Inhoudsopgave
Mensbeeld & mensvisie.........................................................................................................................4
Mensbeeld..........................................................................................................................................4
Mensvisie............................................................................................................................................4
Fundamenteel menselijke behoeften.............................................................................................4
Behoeftenhiërarchie van Maslow...............................................................................................4
Kenmerken en soorten basisbehoeften..................................................................................4
Medisch/reductionistisch model....................................................................................................5
Mensvisie van Martha Rogers.........................................................................................................5
Inleiding......................................................................................................................................5
Theorie van Martha Rogers: 5 stellingen:...................................................................................6
1) De mens is een globale en unieke eenheid…......................................................................6
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................6
2) De mens is een open systeem…..........................................................................................6
Relatie mens en milieu: 3 niveaus.......................................................................................6
Mantelzorg..........................................................................................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................7
3) Het leven van de mens verloopt onomkeerbaar…..............................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................7
4) Het leven is gekenmerkt door een zekere mate van orde…................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................8
5) De mens kan denken en voelen….......................................................................................8
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................9
Synthese.............................................................................................................................................9
Examenvragen....................................................................................................................................9
Menswaardigheid.................................................................................................................................10
Inleiding – ethiek..............................................................................................................................10
Moraal..........................................................................................................................................10
Ethiek............................................................................................................................................10
Ethiek objectief of subjectief?...................................................................................................10
Ethiek in de zorgverlening.........................................................................................................10
1) Basisvisie & vertrekpunt: holistisch mensbeeld............................................................................10
Kritiek op huidige systeem?..........................................................................................................11
Keuze voor totaalzorg...................................................................................................................11
2) Hoe komen wij tot (meer) menswaardigheid?.............................................................................12
1
, Ethiek in abstracto........................................................................................................................12
Ethiek in concreto.........................................................................................................................12
4 ervaringen waaruit wij kunnen putten wat wel of niet menswaardig is.....................................12
Cultureel bepaald.....................................................................................................................13
Vanuit de contrastervaring........................................................................................................13
Vanuit de controverse ervaring.................................................................................................13
Vanuit ervaringskennis..............................................................................................................13
3) Menswaardigheid? Welke dan?....................................................................................................14
Objectieve waardigheid................................................................................................................14
Subjectieve waardigheid...............................................................................................................14
Hoe mee omgaan?....................................................................................................................14
Conclusie..................................................................................................................................15
Tegen ontmenselijkende reducties...........................................................................................15
4) Hoe omgaan met spirituele pijn?..................................................................................................15
Omgekeerde piramide (K. Cornette).............................................................................................15
Spirituele pijn- pijn van het zijn – bestaanspijn.............................................................................16
Wanneer hebben mensen spirituele pijn of lijden aan zinverlies?............................................16
Andere symptomen bij zinverlies..................................................................................................16
Omgaan met onmacht/spirituele pijn...........................................................................................16
Hoe omgaan met spirituele pijn?..............................................................................................17
Spirituele competenties............................................................................................................17
Synthese...........................................................................................................................................18
Examenvragen..................................................................................................................................18
Waarden en normen.............................................................................................................................18
Waarden, normen en wetten............................................................................................................18
Waarden.......................................................................................................................................18
Normen.........................................................................................................................................19
Deontologische code Belgische VPK.............................................................................................19
Reflectie........................................................................................................................................19
Wetten..........................................................................................................................................20
Synthese.......................................................................................................................................20
Deugden...........................................................................................................................................20
Vanuit Aristotelisch standpunt......................................................................................................20
Deugd.......................................................................................................................................20
Deugd (Aristoteles)...................................................................................................................21
Joan Tronto...................................................................................................................................21
2
, Cirkelbeweging van zorg geven en ontvangen – Joan Tronto....................................................21
Aandacht...............................................................................................................................22
Verantwoordelijkheid............................................................................................................22
Deskundigheid......................................................................................................................22
Responsiviteit.......................................................................................................................22
Examenvragen..................................................................................................................................22
Zorgrelatie............................................................................................................................................23
Ethisch perspectief...........................................................................................................................23
Hoe gebeurt deze integratie?.......................................................................................................23
Morele intuïtie..................................................................................................................................23
Ethische reflectie..............................................................................................................................23
Zorgrelatie – drie visies.....................................................................................................................24
1. traditionele visie.......................................................................................................................24
Gefundeerd in...........................................................................................................................24
Het medische:.......................................................................................................................24
Het religieuze:.......................................................................................................................24
2. Moderne visie...........................................................................................................................24
Moderne visie: maatschappelijk paradigma.............................................................................25
4 tendensen..............................................................................................................................25
3. Relationele visie........................................................................................................................25
Conclusie:.................................................................................................................................25
Belang van waarden.........................................................................................................................25
De tien FUNDAMENTELE waarden................................................................................................25
Vanuit medisch paradigma.......................................................................................................26
Vanuit de moderne/emancipatorische visie.............................................................................26
Vanuit maatschappelijk perspectief..........................................................................................26
Vanuit relationele visie..............................................................................................................27
Spanningsvelden van waarden.........................................................................................................27
Voorbeelden.................................................................................................................................27
Examenvragen..................................................................................................................................27
3
Mensbeeld & mensvisie.........................................................................................................................4
Mensbeeld..........................................................................................................................................4
Mensvisie............................................................................................................................................4
Fundamenteel menselijke behoeften.............................................................................................4
Behoeftenhiërarchie van Maslow...............................................................................................4
Kenmerken en soorten basisbehoeften..................................................................................4
Medisch/reductionistisch model....................................................................................................5
Mensvisie van Martha Rogers.........................................................................................................5
Inleiding......................................................................................................................................5
Theorie van Martha Rogers: 5 stellingen:...................................................................................6
1) De mens is een globale en unieke eenheid…......................................................................6
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................6
2) De mens is een open systeem…..........................................................................................6
Relatie mens en milieu: 3 niveaus.......................................................................................6
Mantelzorg..........................................................................................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................7
3) Het leven van de mens verloopt onomkeerbaar…..............................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................7
4) Het leven is gekenmerkt door een zekere mate van orde…................................................7
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................8
5) De mens kan denken en voelen….......................................................................................8
Gevolgen voor het VPK handelen........................................................................................9
Synthese.............................................................................................................................................9
Examenvragen....................................................................................................................................9
Menswaardigheid.................................................................................................................................10
Inleiding – ethiek..............................................................................................................................10
Moraal..........................................................................................................................................10
Ethiek............................................................................................................................................10
Ethiek objectief of subjectief?...................................................................................................10
Ethiek in de zorgverlening.........................................................................................................10
1) Basisvisie & vertrekpunt: holistisch mensbeeld............................................................................10
Kritiek op huidige systeem?..........................................................................................................11
Keuze voor totaalzorg...................................................................................................................11
2) Hoe komen wij tot (meer) menswaardigheid?.............................................................................12
1
, Ethiek in abstracto........................................................................................................................12
Ethiek in concreto.........................................................................................................................12
4 ervaringen waaruit wij kunnen putten wat wel of niet menswaardig is.....................................12
Cultureel bepaald.....................................................................................................................13
Vanuit de contrastervaring........................................................................................................13
Vanuit de controverse ervaring.................................................................................................13
Vanuit ervaringskennis..............................................................................................................13
3) Menswaardigheid? Welke dan?....................................................................................................14
Objectieve waardigheid................................................................................................................14
Subjectieve waardigheid...............................................................................................................14
Hoe mee omgaan?....................................................................................................................14
Conclusie..................................................................................................................................15
Tegen ontmenselijkende reducties...........................................................................................15
4) Hoe omgaan met spirituele pijn?..................................................................................................15
Omgekeerde piramide (K. Cornette).............................................................................................15
Spirituele pijn- pijn van het zijn – bestaanspijn.............................................................................16
Wanneer hebben mensen spirituele pijn of lijden aan zinverlies?............................................16
Andere symptomen bij zinverlies..................................................................................................16
Omgaan met onmacht/spirituele pijn...........................................................................................16
Hoe omgaan met spirituele pijn?..............................................................................................17
Spirituele competenties............................................................................................................17
Synthese...........................................................................................................................................18
Examenvragen..................................................................................................................................18
Waarden en normen.............................................................................................................................18
Waarden, normen en wetten............................................................................................................18
Waarden.......................................................................................................................................18
Normen.........................................................................................................................................19
Deontologische code Belgische VPK.............................................................................................19
Reflectie........................................................................................................................................19
Wetten..........................................................................................................................................20
Synthese.......................................................................................................................................20
Deugden...........................................................................................................................................20
Vanuit Aristotelisch standpunt......................................................................................................20
Deugd.......................................................................................................................................20
Deugd (Aristoteles)...................................................................................................................21
Joan Tronto...................................................................................................................................21
2
, Cirkelbeweging van zorg geven en ontvangen – Joan Tronto....................................................21
Aandacht...............................................................................................................................22
Verantwoordelijkheid............................................................................................................22
Deskundigheid......................................................................................................................22
Responsiviteit.......................................................................................................................22
Examenvragen..................................................................................................................................22
Zorgrelatie............................................................................................................................................23
Ethisch perspectief...........................................................................................................................23
Hoe gebeurt deze integratie?.......................................................................................................23
Morele intuïtie..................................................................................................................................23
Ethische reflectie..............................................................................................................................23
Zorgrelatie – drie visies.....................................................................................................................24
1. traditionele visie.......................................................................................................................24
Gefundeerd in...........................................................................................................................24
Het medische:.......................................................................................................................24
Het religieuze:.......................................................................................................................24
2. Moderne visie...........................................................................................................................24
Moderne visie: maatschappelijk paradigma.............................................................................25
4 tendensen..............................................................................................................................25
3. Relationele visie........................................................................................................................25
Conclusie:.................................................................................................................................25
Belang van waarden.........................................................................................................................25
De tien FUNDAMENTELE waarden................................................................................................25
Vanuit medisch paradigma.......................................................................................................26
Vanuit de moderne/emancipatorische visie.............................................................................26
Vanuit maatschappelijk perspectief..........................................................................................26
Vanuit relationele visie..............................................................................................................27
Spanningsvelden van waarden.........................................................................................................27
Voorbeelden.................................................................................................................................27
Examenvragen..................................................................................................................................27
3