Diabetes
Diabetes mellitus type 1
Definitie= auto- immuunziekte waarbij het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken opruimt.
Je lichaam stopt met insuline maken.
- Genetische aanleg i.c.m. omgevingsfactoren
Klachten: Nuchtere waarden:
- Veel dorst - Normaal < 6,1 mmol/L
- Vaak plassen - Prediabetes tussen normaal en diabetes in
- Afvallen - Diabetes ≥ 7 mmol/L
Dieetadvies: Niet- nuchtere waarden:
- Voedingsrichtlijn gezonde voeding - Normaal < 7,8 mmol/L
- Let op inname van koolhydraten - Geen oordeel mogelijk: tussen normale en
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding diabetes in
- Diabetes ≥ 11,1 mmol/L
Hypoglykemie = een te laag bloedglucose
gehalte. > kan ook zonder Diabetes
Klachten:
- Trillen, zweten, hartkloppingen, geeuwen en in het ergste geval bewusteloosheid
Oplossing:
- Direct wat eten met glucose
- 20 gram koolhydraten, bij voorkeur in de vorm van glucose en in vloeibare vorm
Oorzaken hypo:
- Te laat eten of overslaan maaltijd
- Te weinig koolhydraten eten
- Extra beweging
- Alcohol
- Ziekte
- Het gebruik van te veel insuline of andere bloedglucose verlagende medicatie
Diabetes mellitus type 2 bij volwassenen
Definitie= Het lichaam reageert niet meer goed op insuline of maakt te weinig insuline aan.
- Vaak i.c.m. verhoogd gewicht, ongezond eten, roken, ouder worden, erfelijkheid.
Klachten:
- Onduidelijk.
Dieetadvies:
- Voedingsrichtlijn gezonde voeding
- Gewichtsverlies bij overgewicht
,Diabetes mellitus type 1 bij kinderen en tieners
Definitie= alvleesklier maakt te weinig of geen insuline. Hierdoor te veel suiker in het bloed
Klachten:
- Veel drinken
- Veel plassen
- Duizeligheid
- Wazig zien
- Moeheid
- Gewichtsverlies
Dieetadvies:
- Doelmatige verdeling van de koolhydraatinname!
- Maatregel bij hypoglycemie = te lage bloedsuikerspiegel > suiker eten
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding
Diabetes mellitus en zwangerschap
Definitie=
- Zwangerschap bij vrouwen met DM type 1 of 2 > meer kans op nadelige
zwangerschapsuitkomsten voor moeder en pasgeborene.
- Diabetes Gravidarum = zwangerschapsdiabetes = verhoogd bloedglucose door veranderde
hormoonhuishouding tijdens de zwangerschap. > kind krijgt te veel glucose, dit wordt
omgezet in vet, kinderen zijn vaak te zwaar/dik bij geboorte.
Klachten:
- Zelfde als richtlijn DM
- Diabetes Gravidarum > meestal geen klachten
Doel dieetplan:
- Normaliseren van de bloedglucosewaarden:
o Nuchter ≤ 5,3 mmol/l
o Streven naar HbA1c < 53 mmol/mol (HbA1c = gemiddelde bloedsuikerspiegel in
voorafgaande weken)
o Optimaal verlopende gewichtstoename o.b.v. BMI
Dieetadvies:
- Doelmatige koolhydraatverdeling
- Evenwicht insuline
- Verder afgestemd aan de hand van de anamnese en waardes
Hypoglykemie bij niet-diabeten
Oorzaken:
- De alvleesklier maakt te veel en te lang insuline aan na de maaltijd, als gevolg van
insulineresistentie
- Lang vasten door een ziekteproces, bijv bij eetstoornissen
,Hart- en vaatziekten
Hypertensie
Definitie= hoe bloeddruk
- Bij 140/90 of hoger (volwassenen)
- Bij ouderen (60+) >
Waardes:
- Ideale bloeddruk:
- Hoge bloeddruk:
Klachten:
- Hoge BD leidt vaak tot nierschade!
- Een hoge bloeddruk voel je niet altijd
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
Dieetadvies:
- Richtlijnen gezonde voeding, let op zoutinname
- Evt. DASH-dieet
o Rijk aan mineralen: kalium, calcium en magnesium
o Vermijden; zout, verzadigd vet, suiker en alcohol
Hartfalen
Definitie= bij hartfalen pompt het hart minder goed bloed rond. Hierdoor werkt je hart minder goed >
organen en spieren krijgen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen.
Klachten:
- Kortademigheid
- Sneller moe
- Langzaam herstel na inspanning
- Dikke enkels en benen door vocht vasthouden (nieren krijgen minder bloed> als reactie meer
zout en vocht vasthouden)
- Snel in gewicht toenemen (meer dan 2 kg in 3 dagen)
- Onrustig slapen en ‘s nachts vaak moeten plassen
- Kriebelhoest.
Dieetadvies:
- Natriumbeperking van max 6 gram zout per dag
- Vochtbeperking, afhankelijk van klasse
- Kalium: kaliumrijke producten afraden
- Vetten: beperken verzadigd vet
Drop en zoethoutthee vermijden
, Long aandoeningen
Chronische obstructieve longaandoeningen = COPD
Definitie= COPD is een chronische vernauwing van de luchtwegen en/of aantasting van het elastische
longweefsel.
- Roken is vaak de oorzaak
Klachten:
- Benauwdheid
- Kortademigheid
- Hoesten/ slijm ophoesten
- Vermoeidheid
- Verminderde spierkracht
- Gewichtsverlies > energie die aandoening kost
Dieetadvies:
- Stoppen met roken
- Conditieverbetering
- Gewichtsbeheersing
- Eiwit verrijkt: 1,2 – 1,5 gram per kg
- 1000 – 1200 mg calcium
- 0-20 mgr Vitamine D
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding
Cystic fibrosis = taaislijmziekte
Definitie= het slijm in de longen, keel en darmen is taai en dik
- Gevolg is verstoppingen in de organen
Klachten:
- Aanhoudend hoesten en slijm opgeven
- Stinkende vette ontlasting
- Sterk zout smakend zweet
- Terugkerende luchtweg infecties
- Verminderde eetlust > verminderde voedingstoestand
Dieetadvies:
- Energie verrijkt met een hoog % vet
- Eventueel sondevoeding bij slikklachten
- Eiwit verrijkt
- Suppletie van in vet oplosbare vitamines (A,D,E,K) > deze worden niet goed opgenomen in de
darm.
- Natrium verrijkt
- Pancreasenzymsuppletie (bij CF worden er geen of te weinig pancreasenzymen aangemaakt,
waardoor er problemen ontstaan met de vertering van voedsel)
Diabetes mellitus type 1
Definitie= auto- immuunziekte waarbij het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken opruimt.
Je lichaam stopt met insuline maken.
- Genetische aanleg i.c.m. omgevingsfactoren
Klachten: Nuchtere waarden:
- Veel dorst - Normaal < 6,1 mmol/L
- Vaak plassen - Prediabetes tussen normaal en diabetes in
- Afvallen - Diabetes ≥ 7 mmol/L
Dieetadvies: Niet- nuchtere waarden:
- Voedingsrichtlijn gezonde voeding - Normaal < 7,8 mmol/L
- Let op inname van koolhydraten - Geen oordeel mogelijk: tussen normale en
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding diabetes in
- Diabetes ≥ 11,1 mmol/L
Hypoglykemie = een te laag bloedglucose
gehalte. > kan ook zonder Diabetes
Klachten:
- Trillen, zweten, hartkloppingen, geeuwen en in het ergste geval bewusteloosheid
Oplossing:
- Direct wat eten met glucose
- 20 gram koolhydraten, bij voorkeur in de vorm van glucose en in vloeibare vorm
Oorzaken hypo:
- Te laat eten of overslaan maaltijd
- Te weinig koolhydraten eten
- Extra beweging
- Alcohol
- Ziekte
- Het gebruik van te veel insuline of andere bloedglucose verlagende medicatie
Diabetes mellitus type 2 bij volwassenen
Definitie= Het lichaam reageert niet meer goed op insuline of maakt te weinig insuline aan.
- Vaak i.c.m. verhoogd gewicht, ongezond eten, roken, ouder worden, erfelijkheid.
Klachten:
- Onduidelijk.
Dieetadvies:
- Voedingsrichtlijn gezonde voeding
- Gewichtsverlies bij overgewicht
,Diabetes mellitus type 1 bij kinderen en tieners
Definitie= alvleesklier maakt te weinig of geen insuline. Hierdoor te veel suiker in het bloed
Klachten:
- Veel drinken
- Veel plassen
- Duizeligheid
- Wazig zien
- Moeheid
- Gewichtsverlies
Dieetadvies:
- Doelmatige verdeling van de koolhydraatinname!
- Maatregel bij hypoglycemie = te lage bloedsuikerspiegel > suiker eten
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding
Diabetes mellitus en zwangerschap
Definitie=
- Zwangerschap bij vrouwen met DM type 1 of 2 > meer kans op nadelige
zwangerschapsuitkomsten voor moeder en pasgeborene.
- Diabetes Gravidarum = zwangerschapsdiabetes = verhoogd bloedglucose door veranderde
hormoonhuishouding tijdens de zwangerschap. > kind krijgt te veel glucose, dit wordt
omgezet in vet, kinderen zijn vaak te zwaar/dik bij geboorte.
Klachten:
- Zelfde als richtlijn DM
- Diabetes Gravidarum > meestal geen klachten
Doel dieetplan:
- Normaliseren van de bloedglucosewaarden:
o Nuchter ≤ 5,3 mmol/l
o Streven naar HbA1c < 53 mmol/mol (HbA1c = gemiddelde bloedsuikerspiegel in
voorafgaande weken)
o Optimaal verlopende gewichtstoename o.b.v. BMI
Dieetadvies:
- Doelmatige koolhydraatverdeling
- Evenwicht insuline
- Verder afgestemd aan de hand van de anamnese en waardes
Hypoglykemie bij niet-diabeten
Oorzaken:
- De alvleesklier maakt te veel en te lang insuline aan na de maaltijd, als gevolg van
insulineresistentie
- Lang vasten door een ziekteproces, bijv bij eetstoornissen
,Hart- en vaatziekten
Hypertensie
Definitie= hoe bloeddruk
- Bij 140/90 of hoger (volwassenen)
- Bij ouderen (60+) >
Waardes:
- Ideale bloeddruk:
- Hoge bloeddruk:
Klachten:
- Hoge BD leidt vaak tot nierschade!
- Een hoge bloeddruk voel je niet altijd
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
Dieetadvies:
- Richtlijnen gezonde voeding, let op zoutinname
- Evt. DASH-dieet
o Rijk aan mineralen: kalium, calcium en magnesium
o Vermijden; zout, verzadigd vet, suiker en alcohol
Hartfalen
Definitie= bij hartfalen pompt het hart minder goed bloed rond. Hierdoor werkt je hart minder goed >
organen en spieren krijgen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen.
Klachten:
- Kortademigheid
- Sneller moe
- Langzaam herstel na inspanning
- Dikke enkels en benen door vocht vasthouden (nieren krijgen minder bloed> als reactie meer
zout en vocht vasthouden)
- Snel in gewicht toenemen (meer dan 2 kg in 3 dagen)
- Onrustig slapen en ‘s nachts vaak moeten plassen
- Kriebelhoest.
Dieetadvies:
- Natriumbeperking van max 6 gram zout per dag
- Vochtbeperking, afhankelijk van klasse
- Kalium: kaliumrijke producten afraden
- Vetten: beperken verzadigd vet
Drop en zoethoutthee vermijden
, Long aandoeningen
Chronische obstructieve longaandoeningen = COPD
Definitie= COPD is een chronische vernauwing van de luchtwegen en/of aantasting van het elastische
longweefsel.
- Roken is vaak de oorzaak
Klachten:
- Benauwdheid
- Kortademigheid
- Hoesten/ slijm ophoesten
- Vermoeidheid
- Verminderde spierkracht
- Gewichtsverlies > energie die aandoening kost
Dieetadvies:
- Stoppen met roken
- Conditieverbetering
- Gewichtsbeheersing
- Eiwit verrijkt: 1,2 – 1,5 gram per kg
- 1000 – 1200 mg calcium
- 0-20 mgr Vitamine D
- Evt. ziekte specifieke sondevoeding
Cystic fibrosis = taaislijmziekte
Definitie= het slijm in de longen, keel en darmen is taai en dik
- Gevolg is verstoppingen in de organen
Klachten:
- Aanhoudend hoesten en slijm opgeven
- Stinkende vette ontlasting
- Sterk zout smakend zweet
- Terugkerende luchtweg infecties
- Verminderde eetlust > verminderde voedingstoestand
Dieetadvies:
- Energie verrijkt met een hoog % vet
- Eventueel sondevoeding bij slikklachten
- Eiwit verrijkt
- Suppletie van in vet oplosbare vitamines (A,D,E,K) > deze worden niet goed opgenomen in de
darm.
- Natrium verrijkt
- Pancreasenzymsuppletie (bij CF worden er geen of te weinig pancreasenzymen aangemaakt,
waardoor er problemen ontstaan met de vertering van voedsel)
