Fiscaal Recht – Samenvatting – 2024/25
Deel 1: Basisbeginselen
Hoofdstuk 1: begrip en kenmerken van de belastingen
Belasting = een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door de overheid
wordt opgelegd met het oog op het verzamelen van financiële middelen die
nodig zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en voor zover die
bijdrage bij wet of decreet al belasting wordt erkend. (= omschrijving bestaat
geen wettelijke definitie) (vaak examenvraag)
Kenmerken van een belasting:
1. Financieel doel
2. Dwingend karakter
Financieel doel:
- Belastingen worden geheven en aangewend ter financiering van diensten
van openbaar nut
- Staan geen rechtstreekse en individuele tegenprestatie t.o.v. belastingen
Publiekrechtelijk/Dwingend karakter:
- Belastingen worden eenzijdig opgelegd door overheid volgens rechtsregels
die afdwingbaar zijn.
- bij niet naleving van wettelijke verplichtingen kan belastingplichtige
gesanctioneerd worden
o Administratieve sancties
o Strafrechtelijke sancties
Una via- principe = inbreuken op fiscale wetgeving worden uitsluitend via
administratieve weg ofwel via strafrechtelijke weg worden vervolgd.
Non bis in idem = iemand kan slecht één keer worden bestraft voor één misdrijf.
Retributie = als een heffing bestemd is om een door de overheid verstrekte
dienst rechtstreeks te laten vergoeden door degene die de dienst heeft genoten.
(≠ belastingen) vb. douane, tol Verschil retributie <>belasting = vaak
examenvraag
Verhaalbelasting/repartitiebelasting = bepaalde uitgaven die door de
overheid in het algemeen belang worden verricht en aan alle ten goede kunnen
komen en evengoed op bepaalde personen worden teruggevorderd van het
onweerlegbaar vermoeden dat zij er het meeste voordeel uit halen. De personen
die de verhaalbelasting moeten betalen hebben niet de mogelijkheid geen
gebruik te maken van het voordeel dat aan de basis ligt. Vb. particulier kan zich
niet onttrekken aan belastingen voor rioleringswerken door een afzonderlijke put
te maken. Of kampeeruitbaters moeten een gemeentetaks betalen voor het
ophalen van vuilnis, wegens hun grotere aanvoer van vuil in vergelijking met
huishoudens.
,Urbanisatiebelasting = wordt forfaitair aangerekend en is niet gebonden aan
de uitvoering van bepaalde werken op een bepaalde plaats en een bepaald
tijdstip.
Parafiscale bijdragen = opbrengst komt niet terecht in de rijksmiddelenbegroting.
Vb. sociale bijdragen gaan deels naar pensioen, deels naar werkloosheid, … (≠
belastingen: die komen in één grote pot, je weet niet wat er mee gebeurd)
Hoofdstuk 2: de situering van het belastingrecht
Rechtswetenschap = Studie van belastingrecht: bepaalt wie of wat aan de
belastingen wordt onderworpen, welk het toepasselijk tarief is, hoe ze worden
geïnd,….
Belastingwetenschap = wetenschappen die aspecten en effecten van
belastingheffing bestuderen. Vb. voor economie, sociologie & psychologie
Hoofdstuk 3: noodzakelijk karakter van belastingen in een moderne samenleving
Systeem van belastingheffing = onvermijdelijk om de overheid haar specifieke
overheidstaak te laten vervullen
In landen met centraal geleide economie belastingen overbodig of compleet
andere functie
Hoofdstuk 4: de functies van de belasting
3 hoofdfuncties van belastingen:
1) Financiële functie
2) Economische functie
3) Sociale functie
Financiële functie:
- Belastingen bijna uitsluitend geldelijke bijdragen
- Belastingen vormen de voornaamste inkomensbron van de overheid.
- Elk jaar worden te verwachten belastingopbrengsten geraamd in jaarlijkse
begroting
- Belastingstelsel moet voldoen aan een aantal normen van financiële
techniek
o Noodzaak aan geregelde opbrengst & een eenvoudig
belastingstelsel
o Belastingschuld moet snel & goedkoop worden geïnd
o Wetgever moet belastinggrens eerbiedigen
Economische functie:
- Invloed op prijsvorming: hoe meer belastingen op een product, hoe
duurder voor de consument (vb. benzine & tabak)
- Invloed op het spaarwezen: door belastingvrijstellingen en -verminderingen
toe te kennen aan mensen die storten op pensioenkassen &
levensverzekeringsmaatschappijen.
De sociale functie:
, - Belastingen zijn middel om sociale politiek te verwezenlijken. Hoe groter
een bezit of inkomen, des te minder een op dezelfde voet geheven
belastingen wordt gevoeld = draagkrachtbeginsel. kan proportioneel
meer worden afgenomen naarmate een hoger inkomen of vermogen. (vb.
progressief tarief personenbelasting)
Hoofdstuk 5: wie mag belasting heffen?
Art. 170 & 173 Grondwet
Federale overheid kan geen belastingen heffen op water & afval = uitsluitende
bevoegdheid van gewesten
Regionale overheden mogen geen belastingen heffen op federaal belaste
materies:
2 soorten fiscale bevoegdheden van gemeenschappen & gewesten:
1) Eigenlijke fiscale bevoegdheden
2) Oneigenlijke fiscale bevoegdheden
Eigenlijke fiscale bevoegdheden
- Gebaseerd op art. 170 §2 Grondwet
- Op grond waarvan de gewesten autonome belastingen in het leven hebben
geroepen
- Vb. heffing op meststoffen, wateropvang, oppervlakte, grondwater,…
Oneigenlijke fiscale bevoegdheden
- Gebaseerd op art. 175 & 177 v/d Grondwet
- Vormen grondslag voor de overgedragen & toegewezen belastingen.
o Overgedragen belastingen: belastingen die door de federale
overheid zijn ingevoerd, maar waarvan opbrengsten en regelgeving
volledig aan gewesten zijn toegewezen.
o Toegewezen belastingen: belastingen waarvan de
regelingsbevoegdheid volledig behoort bij de federale overheid,
maar waarvan een deel van de opbrengst wordt verdeeld onder de
gemeenschappen en gewesten.
Gemeenten & provincies mogen geen belastingen heffen op federaal belaste
materies.
Fiscale bevoegdheid van supranationale overheden verdwijnt bij hun ontbinding
of bij uittreding van België uit het supranationaal orgaan.
Hoofdstuk 6: Grondwettelijke beginselen van de belastingheffing
Art. 170 GW – 172 GW
Legaliteitsbeginsel (als de wet niet expliciet zegt dat het belast is, is het
niet belast)
o Bescherming van de burgers tegen al te buitensporige belastingen.
, o Er kunnen geen belastingen ten behoeve van de staat worden
ingevoerd dan door de wet.
o Er is steeds een wet, een decreet of een besluit van de
gemeenteraad of provincieraad nodig om een nieuwe belasting in
het leven te roepen of om een bestaande belasting te wijzigen.
o Invoering van belastingen
3 facetten
Vaststelling van het belastingsubject & van grondslag
van de belasting
Vaststelling van het tarief of de aanslagvoet die op de
grondslag moet worden toegepast.
Vaststelling van de modaliteiten van de heffing
Vaststelling van 3 facetten moet door een wet gebeuren.
o Gevolgen
Principiële belastingvrijdom
Gebonden bevoegdheid van de administratie
Voorzienbaarheidsbeginsel als onderdeel van het
legaliteitsbeginsel
Principiële belastingvrijdom
- Niets is belastbaar tenzij wetgever anders bepaalt. = vermoeden van niet-
belastbaarheid of een fundamentele vrijheid van belasting van alle
personen, zaken, feiten en handelingen.
- Belastingwetgeving zo gedetailleerd dat slecht sporadisch belastingvrije
materie terug te vinden is.
Gebonden bevoegdheid van de administratie
- Wat wettelijk belastbaar is, moet worden belast. Niets meer en niets
minder, zonder toevoeging noch weglating.
- Administratie is steeds verplicht om tot inning van de wettelijke
verschuldigde belasting over te gaan. administratie kan aan
belastingplichtige GEEN kwijtschelding of vermindering van belasting
verlenen.
- Bij betalingsmoeilijkheden van belastingen kan beroep gedaan worden op
procedure tot collectieve schuldenregeling. Of in speciale gevallen
onbeperkt uitstel van de invordering van de belasting.
Voorzienbaarheidsbeginsel als onderdeel van het legaliteitsbeginsel
- Wettekst moet duidelijk zijn
- Overheid moet de wettekst interpreteren conform de geldende
interpretatieregels
- Wet moet consistent door de fiscus worden toegepast
- Indien administratie plots haar interpretatie verandert, dreigt de
toepassing van de wet onvoorzienbaar te worden.
Het eenjarigheidsbeginsel (examenvraag)
o Belastingswetten gelden slecht voor één jaar tenzij ze worden
vernieuwd.
o Betekent niet dat de organieke belastingswetten of decreten jaarlijks
opnieuw ter stemming aan de wetgever voorgelegd moeten worden.
Deel 1: Basisbeginselen
Hoofdstuk 1: begrip en kenmerken van de belastingen
Belasting = een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door de overheid
wordt opgelegd met het oog op het verzamelen van financiële middelen die
nodig zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en voor zover die
bijdrage bij wet of decreet al belasting wordt erkend. (= omschrijving bestaat
geen wettelijke definitie) (vaak examenvraag)
Kenmerken van een belasting:
1. Financieel doel
2. Dwingend karakter
Financieel doel:
- Belastingen worden geheven en aangewend ter financiering van diensten
van openbaar nut
- Staan geen rechtstreekse en individuele tegenprestatie t.o.v. belastingen
Publiekrechtelijk/Dwingend karakter:
- Belastingen worden eenzijdig opgelegd door overheid volgens rechtsregels
die afdwingbaar zijn.
- bij niet naleving van wettelijke verplichtingen kan belastingplichtige
gesanctioneerd worden
o Administratieve sancties
o Strafrechtelijke sancties
Una via- principe = inbreuken op fiscale wetgeving worden uitsluitend via
administratieve weg ofwel via strafrechtelijke weg worden vervolgd.
Non bis in idem = iemand kan slecht één keer worden bestraft voor één misdrijf.
Retributie = als een heffing bestemd is om een door de overheid verstrekte
dienst rechtstreeks te laten vergoeden door degene die de dienst heeft genoten.
(≠ belastingen) vb. douane, tol Verschil retributie <>belasting = vaak
examenvraag
Verhaalbelasting/repartitiebelasting = bepaalde uitgaven die door de
overheid in het algemeen belang worden verricht en aan alle ten goede kunnen
komen en evengoed op bepaalde personen worden teruggevorderd van het
onweerlegbaar vermoeden dat zij er het meeste voordeel uit halen. De personen
die de verhaalbelasting moeten betalen hebben niet de mogelijkheid geen
gebruik te maken van het voordeel dat aan de basis ligt. Vb. particulier kan zich
niet onttrekken aan belastingen voor rioleringswerken door een afzonderlijke put
te maken. Of kampeeruitbaters moeten een gemeentetaks betalen voor het
ophalen van vuilnis, wegens hun grotere aanvoer van vuil in vergelijking met
huishoudens.
,Urbanisatiebelasting = wordt forfaitair aangerekend en is niet gebonden aan
de uitvoering van bepaalde werken op een bepaalde plaats en een bepaald
tijdstip.
Parafiscale bijdragen = opbrengst komt niet terecht in de rijksmiddelenbegroting.
Vb. sociale bijdragen gaan deels naar pensioen, deels naar werkloosheid, … (≠
belastingen: die komen in één grote pot, je weet niet wat er mee gebeurd)
Hoofdstuk 2: de situering van het belastingrecht
Rechtswetenschap = Studie van belastingrecht: bepaalt wie of wat aan de
belastingen wordt onderworpen, welk het toepasselijk tarief is, hoe ze worden
geïnd,….
Belastingwetenschap = wetenschappen die aspecten en effecten van
belastingheffing bestuderen. Vb. voor economie, sociologie & psychologie
Hoofdstuk 3: noodzakelijk karakter van belastingen in een moderne samenleving
Systeem van belastingheffing = onvermijdelijk om de overheid haar specifieke
overheidstaak te laten vervullen
In landen met centraal geleide economie belastingen overbodig of compleet
andere functie
Hoofdstuk 4: de functies van de belasting
3 hoofdfuncties van belastingen:
1) Financiële functie
2) Economische functie
3) Sociale functie
Financiële functie:
- Belastingen bijna uitsluitend geldelijke bijdragen
- Belastingen vormen de voornaamste inkomensbron van de overheid.
- Elk jaar worden te verwachten belastingopbrengsten geraamd in jaarlijkse
begroting
- Belastingstelsel moet voldoen aan een aantal normen van financiële
techniek
o Noodzaak aan geregelde opbrengst & een eenvoudig
belastingstelsel
o Belastingschuld moet snel & goedkoop worden geïnd
o Wetgever moet belastinggrens eerbiedigen
Economische functie:
- Invloed op prijsvorming: hoe meer belastingen op een product, hoe
duurder voor de consument (vb. benzine & tabak)
- Invloed op het spaarwezen: door belastingvrijstellingen en -verminderingen
toe te kennen aan mensen die storten op pensioenkassen &
levensverzekeringsmaatschappijen.
De sociale functie:
, - Belastingen zijn middel om sociale politiek te verwezenlijken. Hoe groter
een bezit of inkomen, des te minder een op dezelfde voet geheven
belastingen wordt gevoeld = draagkrachtbeginsel. kan proportioneel
meer worden afgenomen naarmate een hoger inkomen of vermogen. (vb.
progressief tarief personenbelasting)
Hoofdstuk 5: wie mag belasting heffen?
Art. 170 & 173 Grondwet
Federale overheid kan geen belastingen heffen op water & afval = uitsluitende
bevoegdheid van gewesten
Regionale overheden mogen geen belastingen heffen op federaal belaste
materies:
2 soorten fiscale bevoegdheden van gemeenschappen & gewesten:
1) Eigenlijke fiscale bevoegdheden
2) Oneigenlijke fiscale bevoegdheden
Eigenlijke fiscale bevoegdheden
- Gebaseerd op art. 170 §2 Grondwet
- Op grond waarvan de gewesten autonome belastingen in het leven hebben
geroepen
- Vb. heffing op meststoffen, wateropvang, oppervlakte, grondwater,…
Oneigenlijke fiscale bevoegdheden
- Gebaseerd op art. 175 & 177 v/d Grondwet
- Vormen grondslag voor de overgedragen & toegewezen belastingen.
o Overgedragen belastingen: belastingen die door de federale
overheid zijn ingevoerd, maar waarvan opbrengsten en regelgeving
volledig aan gewesten zijn toegewezen.
o Toegewezen belastingen: belastingen waarvan de
regelingsbevoegdheid volledig behoort bij de federale overheid,
maar waarvan een deel van de opbrengst wordt verdeeld onder de
gemeenschappen en gewesten.
Gemeenten & provincies mogen geen belastingen heffen op federaal belaste
materies.
Fiscale bevoegdheid van supranationale overheden verdwijnt bij hun ontbinding
of bij uittreding van België uit het supranationaal orgaan.
Hoofdstuk 6: Grondwettelijke beginselen van de belastingheffing
Art. 170 GW – 172 GW
Legaliteitsbeginsel (als de wet niet expliciet zegt dat het belast is, is het
niet belast)
o Bescherming van de burgers tegen al te buitensporige belastingen.
, o Er kunnen geen belastingen ten behoeve van de staat worden
ingevoerd dan door de wet.
o Er is steeds een wet, een decreet of een besluit van de
gemeenteraad of provincieraad nodig om een nieuwe belasting in
het leven te roepen of om een bestaande belasting te wijzigen.
o Invoering van belastingen
3 facetten
Vaststelling van het belastingsubject & van grondslag
van de belasting
Vaststelling van het tarief of de aanslagvoet die op de
grondslag moet worden toegepast.
Vaststelling van de modaliteiten van de heffing
Vaststelling van 3 facetten moet door een wet gebeuren.
o Gevolgen
Principiële belastingvrijdom
Gebonden bevoegdheid van de administratie
Voorzienbaarheidsbeginsel als onderdeel van het
legaliteitsbeginsel
Principiële belastingvrijdom
- Niets is belastbaar tenzij wetgever anders bepaalt. = vermoeden van niet-
belastbaarheid of een fundamentele vrijheid van belasting van alle
personen, zaken, feiten en handelingen.
- Belastingwetgeving zo gedetailleerd dat slecht sporadisch belastingvrije
materie terug te vinden is.
Gebonden bevoegdheid van de administratie
- Wat wettelijk belastbaar is, moet worden belast. Niets meer en niets
minder, zonder toevoeging noch weglating.
- Administratie is steeds verplicht om tot inning van de wettelijke
verschuldigde belasting over te gaan. administratie kan aan
belastingplichtige GEEN kwijtschelding of vermindering van belasting
verlenen.
- Bij betalingsmoeilijkheden van belastingen kan beroep gedaan worden op
procedure tot collectieve schuldenregeling. Of in speciale gevallen
onbeperkt uitstel van de invordering van de belasting.
Voorzienbaarheidsbeginsel als onderdeel van het legaliteitsbeginsel
- Wettekst moet duidelijk zijn
- Overheid moet de wettekst interpreteren conform de geldende
interpretatieregels
- Wet moet consistent door de fiscus worden toegepast
- Indien administratie plots haar interpretatie verandert, dreigt de
toepassing van de wet onvoorzienbaar te worden.
Het eenjarigheidsbeginsel (examenvraag)
o Belastingswetten gelden slecht voor één jaar tenzij ze worden
vernieuwd.
o Betekent niet dat de organieke belastingswetten of decreten jaarlijks
opnieuw ter stemming aan de wetgever voorgelegd moeten worden.
