen.
parese
Ataxische Toont zich als ongecoördineerde bewegingen. Persoon heeft last van
cerebrale tremor en schokkende bewegingen of heeft evenwichtsproblemen. Kan een
dronken indruk geven.
Comorbiditeit = Dubbele-diagnose. Het hebben van één of meer (chronische)
aandoeningen naast de hoofddiagnose waar de meeste aandacht naar
uitgaat.
Contracturen = Dwangstanden. Een verkorting van de spieren en pezen kan ontstaan
wanneer een gewricht langdurig in een bepaalde stand blijft staan. Spieren
3
A
Actieve Cliënt wordt begeleid bij het stappen of bij oefeningen om spieren soepel te
mobilisatie houden.
(kinesitherapie) (In tegenstelling tot passieve mobilisatie).
Anti-decubitus Decubitus of drukwonden die ontstaan bij langdurig druk uitoefenen op
materiaal dezelfde plaats op het lichaam. Kan vermeden worden door materiaal zoals:
elleboog- en hielbeschermers, anti-decubitus matrassen en (zit-)kussens.
Maar ook kleren die goed zitten en geen naden hebben uitsteken.
Adaptatiefase 1ste fase sociaal-emotionele ontwikkeling. Kind gaat zich aanpassen aan de
wereld om zich heen. Veel van de energie van het kind gaat naar het
wennen aan verschillende prikkels. Kind gaat eigen lichaam en grenzen
leren kennen en leert hoe het zijn eigen lichaam kan inzetten. Je leert alle
prikkels verwerken (prikkelregulatie).
AAIDD American Association on Intellectual and Developmental Disabilities. Een
internationale organisatie die zowel een definitie als een model
vooruitschuiven om een VB vast te stellen of te begrijpen.
Adaptieve Een geheel aan vaardigheden die mensen in hun dagelijks leven leren en
vaardigheden uitvoeren (adaptief gedrag).
Conceptuel Taal en geletterdheid, tijdsbesef en getalsconcepten, en zelfsturing.
e adaptieve
vaardighed
en
Sociale = Interpersoonlijke vaardigheden: sociale verantwoordelijk, zelfrespect,
adaptieve goedgelovigheid, naïviteit (waakzaamheid), het oplossen van sociale
vaardighed problemen en het vermogen om regels te volgen / wetten te gehoorzamen
en en te voorkomen dat je ergens het slachtoffer van wordt.
Praktische = Activiteiten van het dagelijks leven of werkgerelateerde
adaptieve vaardigheden: gezondheidszorg, reizen / transport, schema’s / routines,
vaardighed veiligheid, gebruik van geld, gebruik van de telefoon.
en
Associëren / Het in gedachten verschillende zaken met elkaar in verband brengen.
Associatief
denken
ADL Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen, zoals eten en drinken, praten,
horen, lopen,…
Automutilatie Een gedragsprobleem waarbij men zichzelf pijn doet. Bijvoorbeeld:
zelfverminking, zelfverwonding.
Arbeidsgerichte Hout- en tuinwerk, handwerk of semi-industriële opdrachten die men krijgt
tijdsbesteding van lokale bedrijven. Wordt niet betaald aan de personen en zijn vaak
routineopdrachten.
Acute fase na Hierin wordt meteen duidelijk welke medische problemen de persoon
NAH ervaart. Gelukkig zijn veel problemen die meteen na het NAH opduiken van
korte duur. Hierin kunnen de gevolgen heel ernstig zijn. Personen met NAH
kunnen als gevolg van de ernst van hun letsel (ernstige)
bewustzijnsstoornissen hebben. We maken daarbij een onderscheid tussen
coma, subcoma en fase van verlaagd bewustzijn.
Amnesie GEHEUGENSTOORNIS: algemeen geen herinneren meer hebben.
Posttraumatische amnesie: geen herinneringen aan het ongeluk of
ziekenhuisopname en aan periode dat hij bewusteloos is geweest (komt ook
1
, niet meer terug).
Agnosie Niet HERKENNEN van wie of wat je waarneemt, terwijl je die persoon of dat
voorwerp eigenlijk zou moeten kennen.
Afasie Taalstoornis die veroorzaakt wordt door niet-aangeboren hersenletsel, kan
een gevolg zijn van een trauma, tumor… Door beschadiging van
spraakcentra in de hersenen.
- Uitdrukkingsprobleem (geen spraakprobleem want spieren worden
nog goed aangestuurd)
- Taalbegrip & taalgebruik van persoon is fout en verwarrend
Afasie van = sensorische afasie. Deze personen hebben erg veel moeite om een
Wernicke andere persoon te verstaan. Ze spreken wel vloeiend maar de inhoud van
hun taal is niet steeds logisch. Ze slaan woorden door elkaar of gebruiken
mogelijk onbestaande woorden of omschrijvingen om toch maar iets
duidelijk te maken. Ze hebben het heel moeilijk om tot een wederkerig
gesprek te komen omwille van het moeilijk begrijpen van de inhoud van
taal. Deze mensen begrijpen niet steeds waarom anderen hen niet
verstaan.
Afasie van = motorische afasie. Personen met deze stoornis hebben geen moeite
Broca om taal te begrijpen, kennen voldoende woordenschat en slagen er toch
niet in om volkomen begrijpbaar te spreken. Ze spreken moeilijk
verstaanbaar, spreken vele woorden onduidelijk of verkeerd uit. Ze praten
doorgaans traag, met pauzes tussenin waarin ze soms naar woorden
moeten zoeken. Sommigen beperken zich tot meerwoordzinnen. Personen
met deze symptomen merken het probleem ook zelf op en kunnen
daardoor gefrustreerd raken.
Apraxie Is een stoornis ten gevolge van hersenletsel waarbij de persoon, ondanks
intacte spieren, er niet in slaagt bepaalde gerichte bewegingen te maken.
Bepaalde opdrachten zijn daardoor voor de persoon schijnbaar onmogelijk
alsof hij niet weet hoe hij aan de handeling moet beginnen. Zo kan het zijn
dat de persoon wel spontaan zijn mond opent om te eten, maar dat niet
kan als hem dat gevraagd wordt op een ander moment.
Apathie Een gebrek aan interesse, initiatief en motivatie.
B
Beperking (ICF-stoornis/beperking/participatieprobleem). Een stoornis heeft gevolgen
op de wijze waarop een persoon functioneert in het dagelijkse leven en dat
op verschillende activiteiten (levensverrichtingen, onderwijs, wonen,…). De
gevolgen van de stoornis op het dagelijks leven.
Bezigheidsgericht Activiteiten om personen met VB bezig te houden, zoals: helpen bij taakjes
e activiteiten in de keuken, hout schuren, tekenen, eieren rapen, appels plukken,…
MVB, EVB en DVB: valt onder centrum dagondersteuning:
- Geen betaalde arbeid omwille van sociale en emotionele
vaardigheden
- Op verschillende niveaus naargelang ondersteuningsvraag
- Lichaamsgebonden activiteiten, snoezelen, huishoudelijke taken
- Arbeidsgericht werk: hout-of tuinwerk, fabriek dozen plooien
Begeleid werken Een vorm van vrijwilligerswerk waarbij personen met een beperking worden
ingezet in reguliere arbeidsposten om daar, onder afnemende begeleiding,
taken uit te voeren die in hun interessedomein liggen. Bijvoorbeeld: helpen
in een winkel, een crèche, een boerderij,… Begeleiding gebeurt door een
jobcoach die hen eerst intensief helpt, na verloop minder helpt, minder
aanwijzingen en ondersteuning geeft en uiteindelijk kan deze persoon
2
, taken alleen uitvoeren.
Belevingsgerichte Kijken hoe cliënt de wereld om zich heen ervaart (welke belevingen ervaart
zorg / hij) en welke ervaringen voor hem aangenaam zijn. Je stemt je dus af op de
ondersteuning belevingen die voor de cliënt aangenaam zijn. Voornamelijk bij personen
met verouderingssymptomen: je gaat mee in hun beleving (meestal in hun
verleden).
Brussen Broers en zussen.
Beleven in Een bewegingsmethodiek waarbij de klanken van instrumentele muziek
muziek (BIM) met behulp van een voorwerp op het lichaam van de persoon met EMB
worden overgebracht.
Als de muziek versnelt, versnelt ook de beweging die je maakt. Er wordt
gewerkt met snoezelmateriaal: donzige handschoenen, zachte en ruwe
stoffen, etherische oliën die op het materiaal worden gesprenkeld
prikkelverwerking stimuleren.
Basale stimulatie Zintuigen persoon met beperking voortdurend prikkelen om meer contact
te krijgen met zichzelf en de wereld om zich heen.
C
Cliënt Persoon die ondersteuning vraagt en krijgt.
Cliëntsysteem De omgeving rond de cliënt: de mensen die hem omringen, zijn
gezinssituatie, de mensen waarmee de cliënt direct verbonden is.
Cultuursensitieve Het aannemen van een cultuursenstitieve houding in een individuele
zorg zorgrelatie. Je onthoudt dat zowel de cliënt als jezelf een verschillende
culturele achtergrond kunnen hebben en je past dus je hulp aan, aan de
noden van de cliënt.
Coping De manier waarop je met problemen of stressvolle situaties omgaat.
Cerebrale parese CP. Is een neurologische aandoening: LB als gevolg van slechte sturing
spieren door het centraal zenuwstelsel. Een niet progressief hersenletsel
van de baby tijdens de zwangerschap of voor het tweede levensjaar. Door
de hersenbeschadiging functioneert een deel van de hersenen niet of
anders dan normaal en kunnen er problemen ontstaan van het bewegen,
maar ook problemen met zien, voelen, proeven, horen, spreken, leren en
het gedrag.
Spastische Spieren voelen strak en stijf. Ten gevolge van een hersenletsel, blijft een
cerebrale bepaalde spiergroep continu aangespannen (hypertonie).
parese 1) Stoornissen in spieractivatie (abnormale bewegingen)
2) Stoornissen in spierstijfheid (hypertonie)
3) Stoornissen in spierlengte (neiging tot spierverkorting)
Dyskinetisc
= Chorea-athetose. Personen met deze motorische beperkingen hebben
he
te weinig controle over hun houding, hun bewegingen en spierspanning.
cerebrale
Maken dus vaak ongemanipuleerde bewegingen met armen en benen.
parese
Ataxische Toont zich als ongecoördineerde bewegingen. Persoon heeft last van
cerebrale tremor en schokkende bewegingen of heeft evenwichtsproblemen. Kan een
dronken indruk geven.
Comorbiditeit = Dubbele-diagnose. Het hebben van één of meer (chronische)
aandoeningen naast de hoofddiagnose waar de meeste aandacht naar
uitgaat.
Contracturen = Dwangstanden. Een verkorting van de spieren en pezen kan ontstaan
wanneer een gewricht langdurig in een bepaalde stand blijft staan. Spieren
3
