Introductie in de Klinische Neuropsychologie
Introductie in de Klinische Neuropsychologie..............................................................................................1
Aantekeningen Colleges..............................................................................................................................2
College 1 - Introductie en Overzicht............................................................................................................2
College 2 - Beeldvorming.............................................................................................................................3
College 3 - Stoornissen in Visuele Waarneming en Ruimtelijke Cognitie.....................................................7
College 4 - Geheugenstoornissen................................................................................................................9
College 5 - Aandachtsstoornissen, Executieve Functiestoornissen en Traumatisch Hersenletsel..............13
College 6 - Emoties en Sociale Cognitie.....................................................................................................14
College 7 - Neuropsychiatrie......................................................................................................................17
College 8 - CVA en Traumatisch Hersenletsel.............................................................................................20
College 9 - Dementie.................................................................................................................................22
College 10 - Multiple Sclerose...................................................................................................................25
College 11 - Motoriek................................................................................................................................27
College 12 - Taalstoornissen......................................................................................................................29
Overzicht Hersengebieden........................................................................................................................30
,Aantekeningen Colleges
College 1 - Introductie en Overzicht
Hoofdstuk 1-3, 5
Een klinische neuropsycholoog onderzoekt de relatie tussen hersenen en gedrag aan de hand
van hersenschade. Dit is te onderzoeken op:
- Wetenschappelijk niveau
- Klinisch niveau
Functies van hersenen:
1. Geheugen
2. Sociale cognitie
3. Taal
4. Executieve functies
5. Motoriek
6. Perceptie
Sociale cognitie: Stelt je in staat te interacteren met de buitenwereld. Je kan gedrag zien en
voorspellen.
Hersenen interacteren met de omgeving en voorspellen.
Franz Joseph Gall!!
Sommige stoornissen zijn te verklaren vanuit:
1. Specifieke onderdelen (lokalisatie)
2. Globaal disfunctioneren van de hersenen (holisme)
Cognitieve psychologie
Wetenschap op zoek naar algemene wetmatigheden, om eventueel vanuit daar individueel
gedrag te begrijpen.
Stroop test: Test met de woorden en kleuren
- Subtractiemethode
Cognitive neuroscience
Het ontdekken van wetmatigheden via onderzoek bij gezonde mensen (veel gebruik van neuro-
imaging)
- Temporele resolutie: Hoe hoger de temporele resolutie, hoe hoger de frame rate, dus
hoe beter je kan zien wat er op welk moment gebeurt.
- Spatiële resolutie: Hoe precies op welke plek je kan meten. Hoe hoger, hoe beter je kan
zeggen waar iets gebeurt.
,Cognitive neuropsychology
Bestuderen van patiënten met specifieke uitval om zo te weten te komen over cognitieve
processen bij gezonde mensen.
- De verschillende patronen van intacte en aangedane (deel)functies worden gebruikt als
bouwstenen voor modellen CVA: Cerebro vasculair accident.
Basisassumpties bij laesie studies
1. Fractionation assumption: Beschadiging van het brein
2. Transparency assumption: Laesies leiden tot beschadiging van een bestaand cognitief
systeem, leiden niet tot een nieuw cognitief systeem
3. Universality assumption: Alle cognitieve systemen zijn identiek
Transcraniële magnetische stimulatie: Door een sterk magnetisch veld wordt een virtuele laesie
gecreeërd, met specifieke uitval van cognitieve functies als gevolg
Klinische neuropsychologie
Toegepaste wetenschap waarin onderzoek verricht wordt bij mensen met hersenschade ten
behoeve van de individuele gezondheidszorg
De functie van een hersengebied kan worden bepaald door een groep patiënten met een laesie
in dit gebied te onderzoeken. Het patroon van intacte en aangedane functies in deze groep zegt
ons iets over de functie van het gebied
Gedragsfunctie: complex functioneel systeem, opgebouwd uit verschillende componenten, die
elk door verschillende gebieden van de hersenen gemedieerd worden
Diaschisis: een laesie op de ene plaats kan invloed hebben op de functionaliteit van een ander
(intact) gebied
Wat doet een neuropsycholoog?
- Diagnostiek
- (Cognitieve) Revalidatie
- Onderzoek
Restauratie: Gericht op het herstel van een cognitieve functie (en de
onderliggende hersenstructuur) Compensatie:
- Gericht op het aanleren van ander gedrag
- Leren activiteiten uit te voeren ondanks een functiebeperking, door gebruik te maken
van intacte functies
College 2 - Beeldvorming
Hoofdstuk 4
, CT-Scan
Een CT-scan, of computertomografie, werkt door een reeks röntgenfoto's te maken vanuit
verschillende hoeken rond het lichaam. Deze beelden worden vervolgens door een computer
verwerkt om dwarsdoorsneden (en soms 3D-beelden) van het lichaam te creëren.
Voordelen:
- Snel en makkelijk
- Goed in het detecteren van bloedingen, botbreuken en calcificaties
Nadelen:
- Gebruikt ioniserende straling, wat een potentieel risico kan vormen
- Minder gedetailleerd dan MRI voor zachte weefsels
MRI (Magnetic Resonance Imaging)
Magnetic Resonance Imaging (MRI) maakt gebruik van een krachtig magnetisch veld en
radiogolven om gedetailleerde beelden van het lichaam te produceren. Het is bijzonder nuttig
voor het in beeld brengen van zachte weefsels en organen.
Voordelen:
- Goede spatiële resolutie
- Veilig
Nadelen:
- Duurder dan CT
- Kost meer tijd dan CT
- Kan claustrofobie veroorzaken
- Niet geschikt voor patiënten met metalen implantaten
PET-scan
Positron Emission Tomography (PET) maakt gebruik van een radioactieve stof die in het
lichaam wordt geïnjecteerd. Deze stof verzamelt zich in gebieden met hoge chemische
activiteit, wat vaak overeenkomt met gebieden van ziekte. Een scanner detecteert de straling
die door de stof wordt uitgezonden, en deze informatie wordt gebruikt om beelden te genereren.
Voordelen:
- Kan metabole en functionele informatie geven
- Nuttig voor het opsporen van tumoren en het volgen van de progressie van
neurodegeneratieve aandoeningen
Nadelen:
Introductie in de Klinische Neuropsychologie..............................................................................................1
Aantekeningen Colleges..............................................................................................................................2
College 1 - Introductie en Overzicht............................................................................................................2
College 2 - Beeldvorming.............................................................................................................................3
College 3 - Stoornissen in Visuele Waarneming en Ruimtelijke Cognitie.....................................................7
College 4 - Geheugenstoornissen................................................................................................................9
College 5 - Aandachtsstoornissen, Executieve Functiestoornissen en Traumatisch Hersenletsel..............13
College 6 - Emoties en Sociale Cognitie.....................................................................................................14
College 7 - Neuropsychiatrie......................................................................................................................17
College 8 - CVA en Traumatisch Hersenletsel.............................................................................................20
College 9 - Dementie.................................................................................................................................22
College 10 - Multiple Sclerose...................................................................................................................25
College 11 - Motoriek................................................................................................................................27
College 12 - Taalstoornissen......................................................................................................................29
Overzicht Hersengebieden........................................................................................................................30
,Aantekeningen Colleges
College 1 - Introductie en Overzicht
Hoofdstuk 1-3, 5
Een klinische neuropsycholoog onderzoekt de relatie tussen hersenen en gedrag aan de hand
van hersenschade. Dit is te onderzoeken op:
- Wetenschappelijk niveau
- Klinisch niveau
Functies van hersenen:
1. Geheugen
2. Sociale cognitie
3. Taal
4. Executieve functies
5. Motoriek
6. Perceptie
Sociale cognitie: Stelt je in staat te interacteren met de buitenwereld. Je kan gedrag zien en
voorspellen.
Hersenen interacteren met de omgeving en voorspellen.
Franz Joseph Gall!!
Sommige stoornissen zijn te verklaren vanuit:
1. Specifieke onderdelen (lokalisatie)
2. Globaal disfunctioneren van de hersenen (holisme)
Cognitieve psychologie
Wetenschap op zoek naar algemene wetmatigheden, om eventueel vanuit daar individueel
gedrag te begrijpen.
Stroop test: Test met de woorden en kleuren
- Subtractiemethode
Cognitive neuroscience
Het ontdekken van wetmatigheden via onderzoek bij gezonde mensen (veel gebruik van neuro-
imaging)
- Temporele resolutie: Hoe hoger de temporele resolutie, hoe hoger de frame rate, dus
hoe beter je kan zien wat er op welk moment gebeurt.
- Spatiële resolutie: Hoe precies op welke plek je kan meten. Hoe hoger, hoe beter je kan
zeggen waar iets gebeurt.
,Cognitive neuropsychology
Bestuderen van patiënten met specifieke uitval om zo te weten te komen over cognitieve
processen bij gezonde mensen.
- De verschillende patronen van intacte en aangedane (deel)functies worden gebruikt als
bouwstenen voor modellen CVA: Cerebro vasculair accident.
Basisassumpties bij laesie studies
1. Fractionation assumption: Beschadiging van het brein
2. Transparency assumption: Laesies leiden tot beschadiging van een bestaand cognitief
systeem, leiden niet tot een nieuw cognitief systeem
3. Universality assumption: Alle cognitieve systemen zijn identiek
Transcraniële magnetische stimulatie: Door een sterk magnetisch veld wordt een virtuele laesie
gecreeërd, met specifieke uitval van cognitieve functies als gevolg
Klinische neuropsychologie
Toegepaste wetenschap waarin onderzoek verricht wordt bij mensen met hersenschade ten
behoeve van de individuele gezondheidszorg
De functie van een hersengebied kan worden bepaald door een groep patiënten met een laesie
in dit gebied te onderzoeken. Het patroon van intacte en aangedane functies in deze groep zegt
ons iets over de functie van het gebied
Gedragsfunctie: complex functioneel systeem, opgebouwd uit verschillende componenten, die
elk door verschillende gebieden van de hersenen gemedieerd worden
Diaschisis: een laesie op de ene plaats kan invloed hebben op de functionaliteit van een ander
(intact) gebied
Wat doet een neuropsycholoog?
- Diagnostiek
- (Cognitieve) Revalidatie
- Onderzoek
Restauratie: Gericht op het herstel van een cognitieve functie (en de
onderliggende hersenstructuur) Compensatie:
- Gericht op het aanleren van ander gedrag
- Leren activiteiten uit te voeren ondanks een functiebeperking, door gebruik te maken
van intacte functies
College 2 - Beeldvorming
Hoofdstuk 4
, CT-Scan
Een CT-scan, of computertomografie, werkt door een reeks röntgenfoto's te maken vanuit
verschillende hoeken rond het lichaam. Deze beelden worden vervolgens door een computer
verwerkt om dwarsdoorsneden (en soms 3D-beelden) van het lichaam te creëren.
Voordelen:
- Snel en makkelijk
- Goed in het detecteren van bloedingen, botbreuken en calcificaties
Nadelen:
- Gebruikt ioniserende straling, wat een potentieel risico kan vormen
- Minder gedetailleerd dan MRI voor zachte weefsels
MRI (Magnetic Resonance Imaging)
Magnetic Resonance Imaging (MRI) maakt gebruik van een krachtig magnetisch veld en
radiogolven om gedetailleerde beelden van het lichaam te produceren. Het is bijzonder nuttig
voor het in beeld brengen van zachte weefsels en organen.
Voordelen:
- Goede spatiële resolutie
- Veilig
Nadelen:
- Duurder dan CT
- Kost meer tijd dan CT
- Kan claustrofobie veroorzaken
- Niet geschikt voor patiënten met metalen implantaten
PET-scan
Positron Emission Tomography (PET) maakt gebruik van een radioactieve stof die in het
lichaam wordt geïnjecteerd. Deze stof verzamelt zich in gebieden met hoge chemische
activiteit, wat vaak overeenkomt met gebieden van ziekte. Een scanner detecteert de straling
die door de stof wordt uitgezonden, en deze informatie wordt gebruikt om beelden te genereren.
Voordelen:
- Kan metabole en functionele informatie geven
- Nuttig voor het opsporen van tumoren en het volgen van de progressie van
neurodegeneratieve aandoeningen
Nadelen:
