Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg
0. Introductie
0.1 Wat is gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg?
0.2 Verschillende paradigma’s
Deel 1: Psychiatrische stoornissen
1. Algemeen
1.1 Definitie psychiatrische stoornis
1.2 Psychiatrische diagnostiek
1.3 Prevalentie van psychiatrische stoornissen
1.4 Relatie psychiatrische stoornis - delict
2. Neurobiologie
2.1 Werking zenuwstelsel
2.2 Vormen van agressief gedrag
2.3 Neurowetenschappelijk onderzoek naar antisociaal gedrag
2.4 Neurolaw
3. Specifieke psychiatrische stoornissen
3.1 Psychotische stoornissen
3.2 Verstandelijke beperking
3.3 Stemmingsstoornissen
3.4 Suïcidaliteit
3.5 Verslaving
3.6 Autisme
3.7 Persoonlijkheidsstoornissen
Deel 2: Risicotaxatie
1. Psychopathie
1.1 Algemene kenmerken van psychopathie
1.2 Ontstaan van psychopathie
1.3 Behandeling en aanpak
2. Risicotaxatie
2.1 Algemene aspecten
2.2 Psychometrische kwaliteiten risicotaxatie-instrumenten
2.3 Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R)
2.4 Risicotaxatie-instrumenten scoren (Static-99R)
2.5 Risicotaxatie-instrument aandachtspunten
3. Besluitvorming
3.1 Hoe nemen mensen besluiten?
3.2 Cognitieve bias
3.3 Ruis / noise
Deel 3: Forensische zorg
1. Algemene aspecten
2. Overkoepelende modellen - kaders
2.1 Risk-Need-Responsivity model (RNR)
2.2 Good Lives Model (GLM)
2.3 Forensisch herstel
3. Motivatie
3.1 Veranderingscirkel van Prochaska en DiClemente
3.2 Motiverende gespreksvoering (MG) van Miller en Rollnick
3.3 Zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci
4. Forensische hulpverleners
5. Organisatie van de forensische zorg
5.1 Intrapenitentiaire zorg
5.2 Extrapenitentiaire zorg
6. Vermaatschappelijking van zorg
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 1
, 6.1 Historische context: algemeen
6.2 Naar een gemeenschapsgerichte GGZ
6.3 Vermaatschappelijking van de forensische zorg: forensische mobiele equipes
Deel 4: Forensische statuten
1. Wet bescherming persoon geesteszieke (WBPG)
1.1 Toepassingsvoorwaarden
1.2 Procedure, beschermingsmaatregelen
1.3 Cijfers gedwongen opname
1.4 Enkele kritische bedenkingen
1.5 Nieuwe wet
2. Wet betreffende internering van personen (WIP)
2.1 Historiek en toepassingsvoorwaarden
2.2 Interneringsprocedure
2.3 Enkele specifieke categorieën van geïnterneerden
2.4 Kritiek op het interneringssysteem
2.5 Psychiatrisch deskundigen onderzoek in strafzaken
2.6 Enkele cijfers
2.7 Beschrijving interneringspopulatie
2.8 Tenuitvoerlegging interneringsmaatregel
2.9 Recidive
2.10 Slachtoffers van geïnterneerden: medium security onderzoek
Deel 5: Seksueel delinquentie
1. Regulatie van de menselijke seksualiteit
1.1 Dual control model - Phaus
1.2 Bio-psycho-sociaal model / Geïntegreerde theorie van seksueel delictgedrag - Ward & Beech
1.3 Incentive motivational theory - Toates
2. Seksueel deviant gedrag
2.1 Stoornissen in de stimuluscompetentie
2.2 Stoornissen in de regulatie van het seksuele gedrag
3. Strafbare seksualiteit
4. Recidive
5. Diagnostiek en risicotaxatie
5.1 Indeling delicten
5.2 Diagnostiek seksuele problematiek
5.3 Risicotaxatie
6. Behandeling
6.1 Psychotherapie: cognitieve gedragstherapie (CBT)
6.2 Libidoremmende medicatie
6.3 Rehabilitatie
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 2
, 0. Introductie
0.1 Wat is gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg?
= forensische GGZ / gerechtelijke/forensische psychiatrie/psychologie
Psychiatrie = medisch specialisme
= georganiseerde dienstverlening voor bevordering psychische gezondheid
Preventie → behandelen
Doelgroepen
Justitiabelen met psychiatrische stoornis → toerekeningsvatbaar
= Offenders with a Mental Illness (OMI)
Geïnterneerden → ontoerekeningsvatbaar
= Mentally Disordered offenders (MDO)
0.2 Verschillende paradigma’s
Paradigma’s
Recht (juristen) GGZ (hulpverleners)
Model: Conflictmodel (derde partij) Samenwerkingsmodel
Forensische GGZ
Therapeutische vertrouwensrelatie met
Kenmerk: →
beroepsgeheim
Forum Romanum = maatschappij kijkt mee
Bescherming maatschappij + relatie stoornis en
Doel: Verbeteren psychische gezondheid individu
delict staat centraal
Risicobenadering = rehabilitatie daders +
Benadering: Gezondheidsbenadering = behandelen patiënt
recidiverisico reduceren
Werkingsgebieden
Deskundigenonderzoek (expertise) in gerechtelijk onderzoek = gerechtspsychiaters
Risicotaxatie: diagnose an adviesverlening in strafrechtsbedeling
Behandeling/hulpverlening daders en slachtoffers in juridische kaders
Preventie en netwerking
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 3
, Deel 1: Psychiatrische stoornissen
1. Algemeen
1.1 Definitie psychiatrische stoornis
Psychiatrische ziekte = ziekte met psychische symptomen en/of psychische oorzaken, die gepaard gaat met lijden en/of
sociaal disfunctioneren
Geen duidelijk onderscheid lichamelijk en psychische ziekten
Psychische oorzaak
Lichamelijke oorzaak
Somatisch probleem = lichamelijke klachten zonder lichamelijke / medische oorzaak
Psychische functies = interactie individu en omgeving
Cognitief = bewustzijn, aandacht, oriëntatie, geheugen, waarneming (denken) bv. alzheimer
Affectief = emoties (voelen) bv. depressie
Conatief = psychomotoriek, motivatie, gedrag (willen) bv. ?
5-G schema (gehanteert binnen cognitieve gedragstherapie)
1. Gebeurtenis
2. Gedachten
3. Gevoelens
4. Gedrag
5. Gevolgen
Psychiatrische stoornis / psychiatric disorder
Voorwaarden stoornis
Psychisch evenwicht langdurig verstoord
Klachten hebben negatieve invloed op functioneren op verschillende levensdomeinen + sociale rollen onder
druk
Ernstige psychiatrische aandoening (EPA) / Major mental disorder (MMD) bv. schizofrenie
Ernstige beperkingen in sociaal/maatschappelijk functioneren
Niet van voorbijgaande aard
Gecoördineerde zorg van professionele hulpverleners aangewezen
1.2 Psychiatrische diagnostiek
= anamnese + onderzoek
Doel diagnostiek: vaststellen van
Stoornis en zijn beloop
Mogelijke oorzaken
Aangewezen behandeling
Klachten verhelderen en in kaart brengen + verschijnselen vaststellen
Anamnese
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 4
0. Introductie
0.1 Wat is gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg?
0.2 Verschillende paradigma’s
Deel 1: Psychiatrische stoornissen
1. Algemeen
1.1 Definitie psychiatrische stoornis
1.2 Psychiatrische diagnostiek
1.3 Prevalentie van psychiatrische stoornissen
1.4 Relatie psychiatrische stoornis - delict
2. Neurobiologie
2.1 Werking zenuwstelsel
2.2 Vormen van agressief gedrag
2.3 Neurowetenschappelijk onderzoek naar antisociaal gedrag
2.4 Neurolaw
3. Specifieke psychiatrische stoornissen
3.1 Psychotische stoornissen
3.2 Verstandelijke beperking
3.3 Stemmingsstoornissen
3.4 Suïcidaliteit
3.5 Verslaving
3.6 Autisme
3.7 Persoonlijkheidsstoornissen
Deel 2: Risicotaxatie
1. Psychopathie
1.1 Algemene kenmerken van psychopathie
1.2 Ontstaan van psychopathie
1.3 Behandeling en aanpak
2. Risicotaxatie
2.1 Algemene aspecten
2.2 Psychometrische kwaliteiten risicotaxatie-instrumenten
2.3 Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R)
2.4 Risicotaxatie-instrumenten scoren (Static-99R)
2.5 Risicotaxatie-instrument aandachtspunten
3. Besluitvorming
3.1 Hoe nemen mensen besluiten?
3.2 Cognitieve bias
3.3 Ruis / noise
Deel 3: Forensische zorg
1. Algemene aspecten
2. Overkoepelende modellen - kaders
2.1 Risk-Need-Responsivity model (RNR)
2.2 Good Lives Model (GLM)
2.3 Forensisch herstel
3. Motivatie
3.1 Veranderingscirkel van Prochaska en DiClemente
3.2 Motiverende gespreksvoering (MG) van Miller en Rollnick
3.3 Zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci
4. Forensische hulpverleners
5. Organisatie van de forensische zorg
5.1 Intrapenitentiaire zorg
5.2 Extrapenitentiaire zorg
6. Vermaatschappelijking van zorg
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 1
, 6.1 Historische context: algemeen
6.2 Naar een gemeenschapsgerichte GGZ
6.3 Vermaatschappelijking van de forensische zorg: forensische mobiele equipes
Deel 4: Forensische statuten
1. Wet bescherming persoon geesteszieke (WBPG)
1.1 Toepassingsvoorwaarden
1.2 Procedure, beschermingsmaatregelen
1.3 Cijfers gedwongen opname
1.4 Enkele kritische bedenkingen
1.5 Nieuwe wet
2. Wet betreffende internering van personen (WIP)
2.1 Historiek en toepassingsvoorwaarden
2.2 Interneringsprocedure
2.3 Enkele specifieke categorieën van geïnterneerden
2.4 Kritiek op het interneringssysteem
2.5 Psychiatrisch deskundigen onderzoek in strafzaken
2.6 Enkele cijfers
2.7 Beschrijving interneringspopulatie
2.8 Tenuitvoerlegging interneringsmaatregel
2.9 Recidive
2.10 Slachtoffers van geïnterneerden: medium security onderzoek
Deel 5: Seksueel delinquentie
1. Regulatie van de menselijke seksualiteit
1.1 Dual control model - Phaus
1.2 Bio-psycho-sociaal model / Geïntegreerde theorie van seksueel delictgedrag - Ward & Beech
1.3 Incentive motivational theory - Toates
2. Seksueel deviant gedrag
2.1 Stoornissen in de stimuluscompetentie
2.2 Stoornissen in de regulatie van het seksuele gedrag
3. Strafbare seksualiteit
4. Recidive
5. Diagnostiek en risicotaxatie
5.1 Indeling delicten
5.2 Diagnostiek seksuele problematiek
5.3 Risicotaxatie
6. Behandeling
6.1 Psychotherapie: cognitieve gedragstherapie (CBT)
6.2 Libidoremmende medicatie
6.3 Rehabilitatie
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 2
, 0. Introductie
0.1 Wat is gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg?
= forensische GGZ / gerechtelijke/forensische psychiatrie/psychologie
Psychiatrie = medisch specialisme
= georganiseerde dienstverlening voor bevordering psychische gezondheid
Preventie → behandelen
Doelgroepen
Justitiabelen met psychiatrische stoornis → toerekeningsvatbaar
= Offenders with a Mental Illness (OMI)
Geïnterneerden → ontoerekeningsvatbaar
= Mentally Disordered offenders (MDO)
0.2 Verschillende paradigma’s
Paradigma’s
Recht (juristen) GGZ (hulpverleners)
Model: Conflictmodel (derde partij) Samenwerkingsmodel
Forensische GGZ
Therapeutische vertrouwensrelatie met
Kenmerk: →
beroepsgeheim
Forum Romanum = maatschappij kijkt mee
Bescherming maatschappij + relatie stoornis en
Doel: Verbeteren psychische gezondheid individu
delict staat centraal
Risicobenadering = rehabilitatie daders +
Benadering: Gezondheidsbenadering = behandelen patiënt
recidiverisico reduceren
Werkingsgebieden
Deskundigenonderzoek (expertise) in gerechtelijk onderzoek = gerechtspsychiaters
Risicotaxatie: diagnose an adviesverlening in strafrechtsbedeling
Behandeling/hulpverlening daders en slachtoffers in juridische kaders
Preventie en netwerking
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 3
, Deel 1: Psychiatrische stoornissen
1. Algemeen
1.1 Definitie psychiatrische stoornis
Psychiatrische ziekte = ziekte met psychische symptomen en/of psychische oorzaken, die gepaard gaat met lijden en/of
sociaal disfunctioneren
Geen duidelijk onderscheid lichamelijk en psychische ziekten
Psychische oorzaak
Lichamelijke oorzaak
Somatisch probleem = lichamelijke klachten zonder lichamelijke / medische oorzaak
Psychische functies = interactie individu en omgeving
Cognitief = bewustzijn, aandacht, oriëntatie, geheugen, waarneming (denken) bv. alzheimer
Affectief = emoties (voelen) bv. depressie
Conatief = psychomotoriek, motivatie, gedrag (willen) bv. ?
5-G schema (gehanteert binnen cognitieve gedragstherapie)
1. Gebeurtenis
2. Gedachten
3. Gevoelens
4. Gedrag
5. Gevolgen
Psychiatrische stoornis / psychiatric disorder
Voorwaarden stoornis
Psychisch evenwicht langdurig verstoord
Klachten hebben negatieve invloed op functioneren op verschillende levensdomeinen + sociale rollen onder
druk
Ernstige psychiatrische aandoening (EPA) / Major mental disorder (MMD) bv. schizofrenie
Ernstige beperkingen in sociaal/maatschappelijk functioneren
Niet van voorbijgaande aard
Gecoördineerde zorg van professionele hulpverleners aangewezen
1.2 Psychiatrische diagnostiek
= anamnese + onderzoek
Doel diagnostiek: vaststellen van
Stoornis en zijn beloop
Mogelijke oorzaken
Aangewezen behandeling
Klachten verhelderen en in kaart brengen + verschijnselen vaststellen
Anamnese
Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg 4
