Onderzoeksvaardigheden
1. Kritisch denken
Waarom kritisch denken?
= heel belangrijk in ons leven
Vereist een bepaalde houding en bepaalde vaardigheden:
Vaardigheden:
betrouwbare informatie zoeken
bronnen interpreteren en analyseren
redeneren en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te
handelen
verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
onderscheid maken tussen waarschijnlijke en minder waarschijnlijke beweringen
drogredenen herkennen en vermijden
Bepaalde houding:
een open geest hebben
nieuwsgierig en onderzoekend zijn
de juiste vragen stellen
jezelf in vraag stellen en twijfelen
verschillende alternatieven afwegen
voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
bereid zijn om je standpunt aan te passen
eerlijk en open zijn
niet eenvoudig, maar we kunnen dit trainen
Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
Hoe denkt ons brein?
= soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen
2 soorten denken:
- Snel denken: bv. Naar een foto kijken
- Traag denken: bv. Een rekensom
we moeten het snel denken tegenhouden en het traag denken proberen een kans te geven
Hoe worden we onbewust misleid door ons brein?
,- Selectieve waarneming
- Essentialisme: bv. Soep wordt geroerd met een nieuwe wc-borstel, maar toch vinden we het niet
kunnen
- Onbewuste vooroordelen
- Confirmation bias / tunnelvisie: we hebben alleen oog voor zaken die onze keuze steunen
- Groepsdruk
- Cognitieve dissonantie: bv. Je eet een derde ijsje en zegt ik heb toch al 2 appels op
- Aandachtsblindheid: we focussen zo hard op 1 iets dat we de rest niet opmerken
Hoe worden we misleid door anderen?
- Reclame - Politiek
- Media - Wetenschap
Hoe kan je zelf kritisch leren denken?
- Kritisch omgaan met bronnen: CRAAP-test
Currency (actualiteit)
Relevance (relevantie)
Authority (autoriteit)
Accuracy (volledigheid)
Purpose (bedoeling)
Verschillende soorten bronnen:
3 categorieën:
1) Populaire literatuur: kranten, tijdschriften, Facebook,…
2) Vakliteratuur: websites, vaktijdschriften,…
3) Wetenschappelijke literatuur: nagelezen door collega-wetenschappers
4) Beeldmateriaal & voorwerpen
Primaire bronnen: maker was rechtstreeks betrokken bv. Ooggetuige
Secundaire bronnen: interpretatie van primaire bronnen, niet rechtstreeks betrokken partij
Feiten en meningen onderscheiden
Het is niet altijd gemakkelijk om feiten en meningen te onderscheiden:
als we onvoldoende kennis hebben om te bepalen of het om een feit of een mening gaat.
als anderen doen alsof ze spreken over een algemeen bekend feit, terwijl het eigenlijk een
persoonlijke mening is.
Feiten en meningen kunnen we nog verder onderverdelen van zwak naar sterk.
, Meningen van zwak naar sterk:
Persoonlijke mening van een individu
Persoonlijke mening van een groep
Mening van een expert
Mening van een groep experten
We zijn meestal afhankelijk van een expert, maar toch moeten we rekening houden met:
De expert moet objectief zijn
De expert moet competent zijn in het vakgebied waarover hij uitspraken doet
De bewering van de expert moet correct geïnterpreteerd worden
De expert moet zijn bewering voldoende onderbouwen of beargumenteren
Omgaan met tegenstrijdige verklaringen:
Kan verschillende oorzaken hebben:
Het zou kunnen dat één van de bronnen gewoon verkeerd is en bijvoorbeeld onbewezen of
verouderde informatie bevat.
Het gaat om een thema waarover verschillende meningen bestaan (ethische kwesties).
De ene bron is objectief (feitelijk), de andere subjectief (mening).
De context van het onderzoek of het onderzoeksontwerp (zie deel 2 van deze cursus)
verschilt.
In vele onderzoeksdomeinen is er nog heel wat onzekerheid of onvoldoende kennis.
...
je moet motiveren waarom een bron betrouwbaarder is dan een andere
Om gegevens te ordenen en systematisch te zetten bestaan verschillende hulpmiddelen: mindmap,…
Oef. 1:
Currency: ok
Relevance: ok
Authority: niet ok: website is eigendom van Becel
Accuracy: niet ok: 1-zijdig verhaal (producent)
Purpose: niet ok: bedoeling is om te verkopen neen, dit is geen goede bron
Oef.2:
Currency: niet ok: verouderde bron
Relevance: ok
Authority: niet ok: auteur heeft slechts 1 artikel geplaatst
Accuracy: ok Purpose: ok Neen, dit is geen goede bron
Hoe kan je werken aan een kritische houding?
1. Kritisch denken
Waarom kritisch denken?
= heel belangrijk in ons leven
Vereist een bepaalde houding en bepaalde vaardigheden:
Vaardigheden:
betrouwbare informatie zoeken
bronnen interpreteren en analyseren
redeneren en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te
handelen
verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
onderscheid maken tussen waarschijnlijke en minder waarschijnlijke beweringen
drogredenen herkennen en vermijden
Bepaalde houding:
een open geest hebben
nieuwsgierig en onderzoekend zijn
de juiste vragen stellen
jezelf in vraag stellen en twijfelen
verschillende alternatieven afwegen
voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
bereid zijn om je standpunt aan te passen
eerlijk en open zijn
niet eenvoudig, maar we kunnen dit trainen
Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
Hoe denkt ons brein?
= soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen
2 soorten denken:
- Snel denken: bv. Naar een foto kijken
- Traag denken: bv. Een rekensom
we moeten het snel denken tegenhouden en het traag denken proberen een kans te geven
Hoe worden we onbewust misleid door ons brein?
,- Selectieve waarneming
- Essentialisme: bv. Soep wordt geroerd met een nieuwe wc-borstel, maar toch vinden we het niet
kunnen
- Onbewuste vooroordelen
- Confirmation bias / tunnelvisie: we hebben alleen oog voor zaken die onze keuze steunen
- Groepsdruk
- Cognitieve dissonantie: bv. Je eet een derde ijsje en zegt ik heb toch al 2 appels op
- Aandachtsblindheid: we focussen zo hard op 1 iets dat we de rest niet opmerken
Hoe worden we misleid door anderen?
- Reclame - Politiek
- Media - Wetenschap
Hoe kan je zelf kritisch leren denken?
- Kritisch omgaan met bronnen: CRAAP-test
Currency (actualiteit)
Relevance (relevantie)
Authority (autoriteit)
Accuracy (volledigheid)
Purpose (bedoeling)
Verschillende soorten bronnen:
3 categorieën:
1) Populaire literatuur: kranten, tijdschriften, Facebook,…
2) Vakliteratuur: websites, vaktijdschriften,…
3) Wetenschappelijke literatuur: nagelezen door collega-wetenschappers
4) Beeldmateriaal & voorwerpen
Primaire bronnen: maker was rechtstreeks betrokken bv. Ooggetuige
Secundaire bronnen: interpretatie van primaire bronnen, niet rechtstreeks betrokken partij
Feiten en meningen onderscheiden
Het is niet altijd gemakkelijk om feiten en meningen te onderscheiden:
als we onvoldoende kennis hebben om te bepalen of het om een feit of een mening gaat.
als anderen doen alsof ze spreken over een algemeen bekend feit, terwijl het eigenlijk een
persoonlijke mening is.
Feiten en meningen kunnen we nog verder onderverdelen van zwak naar sterk.
, Meningen van zwak naar sterk:
Persoonlijke mening van een individu
Persoonlijke mening van een groep
Mening van een expert
Mening van een groep experten
We zijn meestal afhankelijk van een expert, maar toch moeten we rekening houden met:
De expert moet objectief zijn
De expert moet competent zijn in het vakgebied waarover hij uitspraken doet
De bewering van de expert moet correct geïnterpreteerd worden
De expert moet zijn bewering voldoende onderbouwen of beargumenteren
Omgaan met tegenstrijdige verklaringen:
Kan verschillende oorzaken hebben:
Het zou kunnen dat één van de bronnen gewoon verkeerd is en bijvoorbeeld onbewezen of
verouderde informatie bevat.
Het gaat om een thema waarover verschillende meningen bestaan (ethische kwesties).
De ene bron is objectief (feitelijk), de andere subjectief (mening).
De context van het onderzoek of het onderzoeksontwerp (zie deel 2 van deze cursus)
verschilt.
In vele onderzoeksdomeinen is er nog heel wat onzekerheid of onvoldoende kennis.
...
je moet motiveren waarom een bron betrouwbaarder is dan een andere
Om gegevens te ordenen en systematisch te zetten bestaan verschillende hulpmiddelen: mindmap,…
Oef. 1:
Currency: ok
Relevance: ok
Authority: niet ok: website is eigendom van Becel
Accuracy: niet ok: 1-zijdig verhaal (producent)
Purpose: niet ok: bedoeling is om te verkopen neen, dit is geen goede bron
Oef.2:
Currency: niet ok: verouderde bron
Relevance: ok
Authority: niet ok: auteur heeft slechts 1 artikel geplaatst
Accuracy: ok Purpose: ok Neen, dit is geen goede bron
Hoe kan je werken aan een kritische houding?
