Cognitieve psychologie 1 samenvatting slides nota's (geslaagd eerste zit)

Cognitieve psychologie 1
H1: Inleiding
= Wetenschappelijke studie van mentale processen.

• Verschillende domeinen
o Perceptie – Aandacht
o Geheugen
o Taal
o Redeneren en probleem oplossen – ...

• Interdisciplinair onderzoek cognitie is wetenschap op zich geworden = cognitieve
wetenschappen
1.1Wetenschappelijke methode
o In cognitieve psychologie: experimentele methode
o Onderzoeksvragen beantwoorden adhv experimenten
 Manipulatie onafhankelijke variabelen
Effect op afhankelijke variabelen
Controlevariabelen = storende variabelen onder controle houden adhv
randomizatie, counterbalancing, matching
• Afhankelijke variabelen
• Meestal
o Reactietijden (RT-taken, =snelheid)
o Nauwkeurigheid (geheugentaak)
o => Primaire afhankelijke variabelen.
• Andere
o Vragenlijsten
o Oogbewegingen
o Breinactivatie (ERP, fMRI, PET) – Verbale rapportage (subliminale interviews) – ...
• Populaties
• Meestal
o Gezonde volwassenen, meestal studenten
• Maar ook
– Patiënten met laesies
– Kinderen en baby’s
– Ouderen
– Dieren
– ...
1.2 Theorie
• Obv experimenteel onderzoek tracht de cognitieve Psychologie theorieën te ontwikkelen
• Waarom zijn theorieën nodig?
• Samenvatting data
• Jaarlijks duizenden experimenten

, • Soms mathematische wetmatigheden, bv. power law of learning, deze gaan
expliciet in op de structuren en de mechanismen.


Power law of learning: hoe meer
men bekwaam is in de vaardigheden,
hoe minder effect er is van een
oefening. Wordt beter naar meten
meer geoefend tot op bepaalt niveau
dan stabiel. (joggen, koken)


Trial number

• Verklaring data
o Met experimentele methode kan uitspraak doen over causaliteit!
• Voorspelling data
o Samenvatting, verklaring en voorspelling data
o Zonder goede theorie is zelfs de beste data waardeloos
• Verband onderzoek – theorievorming

1.2 Onderzoek- theorievorming

• Data kunnen enkel verklaard worden door theorieën
• Theorieën kunnen enkel tot stand komen via data

→ Onderzoekscyclus
• Wetenschappelijk denken
o Vereist goed begrip verband onderzoek – theorievorming
o Geen wit-zwart denken, maar standpunt ondersteunen door zoveel mogelijk
onderzoeksevidentie te verzamelen
o Wetenschappelijk denken vraagt veel oefening
o Maar kan aangeleerd worden
• Tijdens practica:
o Ga o.m. na
o Wat is achterliggende rationale van onderzoek?
o Leg in eigen woorden uit waarom specifiek experiment
vraagstelling kan beantwoorden
o Is andere verklaring data mogelijk?
o Beperkingen onderzoek?


H2: Geschiedenis
2.1. Inleiding
• Interesse mentale processen eeuwenoud
• Filosofische studie bewustzijn, de geest
o Aristoteles “Ons geheugen is als een kleitablet waarop
we informatie kunnen schrijven”

, o Socrates “Kennis is aangeboren, men kan deze verzamelen, maar niet verwerven”
2.2. Eerste cognitieve psychologen




• Cognitief psychologisch onderzoek reeds in 19de eeuw
• Zelfs voor de start van de psychologie (1879)
• Bvb
– Eerste experimenten psychofysica: zie HS perceptie
– De psychologische scholen
• Onderzoek naar ‘het bewustzijn’
– Structuralisme: D
– Functionalisme: VS
• Wat is hét studiegebied van de psychologie?
• Wat is de ‘juiste’ wetenschappelijke methode?
• Pioniers
o Franciscus Donders
o Hermann Ebbinghaus
2.3. Donders (1868)
• Vader mentale chronometrie
- Hoeveel tijd nemen mentale processen in beslag?
- Bestudeerde dit adhv reactietijdtaken
o Enkelvoudige RTtaak:
 S1=R1 -> A-reactie
o Keuze RTtaak
 S1=R1
 S2=R2-> B-reactie
 a-reactie
 stimulusdiscriminatie,
stimulusidentificatie
 responsselectie
o Go-no-GO RTtaak
 S1=R1
 S2= geenR ->C-reactie
 a-reactie
 stimulusdiscriminatie, stimulusidentificatie
- Substractiemethode

, C-A= Discriminatie- en identificatie B-C= Responsselectie

• Belangrijk idee!
• Mentale processen kunnen niet rechtstreeks waargenomen worden, maar dienen afgeleid te
worden uit gedrag
• Grondslag psychologisch onderzoek
2.4. Ebbinghaus (1885)
• Eerste geheugenexperimenten
• Hoeveel vergeten we en hoe snel gaat dit?
• Gaat informatie die we ons niet kunnen herinneren voorgoed verloren?
• Besparingsmethode
• Lijsten zinloze lettergrepen DAX, QEH, LUH, ZIF, ...
o Aanleren
 Hoeveel beurten heb ik nodig vooraleer ik de lijst ken? Bv. 9
o Herleren
 Hoeveel beurten heb ik nodig om de lijst te herleren? Bv. 3
• Formule besparing
o (beurten leren – beurten herleren) / beurten leren
o In % = [(9-3)/9] x 100 = 67%
• Vergeetcurve



-Hoe meer tijd erover, hoe minder besparing

-Veel vergeten in het begin, nadien afvlakking




• Besparingsmethode liet toe om geheugenfuncties te kwantificeren en plotten. ->geheugen in
kaart te brengen.