Samenvatting Ontwikkelingspsychologie - Groot worden

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1 INLEIDING
 Ontwikkelingspsychologie
ϧ Bestudeert hoe het gedrag, het denken en het beleven van mensen evolueert over de verschillende
levensfasen heen

1.1 DE ONTWIKKELING VAN HET KIND: GEWIKT EN GEWOGEN
 Omgang met kinderen als leerkracht, ouder centraal
 Je speelt in op hun karakteristieken en specifieke eigenschappen (per leeftijdscategorie)
 Ontwikkelingsfasen
ϧ Eigen karakteristieken
ϧ Iedere fase bouwt voort op wat voorafging en legt de bouwstenen voor de volgende fase
 Kenmerken van voorafgaande fase of al kenmerken van de volgende fase vertonen
 Inzicht in ontwikkelingsverloop  afwijking ontwikkeling identificeren
 Je eigen levensloop en die van anderen begrijpen

1.2 WAT IS ONTWIKKELING?
 Ontwikkelen
ϧ Veranderen aanwezige structuur
 Ontwikkelt, ontvouwt, ontplooit
ϧ Vanaf conceptie tot aan de dood
ϧ Gedragsveranderingen
ϧ Winst en verlies
 Verwerven van nieuwigheden en verliezen van vaardigheden of functies

ϧ Levenslang proces
ϧ ~ontwikkeling een verloop in de tijd kent dat een voortgang inhoudt
 Verloop in tijd  geen momentopname, wel geleidelijke verandering
 Voortgang  ontwikkeling niet herhaalbaar

1.4 HOE ONTSTAAT ONTWIKKELING
 Ontwikkelingsfactoren
 Nature/ nurture-debat
ϧ Is de natuur (de aanleg) bepalend voor de ontwikkeling?
ϧ Is de omgeving (vooral de opvoeding) bepalend voor de ontwikkeling?

1.4.1 DE NATUUR (JE AANLEG, ‘NATURE’)
 = de eigenschappen die je reeds bij de geboorte hebt meegekregen

 Aanlegtheorie
ϧ Ontwikkeling bepaalt door aanleg
ϧ = erfelijkheidsfactoren bepalen de ontwikkeling
ϧ Vanaf geboorte mogelijkheden bepaalt

1.4.2 HET MILIEU (JE OMGEVING, ‘NURTURE’)
 = de mens wordt bijna volledig bepaald door het milieu waarin hij opgroeit en door zijn opvoeding

 Milieutheorie
ϧ Ontwikkeling bepaalt door omgeving
ϧ Milieu oefent actief invloed uit op ontwikkeling
ϧ Bv. opvoeding, ouders, familie, vrienden, jeugdleiders, thuissituatie, land van herkomst,…

1.4.3 EEN DERDE ONTWIKKELINGSFACTOR: DE ZELFBEPALING?
 = de mens kan ook zelf omstandigheden scheppen  vrije keuze
 = de mens kan zelf (mede) richting geven a/d eigen ontwikkeling



1

,  Hij kan zelf omstandigheden scheppen waarin hij zijn eigen doelen, keuzes en waarden probeert te
verwezenlijken
1.4.4 DE GULDEN MIDDENWEG?
 1. Naast natuur en milieu is zelfbepaling ook belangrijke factor
 2. Drie factoren beïnvloeden elkaar
ϧ Dynamisch spel tussen aanleg en milieu, waarbij je als persoon-in-ontwikkeling een actieve rol speelt
 3. Bepaalde factor kan op een bepaald moment een doorslaggevende invloed hebben

1.6 HOE MET ONTWIKKELING OMGAAN?
 Ontwikkeling = combinatie van aanleg, milieu en zelfbepaling
 Opvoeding cruciaal
 Als leerkracht kan je ontwikkeling beïnvloeden
ϧ Zone van naaste ontwikkeling
ϧ Welbevinden en betrokkenheid

1.6.1 WERKEN IN DE ZONE VAN NAASTE ONTWIKKELING
 Kijken naar wat het kind kan leren en niet enkel naar wat het kan
 Bezighouden met rijpende functies
 Het kind een stapje verder brengen
 = de afstand tussen het feitelijke ontwikkelingsniveau en het potentiële ontwikkelingsniveau
 ~actief helpen
 Probleemoplossen en vragen oplossen  cognitieve ontwikkeling
ϧ = de denkontwikkeling

1.6.2 WELBEVINDEN EN BETROKKENHEID
 Beide aanwezig  kindern bloeien open en zijn enthousiast
 Welbevinden
ϧ = mate waarin de klas- en opvoedingscontext tegemoetkomen aan de basisbehoeften
ϧ Zich voelen als een vis in het water
ϧ Plezier, ontspannen, zelfzeker, energiek
ϧ Zich thuis voelen en in voeling zij met zichzelf
ϧ Voorwaarde voor betrokkenheid
 Betrokkenheid
ϧ Intensiteit van de activiteit
ϧ Conectratie, voluit gaan, gedreven zijn, opgeslorpt door activiteit
ϧ Plezier aan exploreren, bezig aan de grens van het eigen kunnen
 Indicatie over inspanningen
 Onmiddellijke feedback leerkracht  handelingen bijsturen, materiaalaanbod verrijken, gerichte activiteiten




2

, HOOFDSTUK 2 DE ONGEBOREN BABY, DE GEBOORTE EN DE PASGEBORENE (0-1,5 jaar)
2.3.5 BABYREFLEXEN OF BABYREACTIES
 Voorzien van voedsel of beschermen

Reflex Leeftijd van verdwijnen Omschrijving Mogelijke functie
3 weken Neiging om het hoofd te draaien in de Inname van voedsel
Zoekreflex richting van dingen die de wang
raken.
2 maanden Beweging van de benen wanner de Voorbereiding op
Primaire lopen of de
baby rechtop wordt gehouden en de onafhankelijke
stapreflex
voeten de grond raken voortbewegen
3 maanden (evolutie naar De baby heeft gebalde vuistjes die Bescherming
gericht grijpen) opengaan als we over de handrug
Grijpreflex strijken en hij knijpt zijn handjes
krachtig dicht als we in de handpalm
duwen.
6 maanden Wordt geactiveerd als ondersteuning Bescherming tegen
voor de nek en het hoofd plotseling vallen
Moro-reflex verdwijnt, de armen spreiden zich en
komen naar voren alsof zich ergens
aan vast willen klampen
8 – 12 maanden Spreiden van de tenen in rectie op Onbekend
Babinski-reflex aanraking van de buitenkant van de
voet.
Blijft in andere vormen In reactie op plotseling geluid of Bescherming
Schrikreflex beweging worden de armen en
vingers gespreid en de rug overstrekt
Wordt opgenomen in ons Neiging om te zuigen aan dingen die Inname van voedsel
Zuigreflex
voedingsgedrag de lippen raken
Ams het hoofdje vd baby naar één
kant draait, zullen arm en been aan
Asymmetrisch-
die kant zich strekken, de arm en
tonische nekreflex
been aan de andere kant zullen
gebogen blijven


 Ook spontaan gedrag
ϧ Kan niet uitgelokt worden
ϧ Geen reactie op een prikkel van buitenaf




3