Basisboek systeemgericht werken (hoorcollege aantek)
Hoofdstuk 1
Systeem = een geheel dat bestaat uit onderdelen die samen 1 zijn. De focus is
NIET op alle losse onderdelen of op het geheel. Het gaat hier WEL om de
verbindingen tussen de delen.
Vb:
- Het gaat om de relaties die de gezinsleden met elkaar hebben binnen het
gezin.
- De samenhang van blowen en psychische klachten
Systeem gericht werken = therapie waarbij er ook naar het systeem van de cliënt
gekeken wordt. Er is aandacht voor onderlinge relaties. Er is aandacht voor
circulariteit (wederzijdse beïnvloeding).
Soorten systemen (systeem pentagram)
- Individueel
- Subsysteem
- Gezinssysteem
- Suprafamiliaire systeem
- Omgeving
Individuele systeem (systemen werken wederzijds)
Het circulaire proces:
Omgeving
(reageert op
individu)
Input Output Feedback
Prikke
op jezelf
l
Verwerkte
Feedbac prikkel wordt
Wordt gebruikt
k uitgewisseld
om systeem
met omgeving
(individu) te
veranderen,
verbeteren
Prikkel wordt
verwerkt
,Vb bij het menselijke systeem: input = tekort aan bloed -> throughput =
snelle ademhaling -> output = zuurstofrijk bloed wordt naar organen gestuurd.
Van open naar gesloten en van gesloten naar open:
Open systeem: heeft intensieve/ constant interactie met omgeving
Gesloten systeem: heeft weinig interactie met omgeving.
De mate van interactie die er is
Omgeving van een opensysteem bestaat uit: verschillende factoren + stressoren
die in het dagelijks leven voorkomen. Als je je dus hebt afgesloten (entropie) dan
is je balans voor de energiehuishouding in de war.
Wholeness =de mens als open systeem waarbij er voortdurend uitwisseling is
van materie, energie en informatie is.
Hoeveel interactie is er?
Entropie = van open systeem > naar gesloten systeem (door corona kan het
systeem van iemand van open naar gesloten gaan)
Vb: je hebt lichamelijke ziekte, je sluit je af van anderen > daardoor wordt
uitwisseling minder (dit wordt energie uitputting genoemd (geen input meer).
Negentropie = van gesloten systeem > open systeem.
Zelfstabilisatie =Een systeem (mens) past zich aan aan de omgeving OF een
systeem past zich aan aan jou. Als het koud is doe je een warme trui aan. Je past
je aan aan het koude weer.
Zelforganisatie = systeem organiseert/past langzaamaan situatie aan. De
mannetjes op de noordpool kunnen zonder handschoenen buiten lopen terwijl de
Nederlanders hun vingers eraf vriezen.
Het subsysteem (klein systeem binnen een groter systeem)
Bijvoorbeeld 1 groot gezin:
Je kan de subsystemen indelen op verschillende dingen, geslacht (vader + zoon),
opvoerder-kind systeem (ouders + kinderen), etc.
Functies van subsystemen binnen dit gezin:
- Partner-subsysteem (mama +papa) = intimiteit + seksualiteit
, - Opvoeder – subsysteem (ouders + kinderen) = opvoeden
- Kind – subsysteem (kinderen + misschien bonus kinderen)= geven
Dyadisch subsysteem = het kleinst mogelijke subsysteem. Bestaat uit 2
personen.
Het suprafamiliaire subsysteem
- Bloedverwanten tot in de 3e lijn
(neven en nichten, broers en
zussen van ouders)
- Het gaat erom hoe de individuen
met elkaar verbonden zijn binnen
dit gezin.
Als sw’er werk je vanuit meervoudige
partijdigheid. Je gaat opzoek naar
meningen en verhalen ipv dat je zoek
gaat naar ‘de waarheid’. Dit doe je
omdat familie positieve/ negatieve
bijdrage leveren aan het leven van de individuele cliënt.
De omgeving als systeem
De omgeving = bestaat uit interne + externe factoren of invloeden die het
gezinssysteem omringen.
De omgeving geeft een beeld van de steunbronnen + stressfactoren voor het
gezin.
De relatie tussen gezinssysteem en omgeving is wederkerig, er worden dingen
tussen beide partijen uitgewisseld. Ook dit systeem ervaart input, throughput en
output.
Omgeving van gezin is bijvoorbeeld: hoe wonnen zij? Wat voor buurt? Welke
banden zijn er met vrienden, collega’s? Vaak worden problemen op gemerkt door
de omgeving. Dus de wijkagent heeft door waar het niet goed gaat in huis.
Het systeem pentagram (alle 5 soorten systemen):
Het ene systeem is niet belangrijker dan het andere.
- Individuele systeem
- Het subsysteem (dyadisch systeem, verschillende rollen tussen menen
(opvoeders en partners)
- Gezinssysteem
, - Suprafamiliaire systeem (verschillende mensen in het gezin. Dit is
generatie op generatie)
- Omgeving als systeem
De plek van de sociaal werker tussen de 5 systemen
Sw’er + individuele cliënt
- Je kijkt naar de relatie tussen lichaam en psyche. (Achter lichamelijke
klachten kunnen ook psychologische oorzaken schuilen)
Sw’er + subsysteem
- Je kijkt naar de wederkerigheid tussen de subsystemen
- 2 interactiepatronen hiervoor:
o Symmetrische interactie – als 1 iemand bepaald gedrag vertoont,
neemt de rest van het systeem hetzelfde gedrag over (boos wordt
gevolg door boos)
o Complementaire interactie – tegen overgetelde posities worden
ingenomen (leidend gedrag wordt beantwoord door gevolgd gedrag)
Sw’er + het gezin
- Je kijkt naar onderliggende relaties in het gezin. Hierbij neem je niet te veel
de leiding ander hangt het gezin op jou. Je verschuift langzaam van naar
centrale positie naar buiten positie in het gezin.
Sw’er + suprafamilliaire systeem
- Je maakt genogram om zo inzicht te krijgen
Sw’er + omgeving
- Intergratie is belangrijk voor het gezin in relatie tot de omgeving.
Sociaal werk en systeemgericht werken.
3 componenten van werk alliantie (de relatie tussen professional en cliënt):
1. doel van behandeling: wat wil de cliënt behalen?
2. de taak (hoe wil cliënt het doel bereiken?
3. de relatie (de band) tussen cliënt en sw’er.
Deze componenten beïnvloeden elkaar constant. Als de werkrelatie goed is, is er
makkelijker met de cliënt te praten over het doel.
Als systeemgericht werker, heb je veel contact met andere collega’s. Ook kijk je
naar welk probleem het belangrijkst is, dit pak je eerst aan. Stel een gezin heeft
geen gas en licht, kijk je eerst naar de omgeving i.p.v. bij de opvoeding van hun
kind met autisme.
Hoofdstuk 1
Systeem = een geheel dat bestaat uit onderdelen die samen 1 zijn. De focus is
NIET op alle losse onderdelen of op het geheel. Het gaat hier WEL om de
verbindingen tussen de delen.
Vb:
- Het gaat om de relaties die de gezinsleden met elkaar hebben binnen het
gezin.
- De samenhang van blowen en psychische klachten
Systeem gericht werken = therapie waarbij er ook naar het systeem van de cliënt
gekeken wordt. Er is aandacht voor onderlinge relaties. Er is aandacht voor
circulariteit (wederzijdse beïnvloeding).
Soorten systemen (systeem pentagram)
- Individueel
- Subsysteem
- Gezinssysteem
- Suprafamiliaire systeem
- Omgeving
Individuele systeem (systemen werken wederzijds)
Het circulaire proces:
Omgeving
(reageert op
individu)
Input Output Feedback
Prikke
op jezelf
l
Verwerkte
Feedbac prikkel wordt
Wordt gebruikt
k uitgewisseld
om systeem
met omgeving
(individu) te
veranderen,
verbeteren
Prikkel wordt
verwerkt
,Vb bij het menselijke systeem: input = tekort aan bloed -> throughput =
snelle ademhaling -> output = zuurstofrijk bloed wordt naar organen gestuurd.
Van open naar gesloten en van gesloten naar open:
Open systeem: heeft intensieve/ constant interactie met omgeving
Gesloten systeem: heeft weinig interactie met omgeving.
De mate van interactie die er is
Omgeving van een opensysteem bestaat uit: verschillende factoren + stressoren
die in het dagelijks leven voorkomen. Als je je dus hebt afgesloten (entropie) dan
is je balans voor de energiehuishouding in de war.
Wholeness =de mens als open systeem waarbij er voortdurend uitwisseling is
van materie, energie en informatie is.
Hoeveel interactie is er?
Entropie = van open systeem > naar gesloten systeem (door corona kan het
systeem van iemand van open naar gesloten gaan)
Vb: je hebt lichamelijke ziekte, je sluit je af van anderen > daardoor wordt
uitwisseling minder (dit wordt energie uitputting genoemd (geen input meer).
Negentropie = van gesloten systeem > open systeem.
Zelfstabilisatie =Een systeem (mens) past zich aan aan de omgeving OF een
systeem past zich aan aan jou. Als het koud is doe je een warme trui aan. Je past
je aan aan het koude weer.
Zelforganisatie = systeem organiseert/past langzaamaan situatie aan. De
mannetjes op de noordpool kunnen zonder handschoenen buiten lopen terwijl de
Nederlanders hun vingers eraf vriezen.
Het subsysteem (klein systeem binnen een groter systeem)
Bijvoorbeeld 1 groot gezin:
Je kan de subsystemen indelen op verschillende dingen, geslacht (vader + zoon),
opvoerder-kind systeem (ouders + kinderen), etc.
Functies van subsystemen binnen dit gezin:
- Partner-subsysteem (mama +papa) = intimiteit + seksualiteit
, - Opvoeder – subsysteem (ouders + kinderen) = opvoeden
- Kind – subsysteem (kinderen + misschien bonus kinderen)= geven
Dyadisch subsysteem = het kleinst mogelijke subsysteem. Bestaat uit 2
personen.
Het suprafamiliaire subsysteem
- Bloedverwanten tot in de 3e lijn
(neven en nichten, broers en
zussen van ouders)
- Het gaat erom hoe de individuen
met elkaar verbonden zijn binnen
dit gezin.
Als sw’er werk je vanuit meervoudige
partijdigheid. Je gaat opzoek naar
meningen en verhalen ipv dat je zoek
gaat naar ‘de waarheid’. Dit doe je
omdat familie positieve/ negatieve
bijdrage leveren aan het leven van de individuele cliënt.
De omgeving als systeem
De omgeving = bestaat uit interne + externe factoren of invloeden die het
gezinssysteem omringen.
De omgeving geeft een beeld van de steunbronnen + stressfactoren voor het
gezin.
De relatie tussen gezinssysteem en omgeving is wederkerig, er worden dingen
tussen beide partijen uitgewisseld. Ook dit systeem ervaart input, throughput en
output.
Omgeving van gezin is bijvoorbeeld: hoe wonnen zij? Wat voor buurt? Welke
banden zijn er met vrienden, collega’s? Vaak worden problemen op gemerkt door
de omgeving. Dus de wijkagent heeft door waar het niet goed gaat in huis.
Het systeem pentagram (alle 5 soorten systemen):
Het ene systeem is niet belangrijker dan het andere.
- Individuele systeem
- Het subsysteem (dyadisch systeem, verschillende rollen tussen menen
(opvoeders en partners)
- Gezinssysteem
, - Suprafamiliaire systeem (verschillende mensen in het gezin. Dit is
generatie op generatie)
- Omgeving als systeem
De plek van de sociaal werker tussen de 5 systemen
Sw’er + individuele cliënt
- Je kijkt naar de relatie tussen lichaam en psyche. (Achter lichamelijke
klachten kunnen ook psychologische oorzaken schuilen)
Sw’er + subsysteem
- Je kijkt naar de wederkerigheid tussen de subsystemen
- 2 interactiepatronen hiervoor:
o Symmetrische interactie – als 1 iemand bepaald gedrag vertoont,
neemt de rest van het systeem hetzelfde gedrag over (boos wordt
gevolg door boos)
o Complementaire interactie – tegen overgetelde posities worden
ingenomen (leidend gedrag wordt beantwoord door gevolgd gedrag)
Sw’er + het gezin
- Je kijkt naar onderliggende relaties in het gezin. Hierbij neem je niet te veel
de leiding ander hangt het gezin op jou. Je verschuift langzaam van naar
centrale positie naar buiten positie in het gezin.
Sw’er + suprafamilliaire systeem
- Je maakt genogram om zo inzicht te krijgen
Sw’er + omgeving
- Intergratie is belangrijk voor het gezin in relatie tot de omgeving.
Sociaal werk en systeemgericht werken.
3 componenten van werk alliantie (de relatie tussen professional en cliënt):
1. doel van behandeling: wat wil de cliënt behalen?
2. de taak (hoe wil cliënt het doel bereiken?
3. de relatie (de band) tussen cliënt en sw’er.
Deze componenten beïnvloeden elkaar constant. Als de werkrelatie goed is, is er
makkelijker met de cliënt te praten over het doel.
Als systeemgericht werker, heb je veel contact met andere collega’s. Ook kijk je
naar welk probleem het belangrijkst is, dit pak je eerst aan. Stel een gezin heeft
geen gas en licht, kijk je eerst naar de omgeving i.p.v. bij de opvoeding van hun
kind met autisme.
