Plato Symposium: de kracht van Eros - samenvatting H5
(met extra belangrijke jaartallen en begrippen aan het eind)
Alle jaartallen zijn v.Chr!
1. Wat is filosofie?
Filosofie en wetenschap
Vanaf de zesde eeuw (600-501) v.Chr begon de ontwikkeling van filosofie en wetenschap in
de Griekse wereld. Tot en met de vierde eeuw (400-301) v.Chr werd er nog geen sterk
onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten filosofieën. Tot en met Aristoteles,
leerling van Plato, waren veel Griekse filosofen zowel wetenschapper als filosoof.
De onderdelen van de filosofie
Grofweg onderscheidt men binnen de filosofie drie onderdelen:
1. kentheorie en logica
2. ethica en politieke filosofie
3. metafysica en fysica
Kentheorie: het zich bezighouden met vragen over kennis.
Logica: de leer die betrekking heeft op onze redeneringen.
Ethica: onderzoek naar het menselijk handelen.
Politieke filosofie: denken over waaraan een ideale samenleving zou moeten voldoen.
Metafysica: het onderdeel van de filosofie dat zich bezig houdt met het begrip ‘bestaan’.
Fysica: vragen over concrete zaken als de vorm van de aarde en bewegingen van sterren.
2. De filosofie van de Ionische natuurfilosofen
Alle filosofen vóór Socrates worden met de term presocraten aangeduid. Er waren echter
grote verschillen tussen verschillende individuele presocraten dus het gebruik van één term
is niet erg duidend. Pas bij Socrates en Plato kunnen de termen kentheorie, ethica,
metafysica (...) gebruikt worden omdat de presocraten zich hier niet mee bezig hielden.
De eerste Griekse filosofen zijn afkomstig van Ionië, de westkust van Turkije. Ze zochten
vooral naar verklaringen voor natuurverschijnselen en worden daarom de natuurfilosofen
genoemd. Zij hadden kritiek op de mythologische verklaringen van de natuurverschijnselen
van de Grieken, die dachten dat goden deze veroorzaakten.
De filosofie vóór Socrates is bij uitstek kosmocentrisch. De Grieken noemden de wereld in al
zijn verschijningsvormen κόσμος, wat ‘ordening’ betekent. De filosofen zagen dat de wereld
gestructureerd is waarin elk onderdeel zijn natuurlijke plaats heeft en deze visie is van groot
belang geweest voor het ontstaan van filosofie en wetenschap. Ze veronderstelt namelijk dat
verschijnselen in de wereld niet volledig onvoorspelbaar zijn. Het was daarom hun doel om
de structuur van de wereld te onderzoeken.
Een nieuwe Griekse wetenschap: kosmologie
Door de handel waren de Ioniërs in contact gekomen met de Babyloniërs en de
Egyptenaren. Hierdoor waren de Grieken al gauw in staat de bewegingen van de sterren te
berekenen en natuurverschijnselen te verklaren. Dit gebeurde grotendeels op basis van
, veronderstellingen. Ze gingen er vanuit dat de aarde het middelpunt van het heelal was en
de kosmos werd gezien als een gave symmetrische wereld.
De begrippen physis e n archè
De eerste Griekse filosofen werden φυσικοί (natuurfilosofen) genoemd. Hierbij betekende
‘natuur’ ook de aard van iets. Zich met de physis bezighouden betekende dus nadenken
over wat iets precies is. Hierbij concentreerde ze zich vooral op het proces hoe iets ontstaan
was. De oudste presocraten vatten het begin van alles op als een onpersoonlijke, oneindige
materie. Uit deze oneindige oerstof zou alles zijn voortgekomen.
Volgens Thales was water de oerstof dat de oorsprong van alles was, al meende een ander
dat dit lucht was. Aristoteles noemde duidde de term oerstof aan met het woord αργή,
oftewel begin(punt) of leidend beginsel.
Aristoteles ging nam aan dat deze filosofen bedoelde dat water/lucht de stof was waaruit
alles uit bestaat en alles zich geleidelijk heeft ontwikkeld. Deze voorstelling was nogal
revolutionair omdat het traditionele geloof in de goden in de zesde eeuw nog sterk werd
bepaald door de manier waarop de dichter Homeros de goden in zijn epen had voorgesteld.
3. Heraclitus (ca. 540 - ca. 480)
Verandering, strijd en harmonie
Heraclitus gaat ervan uit dat de wereld complex is omdat de wereld constant veranderd.
Deze verandering vindt op allerlei lagen in de physis plaats: mens, dier en plant groeien,
worden ouden en vallen uiteindelijk uiteen. Ook de in de kosmos is alles in beweging. Ook
Plato benadrukte het veranderlijke aspect van de wereld en gebruikte de woorden pantha
rei, alles stroomt, die sindsdien onlosmakelijk met de filosofie van Heraclitus verbonden zijn.
Heraclitus meende dat aan de veranderingen in de wereld een strijd ten grondslag lag. Deze
voortdurende strijd, waaruit geen definitieve winnaar naar voren komt, is een strijd tussen
dingen die aan elkaar tegengesteld zijn. Voorbeelden zijn dag/nacht, winter/zomer en
goed/kwaad.
Achter deze tegenstellingen gaat echter een eenheid schuil, die hij άρμονια noemde. De
gewone mensen hebben alleen oog voor de tegenstellingen, maar in werkelijkheid was alles
één. Deze eenheid was volgens Heraclitus god.
Vuur
Ook heraclitus heeft nagedacht over wat de oerstof is, waaruit alles is ontstaan. Hij gaat
ervan uit dat dit vuur is, en wijkt daarmee af van de andere Ionische natuurfilosofen.
Vuur is datgene wat de structuur en het gedrag van de dingen bepaalt en heeft dus
betrekking op beide betekenissen van het woord αργή; beginpunt en leidend beginsel.
In tegenstelling tot water en lucht duidt vuur op een proces. Volgens Heraclitus was een
veranderingsproces een vorm van vuur. In deze zin zag Heraclitus in vuur de eenheid achter
de veranderingsprocessen. Vuur valt dus in deze functie samen met de god.
(met extra belangrijke jaartallen en begrippen aan het eind)
Alle jaartallen zijn v.Chr!
1. Wat is filosofie?
Filosofie en wetenschap
Vanaf de zesde eeuw (600-501) v.Chr begon de ontwikkeling van filosofie en wetenschap in
de Griekse wereld. Tot en met de vierde eeuw (400-301) v.Chr werd er nog geen sterk
onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten filosofieën. Tot en met Aristoteles,
leerling van Plato, waren veel Griekse filosofen zowel wetenschapper als filosoof.
De onderdelen van de filosofie
Grofweg onderscheidt men binnen de filosofie drie onderdelen:
1. kentheorie en logica
2. ethica en politieke filosofie
3. metafysica en fysica
Kentheorie: het zich bezighouden met vragen over kennis.
Logica: de leer die betrekking heeft op onze redeneringen.
Ethica: onderzoek naar het menselijk handelen.
Politieke filosofie: denken over waaraan een ideale samenleving zou moeten voldoen.
Metafysica: het onderdeel van de filosofie dat zich bezig houdt met het begrip ‘bestaan’.
Fysica: vragen over concrete zaken als de vorm van de aarde en bewegingen van sterren.
2. De filosofie van de Ionische natuurfilosofen
Alle filosofen vóór Socrates worden met de term presocraten aangeduid. Er waren echter
grote verschillen tussen verschillende individuele presocraten dus het gebruik van één term
is niet erg duidend. Pas bij Socrates en Plato kunnen de termen kentheorie, ethica,
metafysica (...) gebruikt worden omdat de presocraten zich hier niet mee bezig hielden.
De eerste Griekse filosofen zijn afkomstig van Ionië, de westkust van Turkije. Ze zochten
vooral naar verklaringen voor natuurverschijnselen en worden daarom de natuurfilosofen
genoemd. Zij hadden kritiek op de mythologische verklaringen van de natuurverschijnselen
van de Grieken, die dachten dat goden deze veroorzaakten.
De filosofie vóór Socrates is bij uitstek kosmocentrisch. De Grieken noemden de wereld in al
zijn verschijningsvormen κόσμος, wat ‘ordening’ betekent. De filosofen zagen dat de wereld
gestructureerd is waarin elk onderdeel zijn natuurlijke plaats heeft en deze visie is van groot
belang geweest voor het ontstaan van filosofie en wetenschap. Ze veronderstelt namelijk dat
verschijnselen in de wereld niet volledig onvoorspelbaar zijn. Het was daarom hun doel om
de structuur van de wereld te onderzoeken.
Een nieuwe Griekse wetenschap: kosmologie
Door de handel waren de Ioniërs in contact gekomen met de Babyloniërs en de
Egyptenaren. Hierdoor waren de Grieken al gauw in staat de bewegingen van de sterren te
berekenen en natuurverschijnselen te verklaren. Dit gebeurde grotendeels op basis van
, veronderstellingen. Ze gingen er vanuit dat de aarde het middelpunt van het heelal was en
de kosmos werd gezien als een gave symmetrische wereld.
De begrippen physis e n archè
De eerste Griekse filosofen werden φυσικοί (natuurfilosofen) genoemd. Hierbij betekende
‘natuur’ ook de aard van iets. Zich met de physis bezighouden betekende dus nadenken
over wat iets precies is. Hierbij concentreerde ze zich vooral op het proces hoe iets ontstaan
was. De oudste presocraten vatten het begin van alles op als een onpersoonlijke, oneindige
materie. Uit deze oneindige oerstof zou alles zijn voortgekomen.
Volgens Thales was water de oerstof dat de oorsprong van alles was, al meende een ander
dat dit lucht was. Aristoteles noemde duidde de term oerstof aan met het woord αργή,
oftewel begin(punt) of leidend beginsel.
Aristoteles ging nam aan dat deze filosofen bedoelde dat water/lucht de stof was waaruit
alles uit bestaat en alles zich geleidelijk heeft ontwikkeld. Deze voorstelling was nogal
revolutionair omdat het traditionele geloof in de goden in de zesde eeuw nog sterk werd
bepaald door de manier waarop de dichter Homeros de goden in zijn epen had voorgesteld.
3. Heraclitus (ca. 540 - ca. 480)
Verandering, strijd en harmonie
Heraclitus gaat ervan uit dat de wereld complex is omdat de wereld constant veranderd.
Deze verandering vindt op allerlei lagen in de physis plaats: mens, dier en plant groeien,
worden ouden en vallen uiteindelijk uiteen. Ook de in de kosmos is alles in beweging. Ook
Plato benadrukte het veranderlijke aspect van de wereld en gebruikte de woorden pantha
rei, alles stroomt, die sindsdien onlosmakelijk met de filosofie van Heraclitus verbonden zijn.
Heraclitus meende dat aan de veranderingen in de wereld een strijd ten grondslag lag. Deze
voortdurende strijd, waaruit geen definitieve winnaar naar voren komt, is een strijd tussen
dingen die aan elkaar tegengesteld zijn. Voorbeelden zijn dag/nacht, winter/zomer en
goed/kwaad.
Achter deze tegenstellingen gaat echter een eenheid schuil, die hij άρμονια noemde. De
gewone mensen hebben alleen oog voor de tegenstellingen, maar in werkelijkheid was alles
één. Deze eenheid was volgens Heraclitus god.
Vuur
Ook heraclitus heeft nagedacht over wat de oerstof is, waaruit alles is ontstaan. Hij gaat
ervan uit dat dit vuur is, en wijkt daarmee af van de andere Ionische natuurfilosofen.
Vuur is datgene wat de structuur en het gedrag van de dingen bepaalt en heeft dus
betrekking op beide betekenissen van het woord αργή; beginpunt en leidend beginsel.
In tegenstelling tot water en lucht duidt vuur op een proces. Volgens Heraclitus was een
veranderingsproces een vorm van vuur. In deze zin zag Heraclitus in vuur de eenheid achter
de veranderingsprocessen. Vuur valt dus in deze functie samen met de god.
