1
Klinisch Werkveld en Organisatie
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: GGZ volwassenen: Organisatie & beleid ............................................... 2
Hoorcollege 2: Culturele diversiteit ............................................................................ 6
Hoorcollege 3: Organisatie Jeugdzorg ........................................................................12
Hoorcollege 4: Ethische en juridische aspecten .........................................................17
Hoorcollege 5: Jeugdzorg interventies ........................................................................23
Hoorcollege 6: Verslavingszorg .................................................................................26
Hoorcollege 7: Kwaliteit van zorg ...............................................................................30
Hoorcollege 8a: Van patiënt naar ervaringsdeskundige ..............................................36
Hoorcollege 8b: Actuele ontwikkelingen GGz en EPA zorg...........................................38
Hoorcollege 9: Kortdurend werken in de GGZ .............................................................45
Hoorcollege 10: Klinische neuropsychologie ..............................................................49
Hoorcollege 11: SGGZ & interventies .........................................................................58
Hoorcollege 12: Preventie in de praktijk .....................................................................64
Hoorcollege 13: Medische psychologie......................................................................73
Hoorcollege 14: Beroepsveld POH-GGZ.....................................................................83
, 2
Hoorcollege 1: GGZ volwassenen: Organisatie & beleid
Doel van de GGZ:
Stelling: Iedereen die wil, moet in behandeling kunnen bij een psycholoog.
- Nee, tegenwoordig is de GGZ (gezondheidszorg) is alleen voor mensen die ziek
zijn. Mensen die een stoornis hebben die is beschreven in de DSM-5.
Ziek = Mensen met een DSM-5 stoornis.
Dus wel voor mensen met agorafobie of chronische stoornis, maar niet voor mensen
met weinig zelfvertrouwen of eenzaamheid.
Als iedereen gebruik zou kunnen maken van een psycholoog, zou de vraag hiernaar nog
meer stijgen en dan worden de wachtlijsten veel te lang.
Waarschijnlijk: Toename in aantal patiënten en toename in kosten. Is dat erg?
- Conclusie: Er is een beperkt budget voor de GGZ.
Meer budget voor GGZ zou fijn zijn, maar dit kan niet ongelimiteerd. Overheid heeft ook
andere doelen die veel geld kosten zoals milieu, woningen.
- Hoe kunnen we dit geld zo goed mogelijk gebruiken om zoveel mogelijk
gezondheidswinst te creëren, dus hoe kunnen we zoveel mogelijk mensen beter
maken?
Aantallen in de GGZ:
- Ongeveer 20-25% van de volwassen bevolking lijdt
aan een stoornis van de DSM in Nederland (2,4 tot
3 miljoen mensen). Met en zonder diagnose.
- Ruim 1 miljoen patiënten per jaar in behandeling in
de GGZ-zorg. Dit is ongeveer een kwart van de
mensen die lijdt aan een stoornis.
- De kosten hiervan zijn 4,5 miljard (ongeveer 5%
van het totale gezondheidszorgbudget).
Zorgstelsel = In 2014 en in 2022 waren er grote wijzigingen in het GGZ-stelsel.
Situatie tussen 2014 en 2021:
- Minder ‘bedden’: Minder opnames en kortere opnames.
- Meer kortdurende ambulante zorg en minder langdurende ambulante zorg.
Ambulante zorg = Niet in opname, maar gewoon op consult.
Het doel hiervan was een betere zorg voor minder kosten.
- Zorg moet beter: Kwaliteit, toegankelijk en betaalbaar.
, 3
Er zijn drie sectoren (echelons):
Echelon 1: Huisarts en POH-GGZ
- Sinds 2014 extra financiering
om POH-GGZ aan te nemen.
- Praktijk Ondersteuner
Huisarts op gebied van GGZ.
- Werkt onder
verantwoordelijkheid van de
huisarts.
- Eigenlijk geen deel van de
GGZ, maar van de
somatische zorg.
- Laagdrempelig, geen eigen
risico dus mensen kunnen
snel hulp vinden.
- Groot volume patiënten.
Echelon 2: Basis GGZ (B-GGZ)
- Ontstaan in 2014: Kortdurende hulpverlening.
- Idee: Meeste patiënten hebben voldoende aan korte behandeling (maximaal 750
minuten).
Ingedeeld in 4 zorgproducten:
- Kort: 300 minuten.
- Middel: 500 minuten.
- Intensief: 750 minuten.
- Chronisch: 750 minuten, dit zijn vaak patiënten met Ernstige Psychiatrische
Aandoeningen (EPA).
Echelon 3: Specialistische GGZ (S-GGZ)
- Wordt vaak gegeven in grote instellingen.
- Langdurende ambulante behandelingen (DBCs).
- Meestal in ‘zorgpaden’, dus een speciaal pad voor depressie, angst,
persoonlijkheidsstoornissen.
- Kortdurende opname in (psychiatrisch) ziekenhuis: Minder bedden.
- FACT-team is onderdeel van de S-GGZ gericht op EPA.
Wat de overheid wilde is dat mensen van de specialistische GGZ naar de basis GGZ
gingen.
Welke patiënten waar?
Wie moet behandeld worden in welk echelon? Dit werd gebaseerd op 5 criteria:
Dit is niet goed wetenschappelijk onderbouwd.
- Is er een DSM-stoornis?
- Ernst: In hoeverre is functioneren aangetast?
- Risico: Om zichzelf of anderen in gevaar te
brengen.
- Complexiteit: Zijn er ook andere diagnosen?
- Beloop/duur: Zijn de klachten net ontstaan
of langdurig?
, 4
- Geen diagnose => POH-GGZ.
- DSM-diagnose, weinig risicovol of complex => Basis GGZ.
- DSM-diagnose, risicovol of complex => Gespecialiseerde GGZ.
Doelen behaald?
In de grafiek kun je zien dat het gelukt is dat er mensen hulp gaan zoeken bij de POH-
GGZ. De drempel en het stigma worden hier verlaagd. De B-GGZ is niet echt gestegen en
de S-GGZ is nog steeds super hoog.
- Minder bedden:
- Opname duur teruggegaan van 34 naar
17 dagen.
- Betere crisis- en intensieve thuiszorg.
- Patiënten vinden dit erg fijn, want ze zijn
natuurlijk liever thuis dan in een
instelling.
- Tendens naar lichter behandelen:
- Meer patiënten naar POH-GGZ en B-
GGZ, minder naar S-GGZ.
- Nog steeds groot volume S-GGZ en hele
lange wachtlijsten.
Knelpunten:
- Toename in patiënten (te vaak ‘lichte’ patiënten).
- Schaarste personeel en middelen.
- Lange wachttijden.
- GGZ te veel ingericht op een diagnose in plaats van complexe problematiek.
- EPA-patiënten (te) lang in zorg.
- EPA-patiënt = Ernstige Psychische Aandoeningen.
Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid GGZ in gevaar.
Vanaf 2022 nieuw organisatiemodel (2 overgangsjaren) = Zorgprestatiemodel.
Wijzigingen:
- Administratief/financieel:
- Minder registratie.
- Vergoeding op basis van zorgprestaties.
- Geen onderscheid directe en indirecte tijd.
Directe tijd = Tegenover de patient zitten en ermee bezig zijn.
Indirecte tijd = Tijd die je niet met de patiënt besteed, bijvoorbeeld brieven sturen naar
huisarts of documenten schrijven.
- Zorg gekoppeld aan zorgzwaarte en niet DSM.
- Dus ‘ziekte’ wordt anders gedefinieerd.
- Gemeten met HONOS (19 vragen):
- Aard en ernst van de klachten.
- Beperkingen in het functioneren.
- Risico voor zichzelf of zijn/haar omgeving.
- Onderscheid B-GGZ en S-GGZ vervalt.
Oplossing van alle problemen? Waarschijnlijk niet.
Klinisch Werkveld en Organisatie
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: GGZ volwassenen: Organisatie & beleid ............................................... 2
Hoorcollege 2: Culturele diversiteit ............................................................................ 6
Hoorcollege 3: Organisatie Jeugdzorg ........................................................................12
Hoorcollege 4: Ethische en juridische aspecten .........................................................17
Hoorcollege 5: Jeugdzorg interventies ........................................................................23
Hoorcollege 6: Verslavingszorg .................................................................................26
Hoorcollege 7: Kwaliteit van zorg ...............................................................................30
Hoorcollege 8a: Van patiënt naar ervaringsdeskundige ..............................................36
Hoorcollege 8b: Actuele ontwikkelingen GGz en EPA zorg...........................................38
Hoorcollege 9: Kortdurend werken in de GGZ .............................................................45
Hoorcollege 10: Klinische neuropsychologie ..............................................................49
Hoorcollege 11: SGGZ & interventies .........................................................................58
Hoorcollege 12: Preventie in de praktijk .....................................................................64
Hoorcollege 13: Medische psychologie......................................................................73
Hoorcollege 14: Beroepsveld POH-GGZ.....................................................................83
, 2
Hoorcollege 1: GGZ volwassenen: Organisatie & beleid
Doel van de GGZ:
Stelling: Iedereen die wil, moet in behandeling kunnen bij een psycholoog.
- Nee, tegenwoordig is de GGZ (gezondheidszorg) is alleen voor mensen die ziek
zijn. Mensen die een stoornis hebben die is beschreven in de DSM-5.
Ziek = Mensen met een DSM-5 stoornis.
Dus wel voor mensen met agorafobie of chronische stoornis, maar niet voor mensen
met weinig zelfvertrouwen of eenzaamheid.
Als iedereen gebruik zou kunnen maken van een psycholoog, zou de vraag hiernaar nog
meer stijgen en dan worden de wachtlijsten veel te lang.
Waarschijnlijk: Toename in aantal patiënten en toename in kosten. Is dat erg?
- Conclusie: Er is een beperkt budget voor de GGZ.
Meer budget voor GGZ zou fijn zijn, maar dit kan niet ongelimiteerd. Overheid heeft ook
andere doelen die veel geld kosten zoals milieu, woningen.
- Hoe kunnen we dit geld zo goed mogelijk gebruiken om zoveel mogelijk
gezondheidswinst te creëren, dus hoe kunnen we zoveel mogelijk mensen beter
maken?
Aantallen in de GGZ:
- Ongeveer 20-25% van de volwassen bevolking lijdt
aan een stoornis van de DSM in Nederland (2,4 tot
3 miljoen mensen). Met en zonder diagnose.
- Ruim 1 miljoen patiënten per jaar in behandeling in
de GGZ-zorg. Dit is ongeveer een kwart van de
mensen die lijdt aan een stoornis.
- De kosten hiervan zijn 4,5 miljard (ongeveer 5%
van het totale gezondheidszorgbudget).
Zorgstelsel = In 2014 en in 2022 waren er grote wijzigingen in het GGZ-stelsel.
Situatie tussen 2014 en 2021:
- Minder ‘bedden’: Minder opnames en kortere opnames.
- Meer kortdurende ambulante zorg en minder langdurende ambulante zorg.
Ambulante zorg = Niet in opname, maar gewoon op consult.
Het doel hiervan was een betere zorg voor minder kosten.
- Zorg moet beter: Kwaliteit, toegankelijk en betaalbaar.
, 3
Er zijn drie sectoren (echelons):
Echelon 1: Huisarts en POH-GGZ
- Sinds 2014 extra financiering
om POH-GGZ aan te nemen.
- Praktijk Ondersteuner
Huisarts op gebied van GGZ.
- Werkt onder
verantwoordelijkheid van de
huisarts.
- Eigenlijk geen deel van de
GGZ, maar van de
somatische zorg.
- Laagdrempelig, geen eigen
risico dus mensen kunnen
snel hulp vinden.
- Groot volume patiënten.
Echelon 2: Basis GGZ (B-GGZ)
- Ontstaan in 2014: Kortdurende hulpverlening.
- Idee: Meeste patiënten hebben voldoende aan korte behandeling (maximaal 750
minuten).
Ingedeeld in 4 zorgproducten:
- Kort: 300 minuten.
- Middel: 500 minuten.
- Intensief: 750 minuten.
- Chronisch: 750 minuten, dit zijn vaak patiënten met Ernstige Psychiatrische
Aandoeningen (EPA).
Echelon 3: Specialistische GGZ (S-GGZ)
- Wordt vaak gegeven in grote instellingen.
- Langdurende ambulante behandelingen (DBCs).
- Meestal in ‘zorgpaden’, dus een speciaal pad voor depressie, angst,
persoonlijkheidsstoornissen.
- Kortdurende opname in (psychiatrisch) ziekenhuis: Minder bedden.
- FACT-team is onderdeel van de S-GGZ gericht op EPA.
Wat de overheid wilde is dat mensen van de specialistische GGZ naar de basis GGZ
gingen.
Welke patiënten waar?
Wie moet behandeld worden in welk echelon? Dit werd gebaseerd op 5 criteria:
Dit is niet goed wetenschappelijk onderbouwd.
- Is er een DSM-stoornis?
- Ernst: In hoeverre is functioneren aangetast?
- Risico: Om zichzelf of anderen in gevaar te
brengen.
- Complexiteit: Zijn er ook andere diagnosen?
- Beloop/duur: Zijn de klachten net ontstaan
of langdurig?
, 4
- Geen diagnose => POH-GGZ.
- DSM-diagnose, weinig risicovol of complex => Basis GGZ.
- DSM-diagnose, risicovol of complex => Gespecialiseerde GGZ.
Doelen behaald?
In de grafiek kun je zien dat het gelukt is dat er mensen hulp gaan zoeken bij de POH-
GGZ. De drempel en het stigma worden hier verlaagd. De B-GGZ is niet echt gestegen en
de S-GGZ is nog steeds super hoog.
- Minder bedden:
- Opname duur teruggegaan van 34 naar
17 dagen.
- Betere crisis- en intensieve thuiszorg.
- Patiënten vinden dit erg fijn, want ze zijn
natuurlijk liever thuis dan in een
instelling.
- Tendens naar lichter behandelen:
- Meer patiënten naar POH-GGZ en B-
GGZ, minder naar S-GGZ.
- Nog steeds groot volume S-GGZ en hele
lange wachtlijsten.
Knelpunten:
- Toename in patiënten (te vaak ‘lichte’ patiënten).
- Schaarste personeel en middelen.
- Lange wachttijden.
- GGZ te veel ingericht op een diagnose in plaats van complexe problematiek.
- EPA-patiënten (te) lang in zorg.
- EPA-patiënt = Ernstige Psychische Aandoeningen.
Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid GGZ in gevaar.
Vanaf 2022 nieuw organisatiemodel (2 overgangsjaren) = Zorgprestatiemodel.
Wijzigingen:
- Administratief/financieel:
- Minder registratie.
- Vergoeding op basis van zorgprestaties.
- Geen onderscheid directe en indirecte tijd.
Directe tijd = Tegenover de patient zitten en ermee bezig zijn.
Indirecte tijd = Tijd die je niet met de patiënt besteed, bijvoorbeeld brieven sturen naar
huisarts of documenten schrijven.
- Zorg gekoppeld aan zorgzwaarte en niet DSM.
- Dus ‘ziekte’ wordt anders gedefinieerd.
- Gemeten met HONOS (19 vragen):
- Aard en ernst van de klachten.
- Beperkingen in het functioneren.
- Risico voor zichzelf of zijn/haar omgeving.
- Onderscheid B-GGZ en S-GGZ vervalt.
Oplossing van alle problemen? Waarschijnlijk niet.
