INLEIDING BOEKHOUDEN
Studiepunten: 3
INLEIDING BOEKHOUDEN _____________________________________________________________________________________________ 1
HOOFDSTUK 1 ACHTERGROND EN WETTELIJK KADER _________________________________________________________________________ 6
1.1 Wat is boekhouden? _______________________________________________________________________________________ 6
1.2 Een kort geschiedkundig overzicht ____________________________________________________________________________ 7
1.3 Wie zijn de informatievragers? ______________________________________________________________________________ 8
1.4 De jaarrekening, een antwoord aan de informatievragers _________________________________________________________ 8
1.5 Wetgeving rond de boekhouding en de jaarrekening naar Belgisch recht _____________________________________________ 9
1.5.1 Inleiding ____________________________________________________________________________________________ 9
1.5.2 De onderneming _____________________________________________________________________________________ 9
1.5.3 Vennootschappen, verenigingen en stichtingen_____________________________________________________________ 9
1.5.4 De boekhoudkindige onderneming ______________________________________________________________________ 10
1.6 Jaarrekening: volledig of verkort model _______________________________________________________________________ 11
1.6.1 Criteria ____________________________________________________________________________________________ 11
1.7 Jaarrekening volgens micromodel ___________________________________________________________________________ 13
1.7.1 Microvennootschap __________________________________________________________________________________ 13
1.7.2 Twee achtereenvolgende boekjaren _____________________________________________________________________ 14
HOOFDSTUK 2 ALGEMEEN AANVAARDE BOEKHOUDPRINCIPES _________________________________________________________________ 16
2.1 Grondslagen ____________________________________________________________________________________________ 16
2.2 Vastleggen van gebeurtenissen _____________________________________________________________________________ 17
2.3 Vaststellen van de waarde van de geregistreerde gebeurtenissen __________________________________________________ 18
2.4 Regels in verband met de rapportering _______________________________________________________________________ 19
HOOFDSTUK 3 DE BALANSMETHODE, DE START VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN ______________________________________________________ 19
3.1 Basisgelijkheid als fundament van dubbel boekhouden __________________________________________________________ 19
3.2 Registratie van transacties via de balansmethode ______________________________________________________________ 20
3.3 Evaluatie van de balansmethode ____________________________________________________________________________ 27
3.3.1 Nood aan resultatenrekening en resultaatverwerking _______________________________________________________ 27
3.3.2 Nood aan een systeem met een niet-permanente voorraadregistratie _________________________________________ 28
3.3.3 Nood aan de boekhoudtechniek ________________________________________________________________________ 28
3.4 De balans ______________________________________________________________________________________________ 29
3.4.1 Activa _____________________________________________________________________________________________ 29
3.4.2 Passiva ____________________________________________________________________________________________ 29
3.5 De resultaat en resultaatverwerking _________________________________________________________________________ 30
3.5.1 ALgemene voorstelling _______________________________________________________________________________ 30
3.5.2 De bedrijfswinst of bedrijfsverlies _______________________________________________________________________ 30
3.5.3 Winst (verlies) van het boekjaar voor belastingen __________________________________________________________ 31
3.5.4 Winst (verlies) van het boekjaar na belastingen ____________________________________________________________ 32
3.5.5 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar ____________________________________________________________ 33
HOOFDSTUK 4 DE BOEKHOUDTECHNIEK ________________________________________________________________________________ 33
4.1 Rekeningen _____________________________________________________________________________________________ 33
4.2 Journaalposten __________________________________________________________________________________________ 33
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 1
, 4.3 Grootboek ______________________________________________________________________________________________ 34
4.4 Voorlopige en definitieve proef- en saldibalans _________________________________________________________________ 34
4.5 Boeken ________________________________________________________________________________________________ 35
4.5.1 Wettelijke bepalingen rond de boeken___________________________________________________________________ 35
4.6 Boekhoudsystemen_______________________________________________________________________________________ 35
4.6.1 Dagelijkse methode __________________________________________________________________________________ 35
4.6.2 Maandelijkse of centralisatiemethode ___________________________________________________________________ 35
4.6.3 Techniek van het doorschrijfboekhouden ________________________________________________________________ 35
4.6.4 Geautomatiseerde boekhoudsystemen – computerboekhouden ______________________________________________ 36
4.7 Uitgewerkt voorbeeld _____________________________________________________________________________________ 36
HOOFDSTUK 5 DE ONDERNEMING IS BTW-PLICHTIGE ______________________________________________________________________ 42
5.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 42
5.2 Belastingen over de toegevoegde waarde _____________________________________________________________________ 42
5.3 Belastingdrager _________________________________________________________________________________________ 42
5.4 Belastingplichten ________________________________________________________________________________________ 42
5.5 Plaats van levering _______________________________________________________________________________________ 43
5.5.1 Levering en verwerving van goederen ___________________________________________________________________ 43
5.5.2 Plaats van levering ___________________________________________________________________________________ 44
5.6 Maatstaf van heffing _____________________________________________________________________________________ 44
5.7 BTW-tarief _____________________________________________________________________________________________ 44
5.8 BTW-aangifte ___________________________________________________________________________________________ 45
5.9 Boekhoudkundige verwerking ______________________________________________________________________________ 45
HOOFDSTUK 6 DE AANKOOPCYCLUS __________________________________________________________________________________ 45
6.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 45
6.2 Administratieve organisatie van de aankopen _________________________________________________________________ 46
6.3 Verantwoordingsstukken __________________________________________________________________________________ 46
6.4 Inkomende factuur en inkomende creditnota __________________________________________________________________ 46
6.4.1 Inkomende factuur – Handelsgoederen, grondstoffen, hulpstoffen ____________________________________________ 46
6.4.2 Inkomende factuur – bijkomende kosten _________________________________________________________________ 46
6.4.3 Inkomende factuur – diensten en diverse goederen ________________________________________________________ 47
6.4.4 Inkomende creditnota – handelsgoederen, grond- en hulpstoffen _____________________________________________ 47
6.5 Kortingen ______________________________________________________________________________________________ 47
6.5.1 Commerciële kortingen, rechtstreeks vermeld op factuur ____________________________________________________ 47
6.5.2 Commerciële korting, achteraf via een creditnota __________________________________________________________ 48
6.5.3 Financiële kortingen _________________________________________________________________________________ 48
6.6 Samenvattend factuurschema ______________________________________________________________________________ 49
6.7 Aankopen en bijzondere btw-aspecten _______________________________________________________________________ 50
6.7.1 Inkomende factuur – BTW niet of volledig aftrekbaar _______________________________________________________ 50
6.7.2 Werken in onroerende staat ___________________________________________________________________________ 51
6.7.3 Intracommunautaire leveringen: verkopen aan klanten in EU-lidstaten, andere dan België _________________________ 52
6.7.4 Invoer: aankoop uit niet-EU lidstaat _____________________________________________________________________ 52
6.8 Afloop van de aankoopverrichting: betaling ___________________________________________________________________ 53
6.8.1 Betaling via overschrijving _____________________________________________________________________________ 53
6.8.2 Betalingen via kas ___________________________________________________________________________________ 54
6.9 Aankopen gefactureerd in vreemde valuta ____________________________________________________________________ 54
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 2
, 6.10 technische verwerking van de aankopen ______________________________________________________________________ 56
6.10.1 Aankoopboek _______________________________________________________________________________________ 56
6.10.2 Financieel dagboek __________________________________________________________________________________ 56
6.10.3 Subgrootboek leveranciers ____________________________________________________________________________ 56
6.10.4 Saldistaat leveranciers ________________________________________________________________________________ 56
HOOFDSTUK 7 DE VERKOOPCYCLUS __________________________________________________________________________________ 56
7.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 56
7.2 Administratieve organisatie van de verkopen __________________________________________________________________ 57
7.3 Verantwoordingsstukken __________________________________________________________________________________ 57
7.4 Uitgaande factuur en uitgaande creditnota ___________________________________________________________________ 57
7.4.1 Uitgaande verkoopfactuur ____________________________________________________________________________ 57
7.4.2 Uitgaande creditnota_________________________________________________________________________________ 57
7.4.3 Aankoopfactuur voor kosten van verkoop gepresteerd door derden ___________________________________________ 58
7.5 Kortingen ______________________________________________________________________________________________ 58
7.5.1 Commerciële kortingen rechtstreeks vermeld op de factuur__________________________________________________ 58
7.5.2 Commerciële kortingen achteraf via een creditnota toegekend _______________________________________________ 59
7.5.3 Financiële kortingen _________________________________________________________________________________ 59
7.6 Verkopen en bijzondere btw-aspecten ________________________________________________________________________ 61
7.6.1 Levering van werken in onroerende staat ________________________________________________________________ 61
7.6.2 Intracommunautaire leveringen: verkopen aan klanten in EU-lidstaten, andere dan België _________________________ 61
7.6.3 Uitvoer: verkopen aan klanten buiten de EU-lidstaten ______________________________________________________ 62
7.7 Afloop van de verkoopverrichting: ontvangst __________________________________________________________________ 62
7.7.1 Ontvangen in kas ____________________________________________________________________________________ 62
7.7.2 Ontvangsten via overschrijvingen _______________________________________________________________________ 62
7.8 Verkopen gefactureerd in vreemde valuta_____________________________________________________________________ 62
7.8.1 Positieve wisselresultaten _____________________________________________________________________________ 63
7.8.2 Negatieve wisselresultaten ____________________________________________________________________________ 63
HOOFDSTUK 8 DE BETALINGS- EN INNINGSCYCLUS _________________________________________________________________________ 64
8.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 64
8.2 Verrichting in contanten ___________________________________________________________________________________ 64
8.2.1 Ontvangsten geregistreerd via kasregisters of kassen _______________________________________________________ 64
8.2.2 Financiële korting verstrekt aan klanten __________________________________________________________________ 65
8.2.3 Financiële korting verkregen van leveranciers _____________________________________________________________ 66
8.3 Overdracht tussen kas en bank _____________________________________________________________________________ 67
8.3.1 Overdracht van kas naar bank __________________________________________________________________________ 67
8.4 Giraal verkeer: kredietinstellingen ___________________________________________________________________________ 67
8.4.1 Sorting van klanten op de rekening van de onderneming ____________________________________________________ 67
8.4.2 Cheques door klant uitgeschreven ten gunste van de onderneming ____________________________________________ 68
8.4.3 Overschrijving ten gunste van leveranciers _______________________________________________________________ 68
8.4.4 Uitgeschreven cheques ten gunste van leveranciers ________________________________________________________ 68
8.4.5 Verrichtingen tussen financiële instellingen onderling_______________________________________________________ 69
8.5 Betaalkaarten ___________________________________________________________________________________________ 69
8.5.1 Ontvangsten van klanten via betaalkaarten _______________________________________________________________ 69
8.5.2 Betaling aan leveranciers via betaalkaarten _______________________________________________________________ 69
8.6 Kredietkaarten (Mastercard, American Express, Visa …) __________________________________________________________ 70
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 3
, 8.6.1 Boeking bij de kaarthouder ____________________________________________________________________________ 70
8.6.2 Boeking bij de begunstige! ____________________________________________________________________________ 70
8.7 Afhandelen van vorderingen en schulden in vreemd geld _________________________________________________________ 71
8.7.1 Afhandelen van vorderingen in vreemde valuta____________________________________________________________ 71
8.7.2 Afhandelen van schulden in vreemde valuta ______________________________________________________________ 72
HOOFDSTUK 9 DE PERSONEELSCYCLUS ________________________________________________________________________________ 72
9.1 Algemene begrippen______________________________________________________________________________________ 72
9.2 Boekhoudkundige verwerking ______________________________________________________________________________ 73
9.2.1 Berekening bezoldigingeN _____________________________________________________________________________ 73
9.2.2 Voorschotten op bezoldigingen personeel ________________________________________________________________ 74
9.2.3 Bezoldiging van bestuurders en zaakvoerders _____________________________________________________________ 75
A. Vennootschap ___________________________________________________________________________________________ 75
B. Handelaar-natuurlijk persoon ______________________________________________________________________________ 76
9.2.4 Beslaglegging op bezoldegingen ________________________________________________________________________ 76
9.3 Personeelsadministratie wanneer de onderneming beroep doet op een erkend sociaal secretariaat _______________________ 77
9.3.1 Wat is een sociaal secretariaat? ________________________________________________________________________ 77
9.3.2 Erkenning __________________________________________________________________________________________ 78
9.3.3 Rechten ___________________________________________________________________________________________ 78
9.3.4 Relatie onderneming – erkend sociaal secretariaat _________________________________________________________ 78
9.3.5 Waarvoor is de aangesloten werkgever verantwoordelijk? ___________________________________________________ 78
9.3.6 Boekhoudkundige Verwerking _________________________________________________________________________ 79
9.4 VakantieGeld ___________________________________________________________________________________________ 79
9.4.1 Basisprincipe _______________________________________________________________________________________ 79
9.4.2 Basisprincipe vakantierechten _________________________________________________________________________ 80
9.4.3 Boekhoudkundige verwerking__________________________________________________________________________ 80
Boekjaar 20N0 _____________________________________________________________________________________________ 80
Boekjaar 20N1 _____________________________________________________________________________________________ 80
HOOFDSTUK 10 DE INVESTERINGSCYCLUS _______________________________________________________________________________ 81
10.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 81
10.2 Inkomende factuur _______________________________________________________________________________________ 82
10.3 Afschrijvingen en waardeverminderingen _____________________________________________________________________ 82
10.3.1 Waardevermeerderingen _____________________________________________________________________________ 83
10.3.2 Waardevermindering ________________________________________________________________________________ 84
10.4 Realisatie van vaste activa _________________________________________________________________________________ 85
10.4.1 Realisatie met verlies_________________________________________________________________________________ 85
10.4.2 Realisatie met winst _________________________________________________________________________________ 86
HOOFDSTUK 11 DE FINANCIERINGSCYCLUS ______________________________________________________________________________ 86
11.1 Eigen vermogen _________________________________________________________________________________________ 86
11.2 Schulden op meer dan één jaar _____________________________________________________________________________ 87
11.2.1 Aflossingstabel: gelijke aflossing ________________________________________________________________________ 88
11.2.2 Overlopende rekeningen ______________________________________________________________________________ 92
A. Overlopende rekeningen van het actief ____________________________________________________________________ 92
B. Overlopende rekeningen van het passief ___________________________________________________________________ 93
11.3 Schulden op ten hoogste één jaar ___________________________________________________________________________ 93
11.3.1 Ontvangen leverancierskrediet _________________________________________________________________________ 93
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 4
, 11.3.2 Bank, voorschotten in R/C _____________________________________________________________________________ 93
HOOFDSTUK 12 DE JAARLIJKSE AFSLUITING EN OPMAAK VAN DE JAARREKENING _______________________________________________________ 94
12.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 94
12.2 De voorlopige proef- en saldibalans __________________________________________________________________________ 94
12.3 Inventarisverrichtingen in verband met aankopen en verkopen ____________________________________________________ 95
12.3.1 Ontvangen goederen of diensten waarvoor de onderneming nog geen factuur voor heeft gekregen _________________ 95
12.3.2 Nog te ontvangen creditnota’s op aangekochte goederen ___________________________________________________ 95
12.3.3 Verkochte goederen waarvoor nog geen factuur opgemaakt is _______________________________________________ 96
12.3.4 Nog op te maken creditnota’s __________________________________________________________________________ 96
12.4 Inventarisverrichtingen I.V.M. voorraden _____________________________________________________________________ 96
12.4.1 In handelsondernemingen ____________________________________________________________________________ 96
A. Voorraadwijziging handelsgoederen _________________________________________________________________________ 96
B. Waardevermindering handelsgoederen ______________________________________________________________________ 97
12.4.2 In Productieondernemingen ___________________________________________________________________________ 98
A. Aangekochte voorraden (zie handelsondernemingen) ___________________________________________________________ 98
B. Geproduceerde voorraden _________________________________________________________________________________ 99
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 5
,1.6 JAARREKENING: VOLLEDIG OF VERKORT MODEL
1.6.1 CRITERIA
• Microvennootschappen ⟹ microschema
• Kleine vennootschappen
o NIET beursgenoteerd ⟹ verkort schema
o WEL beursgenoteerd ⟹ volledig schema
• Grote vennootschappen ⟹ volledig schema
Grote vennootschappen en kleine beursgenoteerde vennootschappen MOETEN een volledig schema voorleggen.
Microvennootschapen MOGEN een microschema voorleggen.
WELKE JAARREKENING – STATUTAIR (= DE ONDERNEMING AN SICH)?
De criteria – EU vs. BE
1. EU:
Micro Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
10 50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 350.000 4.000.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 700.000 8.000.000 40.000.000 40.000.000
Voorwaarden:
Lidstaten kunnen de criteria balanstotaal en netto-omzet voor kleine ondernemingen optrekken zonder
evenwel een
‒ balanstotaal van 6.000.000 EUR en
‒ netto-omzet van 12.000.000 EUR te
… overschrijden.
2. BE:
Micro Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
10 50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 350.000 4.500.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 700.000 9.000.000 40.000.000 40.000.000
• FTE’s = 50
• Jaaromzet, excl. Btw: 9 miljoen EUR
• Balanstotaal: 4,5 miljoen EUR
⟹ Grote vennootschap = meer dan één van criteria wordt overschreden ⟹ Volledig model
⟹ Kleine vennootschap = niet meer dan één van criteria wordt overschreden ⟹ Verkort model
Nog een onderscheid: in BE maken we niet het verschil tussen middelgrote en grote vennootschappen ⟹ alles wat
groter is dan een kleine vennootschap = één groep ⟹ geen onderscheid tussen middelgrote en grote
vennootschappen ⟹ geen apparte rapportering.
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 11
, Groepen (= moeder en dochteronderneming) → LOOK AT THE BIG PICTURE ⟹ rapportering voor de hele groep.
⟹ Groep van beperkte omvang = kleine groep → waarom? In EU is er een andere definitie voor een “kleine groep”
Microvennootschappen:
• Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid
• Die op datum van de jaarafsluiting geen dochtervennootschap of moedervennootschap zijn, rekening
houdende met de in de Richtlijn vooropgestelde drempels voor wat betreft
o Het balanstotaal, de netto-omzet en het gemiddelde personeelsbestand gedurende het boekjaar.
• In het geval een vennootschap er kunstmatig zou voor zorgen dat
‒ op balansdatum zij noch moeder- noch dochtervennootschap is
‒ maar gedurende het boekjaar wel,
– dient de berekening van de criteria voor de betrokken vennootschap conform het nieuwe art. 15,
§ 7, eerste lid, in fine W.Venn. toch te gebeuren op geconsolideerde basis.
• Aangezien de microVennootschappen worden ingevoerd als een subcategorie van de kleine
Vennootschappen, komen de verwijzingen vanuit andere wetgeving naar kleine Vennootschappen niet in het
gedrang.
WELKE JAARREKENING – OP GECONSOLIDEERDE BASIS?
1. EU:
Drie categorieën: Moeder- en dochterondernemingen die op geconsolideerde basis twee van de volgende
drie criteria niet overschrijden op balansdatum van de moederonderneming.
Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 4.000.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 8.000.000 40.000.000 40.000.000
2. BE:
Afdeling II. – “Groepen van beperkte omvang”.
→ Een vennootschap samen met haar dochtervennootschappen, of Vennootschappen die samen een
consortium uitmaken, worden geacht een groep van beperkte omvang te vormen, indien deze
vennootschappen samen, op geconsolideerde basis, niet meer dan één van de volgende criteria
overschrijden:
Groep van beperkte omvang
Personeel (=
250
FTE’s)
Balanstotaal 17.000.000
Netto omzet 34.000.000
Berekening op geconsolideerde basis:
⟹ moet worden opgemaakt als we minstens 1 criteria van groep van beperkte omvang overschrijden.
Aggregeren = alles optellen, maar de criteria wordt aangepast met 20%
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 12
Studiepunten: 3
INLEIDING BOEKHOUDEN _____________________________________________________________________________________________ 1
HOOFDSTUK 1 ACHTERGROND EN WETTELIJK KADER _________________________________________________________________________ 6
1.1 Wat is boekhouden? _______________________________________________________________________________________ 6
1.2 Een kort geschiedkundig overzicht ____________________________________________________________________________ 7
1.3 Wie zijn de informatievragers? ______________________________________________________________________________ 8
1.4 De jaarrekening, een antwoord aan de informatievragers _________________________________________________________ 8
1.5 Wetgeving rond de boekhouding en de jaarrekening naar Belgisch recht _____________________________________________ 9
1.5.1 Inleiding ____________________________________________________________________________________________ 9
1.5.2 De onderneming _____________________________________________________________________________________ 9
1.5.3 Vennootschappen, verenigingen en stichtingen_____________________________________________________________ 9
1.5.4 De boekhoudkindige onderneming ______________________________________________________________________ 10
1.6 Jaarrekening: volledig of verkort model _______________________________________________________________________ 11
1.6.1 Criteria ____________________________________________________________________________________________ 11
1.7 Jaarrekening volgens micromodel ___________________________________________________________________________ 13
1.7.1 Microvennootschap __________________________________________________________________________________ 13
1.7.2 Twee achtereenvolgende boekjaren _____________________________________________________________________ 14
HOOFDSTUK 2 ALGEMEEN AANVAARDE BOEKHOUDPRINCIPES _________________________________________________________________ 16
2.1 Grondslagen ____________________________________________________________________________________________ 16
2.2 Vastleggen van gebeurtenissen _____________________________________________________________________________ 17
2.3 Vaststellen van de waarde van de geregistreerde gebeurtenissen __________________________________________________ 18
2.4 Regels in verband met de rapportering _______________________________________________________________________ 19
HOOFDSTUK 3 DE BALANSMETHODE, DE START VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN ______________________________________________________ 19
3.1 Basisgelijkheid als fundament van dubbel boekhouden __________________________________________________________ 19
3.2 Registratie van transacties via de balansmethode ______________________________________________________________ 20
3.3 Evaluatie van de balansmethode ____________________________________________________________________________ 27
3.3.1 Nood aan resultatenrekening en resultaatverwerking _______________________________________________________ 27
3.3.2 Nood aan een systeem met een niet-permanente voorraadregistratie _________________________________________ 28
3.3.3 Nood aan de boekhoudtechniek ________________________________________________________________________ 28
3.4 De balans ______________________________________________________________________________________________ 29
3.4.1 Activa _____________________________________________________________________________________________ 29
3.4.2 Passiva ____________________________________________________________________________________________ 29
3.5 De resultaat en resultaatverwerking _________________________________________________________________________ 30
3.5.1 ALgemene voorstelling _______________________________________________________________________________ 30
3.5.2 De bedrijfswinst of bedrijfsverlies _______________________________________________________________________ 30
3.5.3 Winst (verlies) van het boekjaar voor belastingen __________________________________________________________ 31
3.5.4 Winst (verlies) van het boekjaar na belastingen ____________________________________________________________ 32
3.5.5 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar ____________________________________________________________ 33
HOOFDSTUK 4 DE BOEKHOUDTECHNIEK ________________________________________________________________________________ 33
4.1 Rekeningen _____________________________________________________________________________________________ 33
4.2 Journaalposten __________________________________________________________________________________________ 33
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 1
, 4.3 Grootboek ______________________________________________________________________________________________ 34
4.4 Voorlopige en definitieve proef- en saldibalans _________________________________________________________________ 34
4.5 Boeken ________________________________________________________________________________________________ 35
4.5.1 Wettelijke bepalingen rond de boeken___________________________________________________________________ 35
4.6 Boekhoudsystemen_______________________________________________________________________________________ 35
4.6.1 Dagelijkse methode __________________________________________________________________________________ 35
4.6.2 Maandelijkse of centralisatiemethode ___________________________________________________________________ 35
4.6.3 Techniek van het doorschrijfboekhouden ________________________________________________________________ 35
4.6.4 Geautomatiseerde boekhoudsystemen – computerboekhouden ______________________________________________ 36
4.7 Uitgewerkt voorbeeld _____________________________________________________________________________________ 36
HOOFDSTUK 5 DE ONDERNEMING IS BTW-PLICHTIGE ______________________________________________________________________ 42
5.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 42
5.2 Belastingen over de toegevoegde waarde _____________________________________________________________________ 42
5.3 Belastingdrager _________________________________________________________________________________________ 42
5.4 Belastingplichten ________________________________________________________________________________________ 42
5.5 Plaats van levering _______________________________________________________________________________________ 43
5.5.1 Levering en verwerving van goederen ___________________________________________________________________ 43
5.5.2 Plaats van levering ___________________________________________________________________________________ 44
5.6 Maatstaf van heffing _____________________________________________________________________________________ 44
5.7 BTW-tarief _____________________________________________________________________________________________ 44
5.8 BTW-aangifte ___________________________________________________________________________________________ 45
5.9 Boekhoudkundige verwerking ______________________________________________________________________________ 45
HOOFDSTUK 6 DE AANKOOPCYCLUS __________________________________________________________________________________ 45
6.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 45
6.2 Administratieve organisatie van de aankopen _________________________________________________________________ 46
6.3 Verantwoordingsstukken __________________________________________________________________________________ 46
6.4 Inkomende factuur en inkomende creditnota __________________________________________________________________ 46
6.4.1 Inkomende factuur – Handelsgoederen, grondstoffen, hulpstoffen ____________________________________________ 46
6.4.2 Inkomende factuur – bijkomende kosten _________________________________________________________________ 46
6.4.3 Inkomende factuur – diensten en diverse goederen ________________________________________________________ 47
6.4.4 Inkomende creditnota – handelsgoederen, grond- en hulpstoffen _____________________________________________ 47
6.5 Kortingen ______________________________________________________________________________________________ 47
6.5.1 Commerciële kortingen, rechtstreeks vermeld op factuur ____________________________________________________ 47
6.5.2 Commerciële korting, achteraf via een creditnota __________________________________________________________ 48
6.5.3 Financiële kortingen _________________________________________________________________________________ 48
6.6 Samenvattend factuurschema ______________________________________________________________________________ 49
6.7 Aankopen en bijzondere btw-aspecten _______________________________________________________________________ 50
6.7.1 Inkomende factuur – BTW niet of volledig aftrekbaar _______________________________________________________ 50
6.7.2 Werken in onroerende staat ___________________________________________________________________________ 51
6.7.3 Intracommunautaire leveringen: verkopen aan klanten in EU-lidstaten, andere dan België _________________________ 52
6.7.4 Invoer: aankoop uit niet-EU lidstaat _____________________________________________________________________ 52
6.8 Afloop van de aankoopverrichting: betaling ___________________________________________________________________ 53
6.8.1 Betaling via overschrijving _____________________________________________________________________________ 53
6.8.2 Betalingen via kas ___________________________________________________________________________________ 54
6.9 Aankopen gefactureerd in vreemde valuta ____________________________________________________________________ 54
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 2
, 6.10 technische verwerking van de aankopen ______________________________________________________________________ 56
6.10.1 Aankoopboek _______________________________________________________________________________________ 56
6.10.2 Financieel dagboek __________________________________________________________________________________ 56
6.10.3 Subgrootboek leveranciers ____________________________________________________________________________ 56
6.10.4 Saldistaat leveranciers ________________________________________________________________________________ 56
HOOFDSTUK 7 DE VERKOOPCYCLUS __________________________________________________________________________________ 56
7.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 56
7.2 Administratieve organisatie van de verkopen __________________________________________________________________ 57
7.3 Verantwoordingsstukken __________________________________________________________________________________ 57
7.4 Uitgaande factuur en uitgaande creditnota ___________________________________________________________________ 57
7.4.1 Uitgaande verkoopfactuur ____________________________________________________________________________ 57
7.4.2 Uitgaande creditnota_________________________________________________________________________________ 57
7.4.3 Aankoopfactuur voor kosten van verkoop gepresteerd door derden ___________________________________________ 58
7.5 Kortingen ______________________________________________________________________________________________ 58
7.5.1 Commerciële kortingen rechtstreeks vermeld op de factuur__________________________________________________ 58
7.5.2 Commerciële kortingen achteraf via een creditnota toegekend _______________________________________________ 59
7.5.3 Financiële kortingen _________________________________________________________________________________ 59
7.6 Verkopen en bijzondere btw-aspecten ________________________________________________________________________ 61
7.6.1 Levering van werken in onroerende staat ________________________________________________________________ 61
7.6.2 Intracommunautaire leveringen: verkopen aan klanten in EU-lidstaten, andere dan België _________________________ 61
7.6.3 Uitvoer: verkopen aan klanten buiten de EU-lidstaten ______________________________________________________ 62
7.7 Afloop van de verkoopverrichting: ontvangst __________________________________________________________________ 62
7.7.1 Ontvangen in kas ____________________________________________________________________________________ 62
7.7.2 Ontvangsten via overschrijvingen _______________________________________________________________________ 62
7.8 Verkopen gefactureerd in vreemde valuta_____________________________________________________________________ 62
7.8.1 Positieve wisselresultaten _____________________________________________________________________________ 63
7.8.2 Negatieve wisselresultaten ____________________________________________________________________________ 63
HOOFDSTUK 8 DE BETALINGS- EN INNINGSCYCLUS _________________________________________________________________________ 64
8.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 64
8.2 Verrichting in contanten ___________________________________________________________________________________ 64
8.2.1 Ontvangsten geregistreerd via kasregisters of kassen _______________________________________________________ 64
8.2.2 Financiële korting verstrekt aan klanten __________________________________________________________________ 65
8.2.3 Financiële korting verkregen van leveranciers _____________________________________________________________ 66
8.3 Overdracht tussen kas en bank _____________________________________________________________________________ 67
8.3.1 Overdracht van kas naar bank __________________________________________________________________________ 67
8.4 Giraal verkeer: kredietinstellingen ___________________________________________________________________________ 67
8.4.1 Sorting van klanten op de rekening van de onderneming ____________________________________________________ 67
8.4.2 Cheques door klant uitgeschreven ten gunste van de onderneming ____________________________________________ 68
8.4.3 Overschrijving ten gunste van leveranciers _______________________________________________________________ 68
8.4.4 Uitgeschreven cheques ten gunste van leveranciers ________________________________________________________ 68
8.4.5 Verrichtingen tussen financiële instellingen onderling_______________________________________________________ 69
8.5 Betaalkaarten ___________________________________________________________________________________________ 69
8.5.1 Ontvangsten van klanten via betaalkaarten _______________________________________________________________ 69
8.5.2 Betaling aan leveranciers via betaalkaarten _______________________________________________________________ 69
8.6 Kredietkaarten (Mastercard, American Express, Visa …) __________________________________________________________ 70
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 3
, 8.6.1 Boeking bij de kaarthouder ____________________________________________________________________________ 70
8.6.2 Boeking bij de begunstige! ____________________________________________________________________________ 70
8.7 Afhandelen van vorderingen en schulden in vreemd geld _________________________________________________________ 71
8.7.1 Afhandelen van vorderingen in vreemde valuta____________________________________________________________ 71
8.7.2 Afhandelen van schulden in vreemde valuta ______________________________________________________________ 72
HOOFDSTUK 9 DE PERSONEELSCYCLUS ________________________________________________________________________________ 72
9.1 Algemene begrippen______________________________________________________________________________________ 72
9.2 Boekhoudkundige verwerking ______________________________________________________________________________ 73
9.2.1 Berekening bezoldigingeN _____________________________________________________________________________ 73
9.2.2 Voorschotten op bezoldigingen personeel ________________________________________________________________ 74
9.2.3 Bezoldiging van bestuurders en zaakvoerders _____________________________________________________________ 75
A. Vennootschap ___________________________________________________________________________________________ 75
B. Handelaar-natuurlijk persoon ______________________________________________________________________________ 76
9.2.4 Beslaglegging op bezoldegingen ________________________________________________________________________ 76
9.3 Personeelsadministratie wanneer de onderneming beroep doet op een erkend sociaal secretariaat _______________________ 77
9.3.1 Wat is een sociaal secretariaat? ________________________________________________________________________ 77
9.3.2 Erkenning __________________________________________________________________________________________ 78
9.3.3 Rechten ___________________________________________________________________________________________ 78
9.3.4 Relatie onderneming – erkend sociaal secretariaat _________________________________________________________ 78
9.3.5 Waarvoor is de aangesloten werkgever verantwoordelijk? ___________________________________________________ 78
9.3.6 Boekhoudkundige Verwerking _________________________________________________________________________ 79
9.4 VakantieGeld ___________________________________________________________________________________________ 79
9.4.1 Basisprincipe _______________________________________________________________________________________ 79
9.4.2 Basisprincipe vakantierechten _________________________________________________________________________ 80
9.4.3 Boekhoudkundige verwerking__________________________________________________________________________ 80
Boekjaar 20N0 _____________________________________________________________________________________________ 80
Boekjaar 20N1 _____________________________________________________________________________________________ 80
HOOFDSTUK 10 DE INVESTERINGSCYCLUS _______________________________________________________________________________ 81
10.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 81
10.2 Inkomende factuur _______________________________________________________________________________________ 82
10.3 Afschrijvingen en waardeverminderingen _____________________________________________________________________ 82
10.3.1 Waardevermeerderingen _____________________________________________________________________________ 83
10.3.2 Waardevermindering ________________________________________________________________________________ 84
10.4 Realisatie van vaste activa _________________________________________________________________________________ 85
10.4.1 Realisatie met verlies_________________________________________________________________________________ 85
10.4.2 Realisatie met winst _________________________________________________________________________________ 86
HOOFDSTUK 11 DE FINANCIERINGSCYCLUS ______________________________________________________________________________ 86
11.1 Eigen vermogen _________________________________________________________________________________________ 86
11.2 Schulden op meer dan één jaar _____________________________________________________________________________ 87
11.2.1 Aflossingstabel: gelijke aflossing ________________________________________________________________________ 88
11.2.2 Overlopende rekeningen ______________________________________________________________________________ 92
A. Overlopende rekeningen van het actief ____________________________________________________________________ 92
B. Overlopende rekeningen van het passief ___________________________________________________________________ 93
11.3 Schulden op ten hoogste één jaar ___________________________________________________________________________ 93
11.3.1 Ontvangen leverancierskrediet _________________________________________________________________________ 93
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 4
, 11.3.2 Bank, voorschotten in R/C _____________________________________________________________________________ 93
HOOFDSTUK 12 DE JAARLIJKSE AFSLUITING EN OPMAAK VAN DE JAARREKENING _______________________________________________________ 94
12.1 Inleiding _______________________________________________________________________________________________ 94
12.2 De voorlopige proef- en saldibalans __________________________________________________________________________ 94
12.3 Inventarisverrichtingen in verband met aankopen en verkopen ____________________________________________________ 95
12.3.1 Ontvangen goederen of diensten waarvoor de onderneming nog geen factuur voor heeft gekregen _________________ 95
12.3.2 Nog te ontvangen creditnota’s op aangekochte goederen ___________________________________________________ 95
12.3.3 Verkochte goederen waarvoor nog geen factuur opgemaakt is _______________________________________________ 96
12.3.4 Nog op te maken creditnota’s __________________________________________________________________________ 96
12.4 Inventarisverrichtingen I.V.M. voorraden _____________________________________________________________________ 96
12.4.1 In handelsondernemingen ____________________________________________________________________________ 96
A. Voorraadwijziging handelsgoederen _________________________________________________________________________ 96
B. Waardevermindering handelsgoederen ______________________________________________________________________ 97
12.4.2 In Productieondernemingen ___________________________________________________________________________ 98
A. Aangekochte voorraden (zie handelsondernemingen) ___________________________________________________________ 98
B. Geproduceerde voorraden _________________________________________________________________________________ 99
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 5
,1.6 JAARREKENING: VOLLEDIG OF VERKORT MODEL
1.6.1 CRITERIA
• Microvennootschappen ⟹ microschema
• Kleine vennootschappen
o NIET beursgenoteerd ⟹ verkort schema
o WEL beursgenoteerd ⟹ volledig schema
• Grote vennootschappen ⟹ volledig schema
Grote vennootschappen en kleine beursgenoteerde vennootschappen MOETEN een volledig schema voorleggen.
Microvennootschapen MOGEN een microschema voorleggen.
WELKE JAARREKENING – STATUTAIR (= DE ONDERNEMING AN SICH)?
De criteria – EU vs. BE
1. EU:
Micro Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
10 50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 350.000 4.000.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 700.000 8.000.000 40.000.000 40.000.000
Voorwaarden:
Lidstaten kunnen de criteria balanstotaal en netto-omzet voor kleine ondernemingen optrekken zonder
evenwel een
‒ balanstotaal van 6.000.000 EUR en
‒ netto-omzet van 12.000.000 EUR te
… overschrijden.
2. BE:
Micro Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
10 50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 350.000 4.500.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 700.000 9.000.000 40.000.000 40.000.000
• FTE’s = 50
• Jaaromzet, excl. Btw: 9 miljoen EUR
• Balanstotaal: 4,5 miljoen EUR
⟹ Grote vennootschap = meer dan één van criteria wordt overschreden ⟹ Volledig model
⟹ Kleine vennootschap = niet meer dan één van criteria wordt overschreden ⟹ Verkort model
Nog een onderscheid: in BE maken we niet het verschil tussen middelgrote en grote vennootschappen ⟹ alles wat
groter is dan een kleine vennootschap = één groep ⟹ geen onderscheid tussen middelgrote en grote
vennootschappen ⟹ geen apparte rapportering.
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 11
, Groepen (= moeder en dochteronderneming) → LOOK AT THE BIG PICTURE ⟹ rapportering voor de hele groep.
⟹ Groep van beperkte omvang = kleine groep → waarom? In EU is er een andere definitie voor een “kleine groep”
Microvennootschappen:
• Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid
• Die op datum van de jaarafsluiting geen dochtervennootschap of moedervennootschap zijn, rekening
houdende met de in de Richtlijn vooropgestelde drempels voor wat betreft
o Het balanstotaal, de netto-omzet en het gemiddelde personeelsbestand gedurende het boekjaar.
• In het geval een vennootschap er kunstmatig zou voor zorgen dat
‒ op balansdatum zij noch moeder- noch dochtervennootschap is
‒ maar gedurende het boekjaar wel,
– dient de berekening van de criteria voor de betrokken vennootschap conform het nieuwe art. 15,
§ 7, eerste lid, in fine W.Venn. toch te gebeuren op geconsolideerde basis.
• Aangezien de microVennootschappen worden ingevoerd als een subcategorie van de kleine
Vennootschappen, komen de verwijzingen vanuit andere wetgeving naar kleine Vennootschappen niet in het
gedrang.
WELKE JAARREKENING – OP GECONSOLIDEERDE BASIS?
1. EU:
Drie categorieën: Moeder- en dochterondernemingen die op geconsolideerde basis twee van de volgende
drie criteria niet overschrijden op balansdatum van de moederonderneming.
Klein Middelgroot Groot
Personeel (=
50 250 250
FTE’s)
Balanstotaal 4.000.000 20.000.000 20.000.000
Netto omzet 8.000.000 40.000.000 40.000.000
2. BE:
Afdeling II. – “Groepen van beperkte omvang”.
→ Een vennootschap samen met haar dochtervennootschappen, of Vennootschappen die samen een
consortium uitmaken, worden geacht een groep van beperkte omvang te vormen, indien deze
vennootschappen samen, op geconsolideerde basis, niet meer dan één van de volgende criteria
overschrijden:
Groep van beperkte omvang
Personeel (=
250
FTE’s)
Balanstotaal 17.000.000
Netto omzet 34.000.000
Berekening op geconsolideerde basis:
⟹ moet worden opgemaakt als we minstens 1 criteria van groep van beperkte omvang overschrijden.
Aggregeren = alles optellen, maar de criteria wordt aangepast met 20%
INLEIDING BOEKHOUDEN – SEM 1 12
