Samenvatting tentamens: Filosofie van de managementwetenschappen
College 1: Inleiding ethiek
Ethiek= discipline binnen de filosofie die gaat over oordeelvorming over goed of slecht
- Doel: een ‘goed’ leven leiden
- Stijgen uit boven ons subjectieve en persoonlijke standpunt
- Gaat niet om universeel toepasbare regels
Moraal= alles wat te maken heeft met opvattingen over wat behoord, niet mag of juist moest en ook met het handelen
naar wat maatgevend wordt geacht
- Hierbij is altijd een schaduw van vrijheid aanwezig
o Vrijheid= we moeten veronderstellen dat een handeling pas in moreel opzicht goed is wanneer deze
in ieder geval voortkomt uit een vrij besluit van een mens zó te handelen en niet anders
o Daardoor hebben mensen verschillende opvattingen over verschillende keuze
Goed leven
Eudamonia= het geluk waar je naar streeft; de taak van het leven.
Dit doe je in de ethos, en dit bepaal je niet helemaal zelf want de goede demon heeft daar invloed op
- Ethos= wijze van leven die maatgevend is onder een bepaalde groep mensen of in een bepaald land
- Speelt zich af in de sfeer van de morele verwachtingen
Epicuristen: Ataraxia= goede leven is dat je je zo min mogelijk verstoord laat worden door omstandigheden
STOA: Apatheia= goed leven is dat je je zo min mogelijk laat verstoren door emoties
Hedone= slechte vorm van geluk, dat je alleen maar vormen van genot zoekt, wat niet blijvend is
- Dit leidt tot pleonexia, maar dat is altijd te ontwijken
- Pleonexia= teveel willen hebben; meer krijgen dan wat je toekomt
Het goede leven is niet alleen voor jezelf leven, maar ook voor de gemeenschap (die ten koste gaat van je eigen)
- Amor privatis (zelf) < Amor sociales (gemeenschap)
Oude Grieken: goede samenleving is alleen mogelijk met morele mensen
Nu/kapitalisme: goede samenleving is alleen mogelijk met egoïstische mensen
Socrates: Goede leven is lovenswaardig leven
- Lovenswaardig= je leven wijden aan zaken die van waarden worden geacht
o Wat je hebt bereikt zegt hier daarentegen niks over
- Daar heb je twee vaardigheden voor nodig: rechtvaardigheid & zelfstandigheid
o Zelfstandigheid= vaardigheid om op eigen benen te staand, zelf te denken en een eigen oordeel te
kunnen vellen
o Rechtvaardigheid= het vermogen om recht te doen en het vermogen om mensen en gebeurtenissen
waarmee je in je leven te maken krijgt op de juiste waarde te schatten
Taal stelt ons in staat om het gedrag van andere goed te keuren of te veroordelen
Waarden
Waarden= geïdealiseerde eindtoestanden waarvan je hoopt dat ze vroeg of laat verwezenlijkt worden
Problemen:
- Vaak moeilijk te definiëren
- Ex negativo= je weet het alleen vanuit schendig/gebrek (als het er niet is)
- Oordelen over waarde hangen af van jouw situatie
Normen= regels in de samenleving die wij ‘normaal’ vinden met betrekking tot waarden
Moreel relativisme= relatief aan jouw samenleving hebben mensen andere ethische oordelen
Hoofdstromingen:
1. Doelethiek= kijkt naar of het doel van de actie behaald is
o Utilitarisme= een handeling is goed, als ze meer plezier dan pijn in de samenleving brengen
2. Plichtethiek= kijken naar de intentie van een handeling
3. Deugdethiek= kijken naar de deugden van degene die handelen
o Men denkt na over de eigenschappen of motieven die een mens tot een goed mens maken
Overige begrippen:
, Wensen= hebben betrekking op voorkeur van iemand op een bepaald moment (werkelijke kant)
Behoren= iets is er (niet) wat er (niet) hoort te zijn (morele kant)
Oordelen= vanuit een maatstaf
Beoordelen= toetsen of de feiten overeenstemmen met de normen
Waarderen= vanuit een waarde (vanuit het bestaan van iets)
Betrekkelijke waarde= betrekking van een waardevol ding tot iets anders
Ruilwaarde= wat men het waard vindt om voor iets te ruiken
Gebruikswaarde= het nut van iets
Eigenwaarde= de waarde op grond van de eigen aard, niet op grond van het nut ervan voor iemand anders
- Wijs op een grens wat we niet mogen verwaarlozen, vernietigen of wat je juist in stand moet houden
Autonomie= het vermogen te bepalen uit je eigen waarde (moet men net als een vaardigheid verweven)
- het is dus niet het absoluut stellen van de eigen wil, want daarmee stel je andere ook de wet
Heteronomie= beoordelen door anderen
Richtsnoeren= waar iemand aan moet denken bij het handelen
Streefdoelen= de maatstaven waar iemand rekening mee moet houden wanneer hij handelt
Waarden en normen
Heteronomie is de normale toestand in de samenleving en menselijk leven
- Normen & waarden zijn al gegeven zonder dat het kind deze zelf al heeft
- Normen & waarden worden vastgelegd in wetten, instituties etc
De toe-eigening van waarden en normen gaat op twee manieren
- Onderwerping= het kind moet zich aan de opgelegde normen van de opvoeders houden
- Voorbeeld= het kind neemt het gedrag van de opvoeder over en bootst dit na
Maatstaven
Rechten= geven antwoord op de vraag wat mag ik doen of wat hoef ik niet te doen
- Geeft aan dat op een bepaald gebied geen heteronomie bestaat
- De norm geeft iemand het recht iets te doen of vrijwaart iemand van een bepaalde verplichting
Verboden= geven antwoord op de vraag wat mag ik niet doen. Ze stellen grenzen
- Beschermen alles wat van waarde is
Geboden= geven antwoord op de vraag wat moet ik doen (verplichtingen)
Deugden= geven antwoord op de vraag wat behoor ik te zijn.
- Overbrugt de kloof tussen het behoren en het handelen (de vaardigheid bezitten)
Het voorwerp van beoordeling
Wanneer we een maatgevend oordeel vellen, spelen drie aspecten een rol:
1. De handelende person en zijn eigenschappen, vaardigheden, houding etc
2. De handeling waartoe besloten wordt en het soort handeling
3. De gevolgen van die handeling of het einddoel waar de handeling op gericht is
College 2: Jeremy Bentham en het utilitarisme
Utilitarisme
Moreel goede actie is er een die het meeste goed produceert voor zoveel mogelijk mensen
Teleologische ethiek= men is aan bepaalde doeleinde verbonden
- Bentham: Het gaat om de samenleving (het algemeen goede)
Grootste goed= rekening houdend met veranderlijke en individuele wensen binnen een algemeen geaccepteerde
tijdsbestek en beoordeeld door iemand met zoveel mogelijk onpartijdigheid
Francis Hutcheson
Geluk maximalisatie mag niet ten koste gaan van alles:
- Dignitas= menselijke waardigheid
- Deliberation= moreel overleg
Hiermee wordt het moreel impulsieve uitgesloten
College 1: Inleiding ethiek
Ethiek= discipline binnen de filosofie die gaat over oordeelvorming over goed of slecht
- Doel: een ‘goed’ leven leiden
- Stijgen uit boven ons subjectieve en persoonlijke standpunt
- Gaat niet om universeel toepasbare regels
Moraal= alles wat te maken heeft met opvattingen over wat behoord, niet mag of juist moest en ook met het handelen
naar wat maatgevend wordt geacht
- Hierbij is altijd een schaduw van vrijheid aanwezig
o Vrijheid= we moeten veronderstellen dat een handeling pas in moreel opzicht goed is wanneer deze
in ieder geval voortkomt uit een vrij besluit van een mens zó te handelen en niet anders
o Daardoor hebben mensen verschillende opvattingen over verschillende keuze
Goed leven
Eudamonia= het geluk waar je naar streeft; de taak van het leven.
Dit doe je in de ethos, en dit bepaal je niet helemaal zelf want de goede demon heeft daar invloed op
- Ethos= wijze van leven die maatgevend is onder een bepaalde groep mensen of in een bepaald land
- Speelt zich af in de sfeer van de morele verwachtingen
Epicuristen: Ataraxia= goede leven is dat je je zo min mogelijk verstoord laat worden door omstandigheden
STOA: Apatheia= goed leven is dat je je zo min mogelijk laat verstoren door emoties
Hedone= slechte vorm van geluk, dat je alleen maar vormen van genot zoekt, wat niet blijvend is
- Dit leidt tot pleonexia, maar dat is altijd te ontwijken
- Pleonexia= teveel willen hebben; meer krijgen dan wat je toekomt
Het goede leven is niet alleen voor jezelf leven, maar ook voor de gemeenschap (die ten koste gaat van je eigen)
- Amor privatis (zelf) < Amor sociales (gemeenschap)
Oude Grieken: goede samenleving is alleen mogelijk met morele mensen
Nu/kapitalisme: goede samenleving is alleen mogelijk met egoïstische mensen
Socrates: Goede leven is lovenswaardig leven
- Lovenswaardig= je leven wijden aan zaken die van waarden worden geacht
o Wat je hebt bereikt zegt hier daarentegen niks over
- Daar heb je twee vaardigheden voor nodig: rechtvaardigheid & zelfstandigheid
o Zelfstandigheid= vaardigheid om op eigen benen te staand, zelf te denken en een eigen oordeel te
kunnen vellen
o Rechtvaardigheid= het vermogen om recht te doen en het vermogen om mensen en gebeurtenissen
waarmee je in je leven te maken krijgt op de juiste waarde te schatten
Taal stelt ons in staat om het gedrag van andere goed te keuren of te veroordelen
Waarden
Waarden= geïdealiseerde eindtoestanden waarvan je hoopt dat ze vroeg of laat verwezenlijkt worden
Problemen:
- Vaak moeilijk te definiëren
- Ex negativo= je weet het alleen vanuit schendig/gebrek (als het er niet is)
- Oordelen over waarde hangen af van jouw situatie
Normen= regels in de samenleving die wij ‘normaal’ vinden met betrekking tot waarden
Moreel relativisme= relatief aan jouw samenleving hebben mensen andere ethische oordelen
Hoofdstromingen:
1. Doelethiek= kijkt naar of het doel van de actie behaald is
o Utilitarisme= een handeling is goed, als ze meer plezier dan pijn in de samenleving brengen
2. Plichtethiek= kijken naar de intentie van een handeling
3. Deugdethiek= kijken naar de deugden van degene die handelen
o Men denkt na over de eigenschappen of motieven die een mens tot een goed mens maken
Overige begrippen:
, Wensen= hebben betrekking op voorkeur van iemand op een bepaald moment (werkelijke kant)
Behoren= iets is er (niet) wat er (niet) hoort te zijn (morele kant)
Oordelen= vanuit een maatstaf
Beoordelen= toetsen of de feiten overeenstemmen met de normen
Waarderen= vanuit een waarde (vanuit het bestaan van iets)
Betrekkelijke waarde= betrekking van een waardevol ding tot iets anders
Ruilwaarde= wat men het waard vindt om voor iets te ruiken
Gebruikswaarde= het nut van iets
Eigenwaarde= de waarde op grond van de eigen aard, niet op grond van het nut ervan voor iemand anders
- Wijs op een grens wat we niet mogen verwaarlozen, vernietigen of wat je juist in stand moet houden
Autonomie= het vermogen te bepalen uit je eigen waarde (moet men net als een vaardigheid verweven)
- het is dus niet het absoluut stellen van de eigen wil, want daarmee stel je andere ook de wet
Heteronomie= beoordelen door anderen
Richtsnoeren= waar iemand aan moet denken bij het handelen
Streefdoelen= de maatstaven waar iemand rekening mee moet houden wanneer hij handelt
Waarden en normen
Heteronomie is de normale toestand in de samenleving en menselijk leven
- Normen & waarden zijn al gegeven zonder dat het kind deze zelf al heeft
- Normen & waarden worden vastgelegd in wetten, instituties etc
De toe-eigening van waarden en normen gaat op twee manieren
- Onderwerping= het kind moet zich aan de opgelegde normen van de opvoeders houden
- Voorbeeld= het kind neemt het gedrag van de opvoeder over en bootst dit na
Maatstaven
Rechten= geven antwoord op de vraag wat mag ik doen of wat hoef ik niet te doen
- Geeft aan dat op een bepaald gebied geen heteronomie bestaat
- De norm geeft iemand het recht iets te doen of vrijwaart iemand van een bepaalde verplichting
Verboden= geven antwoord op de vraag wat mag ik niet doen. Ze stellen grenzen
- Beschermen alles wat van waarde is
Geboden= geven antwoord op de vraag wat moet ik doen (verplichtingen)
Deugden= geven antwoord op de vraag wat behoor ik te zijn.
- Overbrugt de kloof tussen het behoren en het handelen (de vaardigheid bezitten)
Het voorwerp van beoordeling
Wanneer we een maatgevend oordeel vellen, spelen drie aspecten een rol:
1. De handelende person en zijn eigenschappen, vaardigheden, houding etc
2. De handeling waartoe besloten wordt en het soort handeling
3. De gevolgen van die handeling of het einddoel waar de handeling op gericht is
College 2: Jeremy Bentham en het utilitarisme
Utilitarisme
Moreel goede actie is er een die het meeste goed produceert voor zoveel mogelijk mensen
Teleologische ethiek= men is aan bepaalde doeleinde verbonden
- Bentham: Het gaat om de samenleving (het algemeen goede)
Grootste goed= rekening houdend met veranderlijke en individuele wensen binnen een algemeen geaccepteerde
tijdsbestek en beoordeeld door iemand met zoveel mogelijk onpartijdigheid
Francis Hutcheson
Geluk maximalisatie mag niet ten koste gaan van alles:
- Dignitas= menselijke waardigheid
- Deliberation= moreel overleg
Hiermee wordt het moreel impulsieve uitgesloten
