BIOLOGIE
DEEL 1 NEUROFYSIOLOGIE
HOOFDSTUK 1: ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
Anatomie = hoe het lichaam en alle verschillende onderdelen eruit zien
Fysiologie = hoe het lichaam en de verschillende onderdelen ervan functioneren
1.1 DE MENS ALS BIOLOGISCH ORGANISME
▪ Orgaanstelsel: opgebouwd uit ten minste twee organen
▪ Organen: twee of meer types weefsels die samenwerken om een specifieke functie uit te voeren
▪ Weefsels: opgebouwd uit cellen van dezelfde soort
→ Cellen zodanig in het weefsel gerangschikt dat het weefsel zijn functie kan uitoefenen
▪ Cellen: verschillen in opbouw (morfologie) & hebben specifieke functies
▪ Moleculen: kleinste niveau van organisatie
Koolstofverbindingen: liggen aan de basis van het leven
Anorganische verbindingen: komen in het lichaam in opgeloste of vaste vorm voor
1.2 DE TAAL VAN DE BIOLOGIE
▪ Anterieur / ventraal = de voorkant, voor, de buikzijde
▪ Superieur = boven, hoger
▪ Inferieur = onder, lager
▪ Mediaal = (naar) het midden van het lichaam (lengteas)
HOOFDSTUK 2: HET ZENUWSTELSEL
2.2 BELANG VAN HET ZENUWSTELSEL
Dankzij zenuwstelsel:
▪ Waarnemen
▪ Denken
▪ Ervaren van emoties
▪ Nemen van beslissingen
Hogere functies vinden hun basis in fysiologische processen in de hersenen
Neurologie = medische wetenschap die de anatomie, het normaal functioneren en ziekten van het
zenuwstelsel bestudeert
1
,2.3 FUNCTIES VAN HET ZENUWSTELSEL
Sensoriële functie (sensorische / afferente / prikkelaanvoerende neuronen)
▪ Detecteren van informatie via de receptoren
▪ Die prikkels naar het ruggenmerg of hersenen sturen
Integratieve functie
▪ Verwerken en bewaren van informatie
▪ Beslissingen nemen
Motorische functie (motorische / efferente / prikkelafvoerende neuronen)
▪ Beslissingen doorvoeren via het sturen van prikkels naar de effectoren (spieren en klieren)
▪ Klieren worden door het motorisch neuron geprikkeld → spiercontractie of secretie van hormonen
2.4 INFORMATIEOVERDRACHT
Neuronen / zenuwcellen: opwekken en geleiden van zenuwimpulsen (zenuwprikkels)
Neurogliacellen: steuncellen die de neuronen ondersteunen, voeden en beschermen
Belangrijkste functie neuron: communiceren met andere neuronen
2
,2.4.1 NEUROGLIA
}
2.4.2 STRUCTUUR VAN DE NEURONEN
→ Cellichaam dat meestal meerdere uitlopers bevat
▪ Dendrieten: korte uitlopers die zich ook vertakken
→ Prikkelaanvoerend, richting het cellichaam
▪ Axonen/zenuwvezels: lange, cilindervormige uitlopers
→ Prikkelafvoerend, weg van het cellichaam
→ Gemyeliniseerde axonen of ongemyeliniseerde axonen
Myelineschede: ontstaat door bepaalde types neurogliacellen die zich rondom de ‘naakte’ axonen wikkelen
→ Axonen worden geïsoleerd van hun omgeving door myeline
→ Myeline zorgt voor een veel snellere geleiding van zenuwimpulsen
Knoop van Ranvier = insnoering waar geen myeline aanwezig is
3
, Multiple Sclerose (MS)
→ Multiple: meerdere letsels op verschillende plaatsen in het centraal zenuwstelsel
Sclerose: weefsel verhardt en verandert
▪ Chronische neurologische aandoening
▪ Auto-immuunziekte
▪ Tast myeline aan
▪ Atrofie (hersenverschrompeling) → axonen onherstelbaar kapot
▪ Ontsteking => sclerose => plaque (litteken achtergelaten in zenuwstelsel)
▪ => Geleidingsvertraging en/of blokkering
▪ Verloop ziekte: opstoot (relapse) en herstel (remissie)
Verschillende vormen
▪ Relapsing-remitting MS
Verloopt met opstoten en remissie, tussen de opstoten geen bijkomend verlies van functies
▪ Secundair progressieve MS
Start als relapsing-remitting vorm, maar na tijd treedt een meer geleidelijk verlies van functies op
▪ Primair progressieve MS
Vanaf het begin is er een geleidelijk verlies van functies
▪ Benigne MS goedaardige vorm
Na een lange periode van opstoot en remissie is er nog nauwelijks sprake van lichamelijke handicaps
Lichamelijke problemen
▪ Vermoeidheid
▪ Gevoelsstoornissen (paresthesieën)
▪ Spierzwakte (paralyse)
▪ Problemen met evenwicht, coördinatie, pijn, problemen met het zicht, klachten bij plassen,…
Psychologische en neurocognitieve problemen
▪ Vergeetachtig
▪ Concentratiestoornissen
▪ Vertraging in denken
▪ Moeite met informatieopslag en –verwerking
Behandeling
▪ Immunosuppressie
▪ Symptomatisch
4
DEEL 1 NEUROFYSIOLOGIE
HOOFDSTUK 1: ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
Anatomie = hoe het lichaam en alle verschillende onderdelen eruit zien
Fysiologie = hoe het lichaam en de verschillende onderdelen ervan functioneren
1.1 DE MENS ALS BIOLOGISCH ORGANISME
▪ Orgaanstelsel: opgebouwd uit ten minste twee organen
▪ Organen: twee of meer types weefsels die samenwerken om een specifieke functie uit te voeren
▪ Weefsels: opgebouwd uit cellen van dezelfde soort
→ Cellen zodanig in het weefsel gerangschikt dat het weefsel zijn functie kan uitoefenen
▪ Cellen: verschillen in opbouw (morfologie) & hebben specifieke functies
▪ Moleculen: kleinste niveau van organisatie
Koolstofverbindingen: liggen aan de basis van het leven
Anorganische verbindingen: komen in het lichaam in opgeloste of vaste vorm voor
1.2 DE TAAL VAN DE BIOLOGIE
▪ Anterieur / ventraal = de voorkant, voor, de buikzijde
▪ Superieur = boven, hoger
▪ Inferieur = onder, lager
▪ Mediaal = (naar) het midden van het lichaam (lengteas)
HOOFDSTUK 2: HET ZENUWSTELSEL
2.2 BELANG VAN HET ZENUWSTELSEL
Dankzij zenuwstelsel:
▪ Waarnemen
▪ Denken
▪ Ervaren van emoties
▪ Nemen van beslissingen
Hogere functies vinden hun basis in fysiologische processen in de hersenen
Neurologie = medische wetenschap die de anatomie, het normaal functioneren en ziekten van het
zenuwstelsel bestudeert
1
,2.3 FUNCTIES VAN HET ZENUWSTELSEL
Sensoriële functie (sensorische / afferente / prikkelaanvoerende neuronen)
▪ Detecteren van informatie via de receptoren
▪ Die prikkels naar het ruggenmerg of hersenen sturen
Integratieve functie
▪ Verwerken en bewaren van informatie
▪ Beslissingen nemen
Motorische functie (motorische / efferente / prikkelafvoerende neuronen)
▪ Beslissingen doorvoeren via het sturen van prikkels naar de effectoren (spieren en klieren)
▪ Klieren worden door het motorisch neuron geprikkeld → spiercontractie of secretie van hormonen
2.4 INFORMATIEOVERDRACHT
Neuronen / zenuwcellen: opwekken en geleiden van zenuwimpulsen (zenuwprikkels)
Neurogliacellen: steuncellen die de neuronen ondersteunen, voeden en beschermen
Belangrijkste functie neuron: communiceren met andere neuronen
2
,2.4.1 NEUROGLIA
}
2.4.2 STRUCTUUR VAN DE NEURONEN
→ Cellichaam dat meestal meerdere uitlopers bevat
▪ Dendrieten: korte uitlopers die zich ook vertakken
→ Prikkelaanvoerend, richting het cellichaam
▪ Axonen/zenuwvezels: lange, cilindervormige uitlopers
→ Prikkelafvoerend, weg van het cellichaam
→ Gemyeliniseerde axonen of ongemyeliniseerde axonen
Myelineschede: ontstaat door bepaalde types neurogliacellen die zich rondom de ‘naakte’ axonen wikkelen
→ Axonen worden geïsoleerd van hun omgeving door myeline
→ Myeline zorgt voor een veel snellere geleiding van zenuwimpulsen
Knoop van Ranvier = insnoering waar geen myeline aanwezig is
3
, Multiple Sclerose (MS)
→ Multiple: meerdere letsels op verschillende plaatsen in het centraal zenuwstelsel
Sclerose: weefsel verhardt en verandert
▪ Chronische neurologische aandoening
▪ Auto-immuunziekte
▪ Tast myeline aan
▪ Atrofie (hersenverschrompeling) → axonen onherstelbaar kapot
▪ Ontsteking => sclerose => plaque (litteken achtergelaten in zenuwstelsel)
▪ => Geleidingsvertraging en/of blokkering
▪ Verloop ziekte: opstoot (relapse) en herstel (remissie)
Verschillende vormen
▪ Relapsing-remitting MS
Verloopt met opstoten en remissie, tussen de opstoten geen bijkomend verlies van functies
▪ Secundair progressieve MS
Start als relapsing-remitting vorm, maar na tijd treedt een meer geleidelijk verlies van functies op
▪ Primair progressieve MS
Vanaf het begin is er een geleidelijk verlies van functies
▪ Benigne MS goedaardige vorm
Na een lange periode van opstoot en remissie is er nog nauwelijks sprake van lichamelijke handicaps
Lichamelijke problemen
▪ Vermoeidheid
▪ Gevoelsstoornissen (paresthesieën)
▪ Spierzwakte (paralyse)
▪ Problemen met evenwicht, coördinatie, pijn, problemen met het zicht, klachten bij plassen,…
Psychologische en neurocognitieve problemen
▪ Vergeetachtig
▪ Concentratiestoornissen
▪ Vertraging in denken
▪ Moeite met informatieopslag en –verwerking
Behandeling
▪ Immunosuppressie
▪ Symptomatisch
4
