Rechtshandhaving en politie
College 1 - Politietaken
Inhoud
● Leerdoelen & literatuur
● Introductie wijkagent Joey
Politietaken,-functies & -bevoegdheden
● Wat, wie en hoe?
● Verhouding tussen taken?
Beslissingen
● Hoe komen deze tot stand?
● Welke beslissingen zijn er?
● Hoeveel ruimte is er?
‘Rechtshandhaving’
Het handhaven van de wetten / regels
● Law enforcement: the activity of making certain that the laws of an area are obeyed
● Twee paradigma’s: straffen vs. ‘doen naleven’
Straffen → vanuit strafrechtelijke gedachte straffen
‘doen naleven’ → je kan kiezen om te straffen maar je kiest er in eerste instantie voor dat mensen
de wet gaan naleven. We proberen het juiste gedrag in de hand te werken.
‘Politie’
Een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie
● Maar de politie is niet de enige rechtshandhaver
○ boa’s → gemeentelijke handhavers en conducteurs
● En… de politie doet meer dan alleen rechtshandhaving
○ de enige organisatie met geweldsmonopolie → alleen zij mogen geweld
uitoefenen tegen de burgers
Politie
● taken
● organisatie
● werkwijze
● centrale politie
● complex
● divers
Terug- & vooruitblik: politietaken
● Welke 3 taken heeft de politie volgens jou?
○ opsporing
○ ordehandhaving
, ○ hulpverlening
● Wat vind jij de belangrijkste taak?
Artikel 3 politiewet
‘’de politiewet heeft tot taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag, en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels, te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving
van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven’’
Terpstra et al. (2016): 4 functies basisteams
● Noodhulp, wijkwerk, opsporing en intake
Inspectie Justitie en Veiligheid
● Inspectie J&V houdt toezicht op politie
● Onderzocht van 2018-2021 de drie hoofdtaken
● In 2018 opsporing, 2019 handhaving, 2020 noodhulp
● Belangrijkste conclusies komen terug per taak
Taak 1: opsporing
oplossingspercentage = als iemand daadwerkelijk berecht is
nog geen 25% van de zaken is daadwerkelijk opgelost → al verschilt dit wel per type criminaliteit.
Opsporing - wat?
● ‘’Het onderzoek in verband met strafbare feiten onder gezag van de officier van justitie
met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen’’ (artikel 132a Wetboek van
Strafvordering)
● Wettig en overtuigend bewijs
○ politie gaat hiernaar opzoek onder leiding van de OvJ. Dat doen ze om te zorgen
dat er straks als een zaak naar de rechtbank gaat er een strafvordelijk bewijsrecht
ligt.
● Strafvorderlijke bewijsrecht
○ Om te kunnen bewijzen dat diegene heeft gepleegd waar hij van verdacht wordt.
Aan de ene kant wil politie het opsporingspercentage verhogen, maar door de komst van de
Nationale politie → is computerwerk ook wel onderdeel geworden van de baan van een
politieagent. Dus het sneller resultaat staat op gespannen voet met de gedetailleerde
protocollering.
● Kop (2014): 3 criminaliteitssoorten
○ HIC - high impact crimes
■ media zaken, enorme reikwijdte
, ■ moord op Peter R de Vries
○ VVC - veel voorkomende criminaliteit
■ winkeldiefstallen, woninginbraken
■ kleinere criminaliteitssoorten
○ Ondermijning
■ legaliteit van de samenleving wordt aangetast of verzwakt. Gaat vaak om
criminele activiteiten waarbij een groot financieel voordeel wordt
opgebouwd. Vaak door beroepscriminelen. Mensenhandel, witwassen en
cybercrime
Opsporing - wie?
● Officier van Justitie
● Politie
○ verschillende gebieden en teams, denk aan: DR, DRR, DLR, intake & service,
VVC-team
■ alles is weer onderverdeeld bij de recherche onder andere
■ binnen de DRR hebben ze weer teams voor mensenhandel maar bij DR
hebben ze weer speciale teams voor de VVC
■ Intake & service is ook heel belangrijk: ze spelen een cruciale rol
○ Terpstra et al. (2016)
Multichannelaanpak → je begint niet meer met naar het bureau toegaan, maar je moet eerst
digitaal aangifte doen.
Eventuele gevolgen hiervan zijn:
● sommige mensen doen minder snel aangifte omdat ze niet weten hoe het werkt →
ouderen
Opsporing - wie? (2)
BURGERS
Onderzoek Schreurs (2020) - waarom melden burgers?
1. Response Efficacy
Mensen willen wel aangifte doen, maar ze willen wel weten dat het succesvol is. Als het
vertrouwen laag is, zal het percentage wat aangifte doet ook laag zijn.
2. Altruïstische waarden
Je rechtvaardigheidsgevoel bijvoorbeeld → je fiets is gestolen, je vindt dat niet oke en je wil
gerechtigheid
Waarom dit soort onderzoeken
- Inzicht psychologische drijfveren en motivatie meldgedrag
- Communicatiestrategieën → als je weet dat de response efficacy laag is kan je focussen
op meer communicatie over hoe nuttig een melding kan zijn
● Burgerparticipatie
→ denk aan serie ‘Opsporing verzocht’. Op initiatief van de politie gaat de burger participeren in
de opsporingstaak. Politie zoekt zelf initiatief richting de burger om te zeggen: help hieraan mee.
■ cocreatie
, ● als politie echt met klein groepje burgers samen gaat zitten,
gericht om te zorgen dat ze kunnen helpen met de
opsporingstaak
■ burgeropsporing
● hier besluit de burger ZELF het initiatief te nemen om te gaan
opsporen
● zien we veel bij pedo jagers of moord op Givo
Opsporing - hoe?
● Incidentgericht
○ één incident
■ politie wordt gebeld voor woninginbraak en gaat op basis daarvan
handelen
● Probleemgericht
○ reeks terugkerende incidenten
■ we zien in 1 wijk meerdere inbraken → dan moeten we daar systematisch
wat aan doen
○ systematisch
● Programma-/themagericht
○ grootschalige problematiek
■ drugscriminaliteit → nationaal probleem.
○ integraal
■ hier werken ze ALTIJD integraal! Ze roepen de hulp in van andere
organisaties → veilig thuis of ggz diensten etc
Opsporing - welke middelen?
Opsporingsbevoegdheden
Bevoegdheden t.a.v personen (1)
● staande houding, aanhouding, voorlopige hechtenis, DNA, ….
● zichtbaar
Bevoegdheden t.a.v. voorwerpen (2)
● inbeslagneming
● zichtbaar
Steunbevoegdheden (3)
● betreding of doorzoeking van plaatsen, fouilleren
● zichtbaar
bijzondere opsporingsbevoegdheden (4)
● infiltratie, pseudokoop/-dienstverlening, stelselmatige observatie
● heimelijk
Opsporing - Inspectief J&V (2019)
College 1 - Politietaken
Inhoud
● Leerdoelen & literatuur
● Introductie wijkagent Joey
Politietaken,-functies & -bevoegdheden
● Wat, wie en hoe?
● Verhouding tussen taken?
Beslissingen
● Hoe komen deze tot stand?
● Welke beslissingen zijn er?
● Hoeveel ruimte is er?
‘Rechtshandhaving’
Het handhaven van de wetten / regels
● Law enforcement: the activity of making certain that the laws of an area are obeyed
● Twee paradigma’s: straffen vs. ‘doen naleven’
Straffen → vanuit strafrechtelijke gedachte straffen
‘doen naleven’ → je kan kiezen om te straffen maar je kiest er in eerste instantie voor dat mensen
de wet gaan naleven. We proberen het juiste gedrag in de hand te werken.
‘Politie’
Een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie
● Maar de politie is niet de enige rechtshandhaver
○ boa’s → gemeentelijke handhavers en conducteurs
● En… de politie doet meer dan alleen rechtshandhaving
○ de enige organisatie met geweldsmonopolie → alleen zij mogen geweld
uitoefenen tegen de burgers
Politie
● taken
● organisatie
● werkwijze
● centrale politie
● complex
● divers
Terug- & vooruitblik: politietaken
● Welke 3 taken heeft de politie volgens jou?
○ opsporing
○ ordehandhaving
, ○ hulpverlening
● Wat vind jij de belangrijkste taak?
Artikel 3 politiewet
‘’de politiewet heeft tot taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag, en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels, te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving
van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven’’
Terpstra et al. (2016): 4 functies basisteams
● Noodhulp, wijkwerk, opsporing en intake
Inspectie Justitie en Veiligheid
● Inspectie J&V houdt toezicht op politie
● Onderzocht van 2018-2021 de drie hoofdtaken
● In 2018 opsporing, 2019 handhaving, 2020 noodhulp
● Belangrijkste conclusies komen terug per taak
Taak 1: opsporing
oplossingspercentage = als iemand daadwerkelijk berecht is
nog geen 25% van de zaken is daadwerkelijk opgelost → al verschilt dit wel per type criminaliteit.
Opsporing - wat?
● ‘’Het onderzoek in verband met strafbare feiten onder gezag van de officier van justitie
met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen’’ (artikel 132a Wetboek van
Strafvordering)
● Wettig en overtuigend bewijs
○ politie gaat hiernaar opzoek onder leiding van de OvJ. Dat doen ze om te zorgen
dat er straks als een zaak naar de rechtbank gaat er een strafvordelijk bewijsrecht
ligt.
● Strafvorderlijke bewijsrecht
○ Om te kunnen bewijzen dat diegene heeft gepleegd waar hij van verdacht wordt.
Aan de ene kant wil politie het opsporingspercentage verhogen, maar door de komst van de
Nationale politie → is computerwerk ook wel onderdeel geworden van de baan van een
politieagent. Dus het sneller resultaat staat op gespannen voet met de gedetailleerde
protocollering.
● Kop (2014): 3 criminaliteitssoorten
○ HIC - high impact crimes
■ media zaken, enorme reikwijdte
, ■ moord op Peter R de Vries
○ VVC - veel voorkomende criminaliteit
■ winkeldiefstallen, woninginbraken
■ kleinere criminaliteitssoorten
○ Ondermijning
■ legaliteit van de samenleving wordt aangetast of verzwakt. Gaat vaak om
criminele activiteiten waarbij een groot financieel voordeel wordt
opgebouwd. Vaak door beroepscriminelen. Mensenhandel, witwassen en
cybercrime
Opsporing - wie?
● Officier van Justitie
● Politie
○ verschillende gebieden en teams, denk aan: DR, DRR, DLR, intake & service,
VVC-team
■ alles is weer onderverdeeld bij de recherche onder andere
■ binnen de DRR hebben ze weer teams voor mensenhandel maar bij DR
hebben ze weer speciale teams voor de VVC
■ Intake & service is ook heel belangrijk: ze spelen een cruciale rol
○ Terpstra et al. (2016)
Multichannelaanpak → je begint niet meer met naar het bureau toegaan, maar je moet eerst
digitaal aangifte doen.
Eventuele gevolgen hiervan zijn:
● sommige mensen doen minder snel aangifte omdat ze niet weten hoe het werkt →
ouderen
Opsporing - wie? (2)
BURGERS
Onderzoek Schreurs (2020) - waarom melden burgers?
1. Response Efficacy
Mensen willen wel aangifte doen, maar ze willen wel weten dat het succesvol is. Als het
vertrouwen laag is, zal het percentage wat aangifte doet ook laag zijn.
2. Altruïstische waarden
Je rechtvaardigheidsgevoel bijvoorbeeld → je fiets is gestolen, je vindt dat niet oke en je wil
gerechtigheid
Waarom dit soort onderzoeken
- Inzicht psychologische drijfveren en motivatie meldgedrag
- Communicatiestrategieën → als je weet dat de response efficacy laag is kan je focussen
op meer communicatie over hoe nuttig een melding kan zijn
● Burgerparticipatie
→ denk aan serie ‘Opsporing verzocht’. Op initiatief van de politie gaat de burger participeren in
de opsporingstaak. Politie zoekt zelf initiatief richting de burger om te zeggen: help hieraan mee.
■ cocreatie
, ● als politie echt met klein groepje burgers samen gaat zitten,
gericht om te zorgen dat ze kunnen helpen met de
opsporingstaak
■ burgeropsporing
● hier besluit de burger ZELF het initiatief te nemen om te gaan
opsporen
● zien we veel bij pedo jagers of moord op Givo
Opsporing - hoe?
● Incidentgericht
○ één incident
■ politie wordt gebeld voor woninginbraak en gaat op basis daarvan
handelen
● Probleemgericht
○ reeks terugkerende incidenten
■ we zien in 1 wijk meerdere inbraken → dan moeten we daar systematisch
wat aan doen
○ systematisch
● Programma-/themagericht
○ grootschalige problematiek
■ drugscriminaliteit → nationaal probleem.
○ integraal
■ hier werken ze ALTIJD integraal! Ze roepen de hulp in van andere
organisaties → veilig thuis of ggz diensten etc
Opsporing - welke middelen?
Opsporingsbevoegdheden
Bevoegdheden t.a.v personen (1)
● staande houding, aanhouding, voorlopige hechtenis, DNA, ….
● zichtbaar
Bevoegdheden t.a.v. voorwerpen (2)
● inbeslagneming
● zichtbaar
Steunbevoegdheden (3)
● betreding of doorzoeking van plaatsen, fouilleren
● zichtbaar
bijzondere opsporingsbevoegdheden (4)
● infiltratie, pseudokoop/-dienstverlening, stelselmatige observatie
● heimelijk
Opsporing - Inspectief J&V (2019)
