2024-2025 FORENSISCHE
PSYCHIATRIE
SAMENVATTING
Jadiana
MET KLEUR GEWERKT
,Les 1 Inleiding
Algemene afspraken
• Bereikbaarheid
• Tijdens de les - Via Canvas - Via mail
• Werklast
• 3SP = 75-90u = 1-2u/w
• Lesmateriaal
• Ppt + reader + Les(opnames)
• MCQ examen met cesuur
Agenda
1
,Wat is forensische psychiatrie?
Raakvlak tussen psychiatrie en recht
Artikel 71 Strafwetboek
“Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of de beklaagde
op het tijdstip van de feiten leed aan een geestesstoornis die
zijn oordeelsvermogen of de controle over zijn daden heeft
tenietgedaan, of wanneer hij gedwongen werd door een macht
die hij niet heeft kunnen weerstaan.”
• Deze definitie dekt niet het volledige concept, slechts
een artikel.
• Je hebt nog bredere definitie
• Dit artikel is een voorbeeld: Iemand met achtervolgingswanen heeft geen oordeelsvermogen
dat die gene fout is.
o Vb. de meeste mensen die agressie vertonen in zo een psychiatrische instellingen, zijn
mensen die denken dat de helpers vijanden zijn
o Vb. Mensen met verslavingsproblematieken hebben een drang naar middelengebruik
en eindigen zo ook in een toestand van minder oordeelsvermogen
Dit zijn wel lastige voorbeelden
Een stukje geschiedenis
• Lombroso (criminoloog) heeft veel verricht via het Biologisch determinisme.*
• Hij ging aan de hand van
profielen/gezichtskenmerken etc. mensen linken aan het
plegen van feiten
• Hij kwam tot de conclusie dat bepaalde fysieke
kenmerken vaker voorkwamen bij criminelen. Deze
kenmerken omvatten onder andere:
o Asymmetrische gezichten
o Platte neuzen
o Lange armen
o Uitstekende jukbeenderen
o Lage, schuine voorhoofden
o ….
* = Dit is de opvatting dat menselijk gedrag, inclusief crimineel gedrag, grotendeels wordt bepaald
door aangeboren biologische kenmerken, zoals genetica en fysieke eigenschappen, in plaats van door
sociale of omgevingsfactoren.
• Kraepelin: Eerste die classificatie heeft gedaan over de forensische psychiatrie
en ook die dat zag als een aparte tak en wordt beschouwd als een van de
grondleggers van de moderne psychiatrie
o Kraepelin was een pionier in het ontwikkelen van een systematische
classificatie van psychische stoornissen. Hij introduceerde een methodische
benadering om psychische aandoeningen te onderscheiden op basis van
• Vroeger was bv. de priester degene die ging kijken naar de morele waarde van
feiten, dat is eigenlijk het criminologisch en psychiatrisch raak vlak
2
, Therapeutic jurisprudence
Het therapeutische of anti-therapeutische effect van het rechtssysteem
- Het rechtssysteem heeft 2 functies:
o maatschappij beschermen.
o Vergeldingsfunctie: 1 van de oudste en fundamentele principes van recht, het straffen
op basis van rechtvaardigheid en retributie. De straf is “verdiend” door de dader.
▪ (De vergeldingsfunctie wordt vaak tegenover andere mogelijke functies
geplaatst, zoals de preventieve functie (afschrikking) en de herstelgerichte
functie (reparatie van schade en verzoening). )
▪ we weten ondertussen bv. dat gevangenissen niet werken en we blijven ze
gebruiken.
In Forensische Psychiatrie → First do no harm = hoe gaan we schade
beperken en zorgen dat er meer therapeutische behandeling is
• Vb. Door te beoordelen in hoeverre een verdachte
toerekeningsvatbaar is.
• Ze dragen bij aan een rechtvaardige strafoplegging
(vergeldingsfunctie) door inzicht te bieden in de psychische gesteldheid en
het risico van de dader.
• Hoewel vergelding traditioneel gaat om "verdiende straf,"
brengen zij medische en psychologische expertise in die deze functie kan nuanceren en
afstemmen op het bredere maatschappelijke belang.
• Ze opereren vooral in de sfeer van rehabilitatie en behandeling, wat strikt genomen los kan
staan van vergelding. Maar kunnen wel nog op het snijvlak zitten als het gaat om vergelding.
Ze hebben uiteraard nogsteeds de rol om de maatschappij te beschermen.
Medisch vs. Juridisch
→ Uiteraard is er samenwerking tussen het medisch (forensische psychiaters) en het juridisch kader. Die
samenwerking heeft wel moeilijkheden.
1) Er zijn andere culturen: Het juridisch cultuur is meer paternalistisch.
a. Juridische cultuur is eerder oppositioneel, de aangeklaagde en de aanklager zijn 2
partijen die tegen elkaar ingaan.
b. Medische cultuur is eerder samenwerking en behandelingsgericht (behalve bij
gedwongen opname)
2) Het zwart/wit denken
a. Het rechtsysteem wilt echt een ja/nee van het medisch veld krijgen (heel categorisch).
b. Dit is moeilijk want de medische wereld is heel dimensionaal. Er is veel nuance in het
trekken van conclusies
3) Het Asymmetrische relatie
a. Medische wereld geeft alleen advies, wat mogelijke goede opties zouden zijn.
b. De rechter beslist en heeft altijd het laatse woord i.v.m. welke maatregelen moeten
genomen worden
3
PSYCHIATRIE
SAMENVATTING
Jadiana
MET KLEUR GEWERKT
,Les 1 Inleiding
Algemene afspraken
• Bereikbaarheid
• Tijdens de les - Via Canvas - Via mail
• Werklast
• 3SP = 75-90u = 1-2u/w
• Lesmateriaal
• Ppt + reader + Les(opnames)
• MCQ examen met cesuur
Agenda
1
,Wat is forensische psychiatrie?
Raakvlak tussen psychiatrie en recht
Artikel 71 Strafwetboek
“Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of de beklaagde
op het tijdstip van de feiten leed aan een geestesstoornis die
zijn oordeelsvermogen of de controle over zijn daden heeft
tenietgedaan, of wanneer hij gedwongen werd door een macht
die hij niet heeft kunnen weerstaan.”
• Deze definitie dekt niet het volledige concept, slechts
een artikel.
• Je hebt nog bredere definitie
• Dit artikel is een voorbeeld: Iemand met achtervolgingswanen heeft geen oordeelsvermogen
dat die gene fout is.
o Vb. de meeste mensen die agressie vertonen in zo een psychiatrische instellingen, zijn
mensen die denken dat de helpers vijanden zijn
o Vb. Mensen met verslavingsproblematieken hebben een drang naar middelengebruik
en eindigen zo ook in een toestand van minder oordeelsvermogen
Dit zijn wel lastige voorbeelden
Een stukje geschiedenis
• Lombroso (criminoloog) heeft veel verricht via het Biologisch determinisme.*
• Hij ging aan de hand van
profielen/gezichtskenmerken etc. mensen linken aan het
plegen van feiten
• Hij kwam tot de conclusie dat bepaalde fysieke
kenmerken vaker voorkwamen bij criminelen. Deze
kenmerken omvatten onder andere:
o Asymmetrische gezichten
o Platte neuzen
o Lange armen
o Uitstekende jukbeenderen
o Lage, schuine voorhoofden
o ….
* = Dit is de opvatting dat menselijk gedrag, inclusief crimineel gedrag, grotendeels wordt bepaald
door aangeboren biologische kenmerken, zoals genetica en fysieke eigenschappen, in plaats van door
sociale of omgevingsfactoren.
• Kraepelin: Eerste die classificatie heeft gedaan over de forensische psychiatrie
en ook die dat zag als een aparte tak en wordt beschouwd als een van de
grondleggers van de moderne psychiatrie
o Kraepelin was een pionier in het ontwikkelen van een systematische
classificatie van psychische stoornissen. Hij introduceerde een methodische
benadering om psychische aandoeningen te onderscheiden op basis van
• Vroeger was bv. de priester degene die ging kijken naar de morele waarde van
feiten, dat is eigenlijk het criminologisch en psychiatrisch raak vlak
2
, Therapeutic jurisprudence
Het therapeutische of anti-therapeutische effect van het rechtssysteem
- Het rechtssysteem heeft 2 functies:
o maatschappij beschermen.
o Vergeldingsfunctie: 1 van de oudste en fundamentele principes van recht, het straffen
op basis van rechtvaardigheid en retributie. De straf is “verdiend” door de dader.
▪ (De vergeldingsfunctie wordt vaak tegenover andere mogelijke functies
geplaatst, zoals de preventieve functie (afschrikking) en de herstelgerichte
functie (reparatie van schade en verzoening). )
▪ we weten ondertussen bv. dat gevangenissen niet werken en we blijven ze
gebruiken.
In Forensische Psychiatrie → First do no harm = hoe gaan we schade
beperken en zorgen dat er meer therapeutische behandeling is
• Vb. Door te beoordelen in hoeverre een verdachte
toerekeningsvatbaar is.
• Ze dragen bij aan een rechtvaardige strafoplegging
(vergeldingsfunctie) door inzicht te bieden in de psychische gesteldheid en
het risico van de dader.
• Hoewel vergelding traditioneel gaat om "verdiende straf,"
brengen zij medische en psychologische expertise in die deze functie kan nuanceren en
afstemmen op het bredere maatschappelijke belang.
• Ze opereren vooral in de sfeer van rehabilitatie en behandeling, wat strikt genomen los kan
staan van vergelding. Maar kunnen wel nog op het snijvlak zitten als het gaat om vergelding.
Ze hebben uiteraard nogsteeds de rol om de maatschappij te beschermen.
Medisch vs. Juridisch
→ Uiteraard is er samenwerking tussen het medisch (forensische psychiaters) en het juridisch kader. Die
samenwerking heeft wel moeilijkheden.
1) Er zijn andere culturen: Het juridisch cultuur is meer paternalistisch.
a. Juridische cultuur is eerder oppositioneel, de aangeklaagde en de aanklager zijn 2
partijen die tegen elkaar ingaan.
b. Medische cultuur is eerder samenwerking en behandelingsgericht (behalve bij
gedwongen opname)
2) Het zwart/wit denken
a. Het rechtsysteem wilt echt een ja/nee van het medisch veld krijgen (heel categorisch).
b. Dit is moeilijk want de medische wereld is heel dimensionaal. Er is veel nuance in het
trekken van conclusies
3) Het Asymmetrische relatie
a. Medische wereld geeft alleen advies, wat mogelijke goede opties zouden zijn.
b. De rechter beslist en heeft altijd het laatse woord i.v.m. welke maatregelen moeten
genomen worden
3
