Samenvatting Theorie Recht Volwassenen
Week 1 en 2: Inleiding recht en inleiding recht en casuïstiek
Recht: het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent
-Voor gezondheidsrecht zijn de rechtsbronnen: de wet, jurisprudentie en het internationaal
verdrag
-Wetten zijn algemeen geldende regels afkomstig van een overheidsorgaan, zoals het
Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Strafrecht. Voor gezondheidzorg bijv. de
Zorgverzekeringswet
-Jurisprudentie: de verzameling van rechterlijke uitspraken
Rechtsbescherming: principe in de rechtstaat dat burgers de mogelijkheid beidt om
overheidsbesluiten aan te vechten bij een onafhankelijke rechter.
Rechtsgebieden:
Burgerlijk recht: beschrijft de regels voor de rechtsverhouding tussen burgers
onderling en tussen burgers en bedrijven
(bijvoorbeeld arbeidsovereenkomst en huurovereenkomst, maar ook de WGBO)
Bestuursrecht: beschrijft de regels voor de ordende taak van de overheid.
(Belastingwetgeving, milieuwetgeving en regelgeving over sociale zekerheid).
Staatsrecht: beschrijft de regels voor de democratische organisatie van de overheid
en voor de verhouding tussen burger en overheid (grondwet vormt de basis).
Strafrecht: rechtsgebied waarin bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld en
waarin regels worden gegeven voor opsporing, vervolging en berechting
Internationaal recht: rechtsgebied met de regels voor de rechtsverhouding tussen
staten (als het gaat om de invloed van internationale verdragen op ons nationale
(gezondheid)recht, moet vooral het Europees Verdrag tot bescherming van de
rechten van de mens en de fundamentele vrijheden worden genoemd (EVRM).
Recht bestaat uit publiekrecht en civielrecht (civielrecht = privaatrecht/ burgerlijk recht).
-Bij publiekrecht heb je dat de overheid de burger of een bedrijf iets oplegt.
-Bij civielrecht is het tussen burgers onderling of tussen burger en overheid.
Horizontaal van burger naar burger
Verticaal: van overheid naar burger
Publiekrecht splitst zich op in 3 soorten:
1. Strafrecht: OM beslist om je te vervolgen of niet. Als je met politie te maken hebt, heb
je meestal met het strafrecht te maken.
2. Bestuursrecht:
3. Staatsrecht:
Conflictregels (rangorde als rechtsregels met elkaar botsen)
Internationaal recht gaat altijd boven nationaal recht: hogere regels gaan boven
lagere regels
1
, Wetgeving van de overheid gaat boven lokale wetgeving
Specifieke regel gaat altijd voor een algemene regel
Jongere regels gaan voor andere regels
Voorbeeld:
Europees recht: vrijheid van godsdienst is belangrijk
Nederlands recht: homohuwelijk is belangrijk
Internationaal recht
-Vb; Europees (EVRM)
Nationaal recht
Wetgeving
Ministerieel besluit
Algemene plaatselijke verordening (2.2.2.): regels die gelden voor iedereen in een
gemeente
Staatsrecht & De Rechtsstaat
Grondrechten is een onderdeel van het staatsrecht
Staatsrecht is een rechtsgebied. Het staatsrecht behandelt de regels voor de inrichting van
een staat (politiek, rechters, grondrechten).
Rechtsstaat
Rechtsstaat behandelt regels die moeten gelden voor een rechtvaardige maatschappij.
Valt onder het rechtsgebied van het staatsrecht.
Legaliteitsbeginsel: ieder overheidshandelen moet op een wettelijk grondbeginsel rusten.
(de overheid moet zich houden aan de wet).
Machtenscheiding (Trias Politica)
1. Wetgevende macht: de eerste en tweede kamer (ook de regering, samen vormen ze
de Staten-Generaal)
2. Uitvoerende macht: politie (en de regering: ministers en staatssecretarissen)
3. Rechtsprekende macht: de rechters
De regering is zowel de wetgevende als de uitvoerende macht
Grondrechten
Grondrechten = mensenrechten
Geldend voor ieder mens (toeristen, illegalen en veroordeelden).
Grondrecht kun je opsplitsen in sociaal en klassiek.
Grondrechten klassiek:
Vrijheidsrechten: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en recht op
privacy
Politieke rechten: kiesrecht en recht om gekozen te worden
Gelijkheidsrechten: zoals verbod op discriminatie
Grondrechten worden opgesplitst in klassiek (vrijheidsrechten politieke rechten,
gelijkheidsrechten) en sociaal grondrechten (inspanningsverplichting van de overheid).
Sociale grondrechten zijn bijvoorbeeld: recht op rechtsbijstand en recht op onderwijs
Bestuursrecht
Al het ingrijpen door de overheid dat niet strafrechtelijk is.
2
, Civielrecht (p.12. Hoofdstuk 3). Onder Civielrecht vallen:
Personen en familierecht: bijvoorbeeld trouwen
Rechtspersonenrecht: niet relevant voor deze cursus
Vermogensrecht: alles wat je in diensten en goederen kan aanschaffen
-Goederenrecht
-Verbintenissenrecht (contracten)
Rechten van de patiënt
Zelfbeschikking: het recht van de patiënt om zelf te beslissen over medische
handelingen (art 11 GW, beschermt tegen ongewenste medische ingrepen-
beschermt lichaam van invloeden buitenaf)
Informatie (of juist niet geïnformeerd willen worden), dit recht geld ook voor de
wachttijd
Zorgplanningsbespreking
Informatie uit patiëntendossier (alleen beperkt als de privacy van andere
bescherming verdient)
Privacy (art 10 GW) en geheimhouding arts
Toestemming patiënt
Onaantastbaarheid lichaam (art 11 GW, recht om zelf over hun lichaam te
beschikken)
Ondanks overeenkomst is steeds toestemming van de patiënt nodig als de arts aan
het werk gaat, tenzij de handelingen niet ingrijpend zijn. Soms is dit niet mogelijk.
Wilsbepaling vanaf 12 jaar samen met ouders en 16 jaar is hier volwassen
Dit betekent in staat zijn om redelijk de belangen te waarderen, anders
wilsonbekwaam
Informed consent: de patiënt dient al de informatie te moeten krijgen om een verantwoorde
beslissing over de behandeling te nemen
-Volgens de WGBO is voor elke medische handeling toestemming van de patiënt nodig
Week 3: de vrijwillige geneeskundige behandeling en
beschermingsmaatregelen geestelijk beperkten
Juridische interventies: rechter en zonder rechter
Met rechter (civiel recht):
Curatele:
De persoon (curandus) is altijd of tijdelijk niet in staat zijn belangen waar te nemen of hij kan
de veiligheid van zichzelf of een ander in gevaar brengen door:
Een lichamelijke of geestelijke toestand, dan wel
Gewoonte van drank of drugsmisbruik en een passende of minder verstrekkende
maatregel is niet afdoende
Voorbeeld: (tijdelijke) comateuze toestand of visuele handicap
Een curator beslist over geld, verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding
De kantonrechter oordeelt of curatele noodzakelijk is, verzoek kan worden ingediend
door OM/voogd/partner/ familie 1-4e graad
Gevolg: handelingsonbekwaam, tenzij de wet anders zegt. De curandus heeft voor de
meeste juridische handelingen toestemming van de curator nodig (grote uitgaven,
3
Week 1 en 2: Inleiding recht en inleiding recht en casuïstiek
Recht: het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent
-Voor gezondheidsrecht zijn de rechtsbronnen: de wet, jurisprudentie en het internationaal
verdrag
-Wetten zijn algemeen geldende regels afkomstig van een overheidsorgaan, zoals het
Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Strafrecht. Voor gezondheidzorg bijv. de
Zorgverzekeringswet
-Jurisprudentie: de verzameling van rechterlijke uitspraken
Rechtsbescherming: principe in de rechtstaat dat burgers de mogelijkheid beidt om
overheidsbesluiten aan te vechten bij een onafhankelijke rechter.
Rechtsgebieden:
Burgerlijk recht: beschrijft de regels voor de rechtsverhouding tussen burgers
onderling en tussen burgers en bedrijven
(bijvoorbeeld arbeidsovereenkomst en huurovereenkomst, maar ook de WGBO)
Bestuursrecht: beschrijft de regels voor de ordende taak van de overheid.
(Belastingwetgeving, milieuwetgeving en regelgeving over sociale zekerheid).
Staatsrecht: beschrijft de regels voor de democratische organisatie van de overheid
en voor de verhouding tussen burger en overheid (grondwet vormt de basis).
Strafrecht: rechtsgebied waarin bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld en
waarin regels worden gegeven voor opsporing, vervolging en berechting
Internationaal recht: rechtsgebied met de regels voor de rechtsverhouding tussen
staten (als het gaat om de invloed van internationale verdragen op ons nationale
(gezondheid)recht, moet vooral het Europees Verdrag tot bescherming van de
rechten van de mens en de fundamentele vrijheden worden genoemd (EVRM).
Recht bestaat uit publiekrecht en civielrecht (civielrecht = privaatrecht/ burgerlijk recht).
-Bij publiekrecht heb je dat de overheid de burger of een bedrijf iets oplegt.
-Bij civielrecht is het tussen burgers onderling of tussen burger en overheid.
Horizontaal van burger naar burger
Verticaal: van overheid naar burger
Publiekrecht splitst zich op in 3 soorten:
1. Strafrecht: OM beslist om je te vervolgen of niet. Als je met politie te maken hebt, heb
je meestal met het strafrecht te maken.
2. Bestuursrecht:
3. Staatsrecht:
Conflictregels (rangorde als rechtsregels met elkaar botsen)
Internationaal recht gaat altijd boven nationaal recht: hogere regels gaan boven
lagere regels
1
, Wetgeving van de overheid gaat boven lokale wetgeving
Specifieke regel gaat altijd voor een algemene regel
Jongere regels gaan voor andere regels
Voorbeeld:
Europees recht: vrijheid van godsdienst is belangrijk
Nederlands recht: homohuwelijk is belangrijk
Internationaal recht
-Vb; Europees (EVRM)
Nationaal recht
Wetgeving
Ministerieel besluit
Algemene plaatselijke verordening (2.2.2.): regels die gelden voor iedereen in een
gemeente
Staatsrecht & De Rechtsstaat
Grondrechten is een onderdeel van het staatsrecht
Staatsrecht is een rechtsgebied. Het staatsrecht behandelt de regels voor de inrichting van
een staat (politiek, rechters, grondrechten).
Rechtsstaat
Rechtsstaat behandelt regels die moeten gelden voor een rechtvaardige maatschappij.
Valt onder het rechtsgebied van het staatsrecht.
Legaliteitsbeginsel: ieder overheidshandelen moet op een wettelijk grondbeginsel rusten.
(de overheid moet zich houden aan de wet).
Machtenscheiding (Trias Politica)
1. Wetgevende macht: de eerste en tweede kamer (ook de regering, samen vormen ze
de Staten-Generaal)
2. Uitvoerende macht: politie (en de regering: ministers en staatssecretarissen)
3. Rechtsprekende macht: de rechters
De regering is zowel de wetgevende als de uitvoerende macht
Grondrechten
Grondrechten = mensenrechten
Geldend voor ieder mens (toeristen, illegalen en veroordeelden).
Grondrecht kun je opsplitsen in sociaal en klassiek.
Grondrechten klassiek:
Vrijheidsrechten: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en recht op
privacy
Politieke rechten: kiesrecht en recht om gekozen te worden
Gelijkheidsrechten: zoals verbod op discriminatie
Grondrechten worden opgesplitst in klassiek (vrijheidsrechten politieke rechten,
gelijkheidsrechten) en sociaal grondrechten (inspanningsverplichting van de overheid).
Sociale grondrechten zijn bijvoorbeeld: recht op rechtsbijstand en recht op onderwijs
Bestuursrecht
Al het ingrijpen door de overheid dat niet strafrechtelijk is.
2
, Civielrecht (p.12. Hoofdstuk 3). Onder Civielrecht vallen:
Personen en familierecht: bijvoorbeeld trouwen
Rechtspersonenrecht: niet relevant voor deze cursus
Vermogensrecht: alles wat je in diensten en goederen kan aanschaffen
-Goederenrecht
-Verbintenissenrecht (contracten)
Rechten van de patiënt
Zelfbeschikking: het recht van de patiënt om zelf te beslissen over medische
handelingen (art 11 GW, beschermt tegen ongewenste medische ingrepen-
beschermt lichaam van invloeden buitenaf)
Informatie (of juist niet geïnformeerd willen worden), dit recht geld ook voor de
wachttijd
Zorgplanningsbespreking
Informatie uit patiëntendossier (alleen beperkt als de privacy van andere
bescherming verdient)
Privacy (art 10 GW) en geheimhouding arts
Toestemming patiënt
Onaantastbaarheid lichaam (art 11 GW, recht om zelf over hun lichaam te
beschikken)
Ondanks overeenkomst is steeds toestemming van de patiënt nodig als de arts aan
het werk gaat, tenzij de handelingen niet ingrijpend zijn. Soms is dit niet mogelijk.
Wilsbepaling vanaf 12 jaar samen met ouders en 16 jaar is hier volwassen
Dit betekent in staat zijn om redelijk de belangen te waarderen, anders
wilsonbekwaam
Informed consent: de patiënt dient al de informatie te moeten krijgen om een verantwoorde
beslissing over de behandeling te nemen
-Volgens de WGBO is voor elke medische handeling toestemming van de patiënt nodig
Week 3: de vrijwillige geneeskundige behandeling en
beschermingsmaatregelen geestelijk beperkten
Juridische interventies: rechter en zonder rechter
Met rechter (civiel recht):
Curatele:
De persoon (curandus) is altijd of tijdelijk niet in staat zijn belangen waar te nemen of hij kan
de veiligheid van zichzelf of een ander in gevaar brengen door:
Een lichamelijke of geestelijke toestand, dan wel
Gewoonte van drank of drugsmisbruik en een passende of minder verstrekkende
maatregel is niet afdoende
Voorbeeld: (tijdelijke) comateuze toestand of visuele handicap
Een curator beslist over geld, verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding
De kantonrechter oordeelt of curatele noodzakelijk is, verzoek kan worden ingediend
door OM/voogd/partner/ familie 1-4e graad
Gevolg: handelingsonbekwaam, tenzij de wet anders zegt. De curandus heeft voor de
meeste juridische handelingen toestemming van de curator nodig (grote uitgaven,
3
