Samenvatting leerdoelen anatomie en fysiologie OWE 9 & OWE 10
Wat is een peritonitis en hoe kan deze ontstaan?
Peritonitis is een ontsteking van het buikvlies (peritoneum). Het peritoneum bekleedt de
vrije buikholte en bijna alle organen die daarin zitten. Peritonitis kan optreden als
complicatie van verschillende aandoeningen in de buik en gaat vaak gepaard met acute
buikpijn. Als lokale peritonitis niet tijdig herkend en behandeld wordt, kan deze zich
uitbreiden tot een gegeneraliseerde peritonitis. Dit is een ernstig ziektebeeld met een grote
kans op sepsis.
Een peritonitis kan vele oorzaken hebben en kan zich op een bepaalde plek manifesteren
(lokale peritonitis) of het hele buikvlies betreffen (algehele peritonitis). Meestal begint een
ontsteking aan het peritoneum lokaal, maar kan zich zo uitbreiden dat op den duur het
gehele buikvlies ontstoken is.
Oorzaken van een peritonitis:
- Infectie veroorzaakt door bacteriën die via de bloedbaan (hematogene weg) het
buikvlies bereiken. Ook wel primaire peritonitis. Is weinig voorkomend, alleen bij
sterk verminderde weerstand is dit het geval.
- Organen die grenzen aan het peritoneum zijn ontstoken en de ontsteking ‘springt’ als
het ware over.
- Perforatie van organen, de inhoud stroomt dan in de vrije buikholte en kan zorgen
voor ontstekingen.
- Bloedingen die bijvoorbeeld ontstaan door buitenbaarmoederlijke zwangerschap,
milt- of leverruptuur.
- Ischemie: afsluiting van een darmvat of beklemming door een volvulus (knoop) of
door invaginatie (darmen schuiven in elkaar). Bij geblokkeerde bloedvoorziening
(strangulatie) wordt de darmwand necrotisch en hebben bacteriën toegang tot de
peritoneale holte en kunnen dan ontsteking veroorzaken.
Wat zijn de verschijnselen van peritonitis en verklaar deze?
Scherpe, stekende en continue pijn:
- Ontstaat geleidelijk, en wordt erger naarmate peritonitis zich uitbreidt. Ontstaat soms
plotseling en hevig, bijv. door maagperforatie.
- Kenmerkend is druk- en loslaatpijn. Dit wordt veroorzaakt doordat niet alleen bij druk
op het zieke weefsel pijn ontstaat, maar ook bij het loslaten door het bewegen van
het buikvlies. Buikvlies is erg pijngevoelig.
- Patiënt doet er alles aan om zo stil mogelijk te blijven liggen.
Défense musculaire:
- Voorkomt dat het peritoneum wordt bewogen en voorkomt hiermee pijn. De
buikwandspieren spannen zich aan om zo beweging tegen te gaan. Een passief
spierverzet.
- Het onwillekeurig (reflexmatig) aanspannen van de buikwandspieren als gevolg van
prikkeling van het buikvlies, vooral bij beweging. Dit om te voorkomen dat het
peritoneum zal bewegen.
- Kan afwezig zijn bij kinderen en ouderen.
Wat is een peritonitis en hoe kan deze ontstaan?
Peritonitis is een ontsteking van het buikvlies (peritoneum). Het peritoneum bekleedt de
vrije buikholte en bijna alle organen die daarin zitten. Peritonitis kan optreden als
complicatie van verschillende aandoeningen in de buik en gaat vaak gepaard met acute
buikpijn. Als lokale peritonitis niet tijdig herkend en behandeld wordt, kan deze zich
uitbreiden tot een gegeneraliseerde peritonitis. Dit is een ernstig ziektebeeld met een grote
kans op sepsis.
Een peritonitis kan vele oorzaken hebben en kan zich op een bepaalde plek manifesteren
(lokale peritonitis) of het hele buikvlies betreffen (algehele peritonitis). Meestal begint een
ontsteking aan het peritoneum lokaal, maar kan zich zo uitbreiden dat op den duur het
gehele buikvlies ontstoken is.
Oorzaken van een peritonitis:
- Infectie veroorzaakt door bacteriën die via de bloedbaan (hematogene weg) het
buikvlies bereiken. Ook wel primaire peritonitis. Is weinig voorkomend, alleen bij
sterk verminderde weerstand is dit het geval.
- Organen die grenzen aan het peritoneum zijn ontstoken en de ontsteking ‘springt’ als
het ware over.
- Perforatie van organen, de inhoud stroomt dan in de vrije buikholte en kan zorgen
voor ontstekingen.
- Bloedingen die bijvoorbeeld ontstaan door buitenbaarmoederlijke zwangerschap,
milt- of leverruptuur.
- Ischemie: afsluiting van een darmvat of beklemming door een volvulus (knoop) of
door invaginatie (darmen schuiven in elkaar). Bij geblokkeerde bloedvoorziening
(strangulatie) wordt de darmwand necrotisch en hebben bacteriën toegang tot de
peritoneale holte en kunnen dan ontsteking veroorzaken.
Wat zijn de verschijnselen van peritonitis en verklaar deze?
Scherpe, stekende en continue pijn:
- Ontstaat geleidelijk, en wordt erger naarmate peritonitis zich uitbreidt. Ontstaat soms
plotseling en hevig, bijv. door maagperforatie.
- Kenmerkend is druk- en loslaatpijn. Dit wordt veroorzaakt doordat niet alleen bij druk
op het zieke weefsel pijn ontstaat, maar ook bij het loslaten door het bewegen van
het buikvlies. Buikvlies is erg pijngevoelig.
- Patiënt doet er alles aan om zo stil mogelijk te blijven liggen.
Défense musculaire:
- Voorkomt dat het peritoneum wordt bewogen en voorkomt hiermee pijn. De
buikwandspieren spannen zich aan om zo beweging tegen te gaan. Een passief
spierverzet.
- Het onwillekeurig (reflexmatig) aanspannen van de buikwandspieren als gevolg van
prikkeling van het buikvlies, vooral bij beweging. Dit om te voorkomen dat het
peritoneum zal bewegen.
- Kan afwezig zijn bij kinderen en ouderen.
