METHODEN VAN GEDRAGSWETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEK : INLEIDING
KWALITATIEF
ONDERZOEK
Justine Dewagtere
,1) WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
= richt zich op het begrijpen van hoe mensen hun ervaringen en de wereld om hen heen
interpreteren. In plaats van te focussen op cijfers en sta;s;eken, onderzoekt kwalita;ef
onderzoek het perspec)ef en de betekenisgeving van individuen en groepen.
• een metafoor van een fes;val om het proces van kwalita;ef onderzoek te
beschrijven. Net zoals een concert een gedetailleerde voorbereiding vergt
(bijvoorbeeld het opze@en van het podium, de line-up, de catering), vraagt kwalita;ef
onderzoek om zorgvuldige aandacht voor verschillende fasen: literatuurstudie,
dataverzameling, ethiek, en data-analyse.
• Ook kan je de back stage van een fes;val vergelijken met kwalita;ef onderzoek : in de
back stage ;jdens een fes;val zijn er heel wat zaken die tegelijk in orde gebracht
worden, dit is ook zo ;jdens een onderzoek. Ook loopt alles daar door elkaar, ook
verschillende zaken van een kwalita;ef onderzoek lopen door elkaar.
Belangrijke definities van kwalitatief onderzoek
• Defini)e van Holloway: "Kwalita;ef onderzoek is een vorm van sociaal onderzoek die
zich richt op de manier waarop mensen hun ervaringen en de wereld waarin ze leven
interpreteren en begrijpen. Binnen het bredere kader van dit type onderzoek
bestaan verschillende benaderingen, maar de meeste hebben hetzelfde doel: het
begrijpen van de sociale realiteit van individuen, groepen en culturen. Onderzoekers
gebruiken kwalita;eve benaderingen om het gedrag, de perspec)even en ervaringen
van de mensen die ze bestuderen te verkennen. De basis van kwalita;ef onderzoek
ligt in de interpreta)eve benadering van sociale realiteit."
o Wat betekend het nu om deel te zijn van een bepaalde groep of cultuur
o Voor iedereen een andere interpreta;e
o We willen die ervaringen begrijpen (niet verklaren)
o Ook over bepaalde gedragingen, perspec;even van hoe mensen kijken naar
bepaalde dingen en hoe ze dat ervaren
o We gaan interpreta;es hebben bij zowel onderzoeker als bevraagde
• Defini)e van Erickson: Kwalita;ef onderzoek streeL ernaar te ontdekken en te
beschrijven (…) wat specifieke mensen doen in hun dagelijks leven en wat hun ac;es
voor hen betekenen. Het iden;ficeert betekenisvolle soorten dingen in de wereld –
soorten mensen, soorten handelingen, soorten overtuigingen en interesses – waarbij
de nadruk ligt op verschillen in vormen van dingen die van betekenis zijn voor het
begrijpen van betekenis.
o Beschrijven van wat er in bepaalde seQngs gebeurd
o Niet enkel beschrijven maar ook een stap verder en bepaalde zaken
analyseren, gelijkenissen en verschillen vinden in de ‘kijk’ van verschillende
mensen.
, • Defini)e van het handboek: "In brede zin maakt kwalita;ef onderzoek gebruik van
interpreta;eve onderzoeksmethoden als een set hulpmiddelen om individuen,
groepen en fenomenen op een contextuele manier te begrijpen. Dit weerspiegelt
hoe mensen betekenis geven aan en hun eigen ervaringen, zichzelf, elkaar en de
sociale wereld interpreteren.”
o Alles gebeurd binnen een bepaalde context en ;jd
à verschillende manieren om een de inhoud van kwalita;ef onderzoek te omschrijven
SITUERING VAN KWALITATIEF ONDERZOEK
Kwan;ta;ef onderdeel wordt vaak gekaderd binnen het posi;vis;sch paradigma
à ziet de wereld voornamelijk in termen van oorzaak-gevolgrela;es. Dit betekent dat men
probeert te begrijpen hoe bepaalde factoren andere factoren beïnvloeden.
Doel: Binnen dit paradigma worden assump;es of hypotheses opgesteld en vervolgens
getest. Het doel is om objec;ef te bewijzen of verklaren wat waar is. Er wordt gestreefd naar
concrete, meetbare resultaten die gebruikt kunnen worden om universele wetma;gheden te
iden;ficeren.
Onderzoeker: De onderzoeker wordt gezien als een neutrale, objec;eve waarnemer. De rol
van de onderzoeker is vooral om zorgvuldig data te verzamelen en te analyseren, zonder
hierbij persoonlijk invloed uit te oefenen.
Wetenschappelijk onderzoek wordt vaak gezien als een lineair proces. Dit betekent dat het
onderzoek stapsgewijs verloopt:
1. Een onderzoeksvraag formuleren.
2. Een hypothese opstellen, inclusief een nulhypothese.
3. De hypothese testen door middel van dataverzameling en analyse.
4. Op basis van de resultaten conclusies trekken.
Typische Werkwijze in Kwan)ta)ef Onderzoek
• Het startpunt is meestal een concrete, duidelijk afgebakende onderzoeksvraag.
• Vervolgens wordt een hypothese opgesteld die getoetst kan worden door data te
analyseren. Denk hierbij aan het formuleren van een nulhypothese die aangenomen
of verworpen kan worden.
• Sta;s;sche analyses worden gebruikt om patronen, verbanden of causaliteiten vast
te stellen.
• Het einddoel is om verklaringen te vinden voor geobserveerde fenomenen, die vaak
gebruikt worden om bredere theorieën te ondersteunen of bij te stellen.
, Verschil met Kwalita)ef Onderzoek
• Kwan)ta)ef onderzoek: Gericht op het vinden van verklaringen en het leveren van
bewijzen voor waargenomen verschijnselen. Dit wordt gedaan door middel van
hypotheses en meetbare data.
• Kwalita)ef onderzoek: Gericht op het begrijpen van fenomenen en het interpreteren
van betekenissen, zonder expliciet te willen verklaren of bewijzen.
Wanneer het gaat over kwalita;ef onderzoek, wordt dit voorgesteld op een complexere
manier :
Je kan wel een bepaald verloop zien :
Ervaringen à onderzoeksinteresse à probleemstelling à onderzoeksvragen à
dataverzamelingen à rapportering
Bepaalde lineariteit maar veel dubbele pijlen : de verschillende stappen zijn met elkaar
verbonden en intrageren met elkaar
• Je zal soms moeten terugkregen of je kan al verder vooruitblikken.
Past daarom beter in het paradigma van interpre;visme = de onderzoeker draait mee in het
onderzoek en dat is heel belangrijk.
ONDERZOEK : INLEIDING
KWALITATIEF
ONDERZOEK
Justine Dewagtere
,1) WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
= richt zich op het begrijpen van hoe mensen hun ervaringen en de wereld om hen heen
interpreteren. In plaats van te focussen op cijfers en sta;s;eken, onderzoekt kwalita;ef
onderzoek het perspec)ef en de betekenisgeving van individuen en groepen.
• een metafoor van een fes;val om het proces van kwalita;ef onderzoek te
beschrijven. Net zoals een concert een gedetailleerde voorbereiding vergt
(bijvoorbeeld het opze@en van het podium, de line-up, de catering), vraagt kwalita;ef
onderzoek om zorgvuldige aandacht voor verschillende fasen: literatuurstudie,
dataverzameling, ethiek, en data-analyse.
• Ook kan je de back stage van een fes;val vergelijken met kwalita;ef onderzoek : in de
back stage ;jdens een fes;val zijn er heel wat zaken die tegelijk in orde gebracht
worden, dit is ook zo ;jdens een onderzoek. Ook loopt alles daar door elkaar, ook
verschillende zaken van een kwalita;ef onderzoek lopen door elkaar.
Belangrijke definities van kwalitatief onderzoek
• Defini)e van Holloway: "Kwalita;ef onderzoek is een vorm van sociaal onderzoek die
zich richt op de manier waarop mensen hun ervaringen en de wereld waarin ze leven
interpreteren en begrijpen. Binnen het bredere kader van dit type onderzoek
bestaan verschillende benaderingen, maar de meeste hebben hetzelfde doel: het
begrijpen van de sociale realiteit van individuen, groepen en culturen. Onderzoekers
gebruiken kwalita;eve benaderingen om het gedrag, de perspec)even en ervaringen
van de mensen die ze bestuderen te verkennen. De basis van kwalita;ef onderzoek
ligt in de interpreta)eve benadering van sociale realiteit."
o Wat betekend het nu om deel te zijn van een bepaalde groep of cultuur
o Voor iedereen een andere interpreta;e
o We willen die ervaringen begrijpen (niet verklaren)
o Ook over bepaalde gedragingen, perspec;even van hoe mensen kijken naar
bepaalde dingen en hoe ze dat ervaren
o We gaan interpreta;es hebben bij zowel onderzoeker als bevraagde
• Defini)e van Erickson: Kwalita;ef onderzoek streeL ernaar te ontdekken en te
beschrijven (…) wat specifieke mensen doen in hun dagelijks leven en wat hun ac;es
voor hen betekenen. Het iden;ficeert betekenisvolle soorten dingen in de wereld –
soorten mensen, soorten handelingen, soorten overtuigingen en interesses – waarbij
de nadruk ligt op verschillen in vormen van dingen die van betekenis zijn voor het
begrijpen van betekenis.
o Beschrijven van wat er in bepaalde seQngs gebeurd
o Niet enkel beschrijven maar ook een stap verder en bepaalde zaken
analyseren, gelijkenissen en verschillen vinden in de ‘kijk’ van verschillende
mensen.
, • Defini)e van het handboek: "In brede zin maakt kwalita;ef onderzoek gebruik van
interpreta;eve onderzoeksmethoden als een set hulpmiddelen om individuen,
groepen en fenomenen op een contextuele manier te begrijpen. Dit weerspiegelt
hoe mensen betekenis geven aan en hun eigen ervaringen, zichzelf, elkaar en de
sociale wereld interpreteren.”
o Alles gebeurd binnen een bepaalde context en ;jd
à verschillende manieren om een de inhoud van kwalita;ef onderzoek te omschrijven
SITUERING VAN KWALITATIEF ONDERZOEK
Kwan;ta;ef onderdeel wordt vaak gekaderd binnen het posi;vis;sch paradigma
à ziet de wereld voornamelijk in termen van oorzaak-gevolgrela;es. Dit betekent dat men
probeert te begrijpen hoe bepaalde factoren andere factoren beïnvloeden.
Doel: Binnen dit paradigma worden assump;es of hypotheses opgesteld en vervolgens
getest. Het doel is om objec;ef te bewijzen of verklaren wat waar is. Er wordt gestreefd naar
concrete, meetbare resultaten die gebruikt kunnen worden om universele wetma;gheden te
iden;ficeren.
Onderzoeker: De onderzoeker wordt gezien als een neutrale, objec;eve waarnemer. De rol
van de onderzoeker is vooral om zorgvuldig data te verzamelen en te analyseren, zonder
hierbij persoonlijk invloed uit te oefenen.
Wetenschappelijk onderzoek wordt vaak gezien als een lineair proces. Dit betekent dat het
onderzoek stapsgewijs verloopt:
1. Een onderzoeksvraag formuleren.
2. Een hypothese opstellen, inclusief een nulhypothese.
3. De hypothese testen door middel van dataverzameling en analyse.
4. Op basis van de resultaten conclusies trekken.
Typische Werkwijze in Kwan)ta)ef Onderzoek
• Het startpunt is meestal een concrete, duidelijk afgebakende onderzoeksvraag.
• Vervolgens wordt een hypothese opgesteld die getoetst kan worden door data te
analyseren. Denk hierbij aan het formuleren van een nulhypothese die aangenomen
of verworpen kan worden.
• Sta;s;sche analyses worden gebruikt om patronen, verbanden of causaliteiten vast
te stellen.
• Het einddoel is om verklaringen te vinden voor geobserveerde fenomenen, die vaak
gebruikt worden om bredere theorieën te ondersteunen of bij te stellen.
, Verschil met Kwalita)ef Onderzoek
• Kwan)ta)ef onderzoek: Gericht op het vinden van verklaringen en het leveren van
bewijzen voor waargenomen verschijnselen. Dit wordt gedaan door middel van
hypotheses en meetbare data.
• Kwalita)ef onderzoek: Gericht op het begrijpen van fenomenen en het interpreteren
van betekenissen, zonder expliciet te willen verklaren of bewijzen.
Wanneer het gaat over kwalita;ef onderzoek, wordt dit voorgesteld op een complexere
manier :
Je kan wel een bepaald verloop zien :
Ervaringen à onderzoeksinteresse à probleemstelling à onderzoeksvragen à
dataverzamelingen à rapportering
Bepaalde lineariteit maar veel dubbele pijlen : de verschillende stappen zijn met elkaar
verbonden en intrageren met elkaar
• Je zal soms moeten terugkregen of je kan al verder vooruitblikken.
Past daarom beter in het paradigma van interpre;visme = de onderzoeker draait mee in het
onderzoek en dat is heel belangrijk.
