Systeemgericht werken:
Inhoud
1 Ontstaan en definiëring van de algemene systeemtheorie ........................................................................ 3
1.1 Ontstaan van de Algemene systeemtheorie (AST) .................................................................................. 3
1.2 Onderscheid eerdere denkmodellen en systeemtheorie ........................................................................ 4
1.3 De algemene systeemtheorie binnen het maatschappelijk werk ............................................................. 4
2 Definitie en kenmerken van een systeem ..................................................................................................... 5
Wat is een systeem?................................................................................................................................... 5
2.1 Kenmerken van een systeem: ................................................................................................................ 5
1) Open systeem ................................................................................................................................ 5
2) Niet optelbaarheid ......................................................................................................................... 5
3) Interafhankelijkheid........................................................................................................................ 6
2.2 Eigenschappen van een systeem........................................................................................................... 6
1) Gezamenlijk doel ........................................................................................................................... 6
2) Emotionele betrokkenheid .............................................................................................................. 6
3. Bouwstenen – kernbegrippen van de algemene systeemtheorie ................................................................... 6
3.1 Informatie en feedback ......................................................................................................................... 7
Positieve feedback ................................................................................................................................. 7
Negatieve feedback ................................................................................................................................ 8
3.2 Homeostase en kalibrering ................................................................................................................... 8
3.3 Omgangsvormen of interactiepatronen van systemen ............................................................................ 9
3.4 De systeemregels ............................................................................................................................... 10
3.4.1 Opvattingen ............................................................................................................................. 10
3.4.2 Moetens................................................................................................................................... 11
3.4.3 Mythen .................................................................................................................................... 11
3.5 Identiteit ............................................................................................................................................ 12
3.6 Grenzen uit de systeemtheorie ..................................................................................................... 12
3.6.1 Kluwensysteem ........................................................................................................................ 12
3.6.2 Los-Zand systeem .................................................................................................................... 12
3.7 Circulariteit: een andere oorzakelijkheid ....................................................................................... 12
3.7.1 De lineaire causaliteit ............................................................................................................... 12
3.7.2 Circulaire causaliteit ................................................................................................................ 13
3.8 Equifinaliteit – Equipotentialiteit ................................................................................................... 13
4 Strategische stroming: de communicatietheorie .................................................................................... 14
4.1 Interactie als kernbegrip binnen de strategische stroming .................................................................... 14
4.2 Axioma 1: je kan niet – niet communiceren .......................................................................................... 14
4.2.1 invloed en bedoeling .................................................................................................................... 14
1
, 4.2.2 Betrokkenheid en inzet ................................................................................................................. 14
4.3 Axioma 2: gelaagdheid van de communicatie ...................................................................................... 14
4.3.1 de omgeving of context van een systeem ....................................................................................... 14
4.3.2 Contextinformatie ........................................................................................................................ 15
4.3.3 Contexthiërarchie ........................................................................................................................ 15
4.4 Axioma 3: ieder zijn waarheid .............................................................................................................. 15
4.4.1 interpunctie / betekenisverlening in de systeemtheorie.................................................................. 15
4.4.2 Herkadering ................................................................................................................................. 15
4.5 Kritiek op strategische stroming .......................................................................................................... 15
4.5.1 kritiek op de strategische stroming van Watzlawick: de onderkant van het gezin. ............................ 16
4.5.2 De constructivistische stroming: de bovenkant van het gezin. ........................................................ 16
5 Constructivistische stroming ................................................................................................................ 16
6 De structurele stroming............................................................................................................................. 17
6.1 Een operationele definitie van ‘het gezin’ ............................................................................................. 17
6.2 De levenscyclus van het gezin. ............................................................................................................ 17
6.3 De grenzen in een gezin ....................................................................................................................... 18
6.3.1 Grenzen tussen subsystemen zijn te star....................................................................................... 18
6.3.2 Grenzen tussen subsystemen zijn te open ..................................................................................... 18
6.3.3 Dysfunctionele gezinsstructuren .................................................................................................. 19
7 Contextuele stroming van Nagy Boszormenyi ........................................................................................ 19
7.1 basisbegrippen................................................................................................................................... 19
7.1.1 De existentiële context in 4 dimensies .......................................................................................... 19
7.1.2 Balans tussen geven en nemen ..................................................................................................... 20
7.1.3 Existentiële band tussen ouders en kinderen: loyaliteiten .............................................................. 21
7.1.4 Parentificatie en zijn vele vormen .................................................................................................. 22
7.1.5 Legaten en delegaten ................................................................................................................... 22
7.2 Methodisch handelen binnen contextuele hulpverlening ...................................................................... 23
7.2.1 Meerzijdige partijdigheid ............................................................................................................... 23
7.2.2 Basishouding en respect .............................................................................................................. 23
7.2.3 Empathie ..................................................................................................................................... 23
7.2.4 Echtheid of authenticiteit ............................................................................................................. 24
7.2.5 Het geven van erkenning ............................................................................................................... 24
Nagy spreek je uit als Notch
2
Inhoud
1 Ontstaan en definiëring van de algemene systeemtheorie ........................................................................ 3
1.1 Ontstaan van de Algemene systeemtheorie (AST) .................................................................................. 3
1.2 Onderscheid eerdere denkmodellen en systeemtheorie ........................................................................ 4
1.3 De algemene systeemtheorie binnen het maatschappelijk werk ............................................................. 4
2 Definitie en kenmerken van een systeem ..................................................................................................... 5
Wat is een systeem?................................................................................................................................... 5
2.1 Kenmerken van een systeem: ................................................................................................................ 5
1) Open systeem ................................................................................................................................ 5
2) Niet optelbaarheid ......................................................................................................................... 5
3) Interafhankelijkheid........................................................................................................................ 6
2.2 Eigenschappen van een systeem........................................................................................................... 6
1) Gezamenlijk doel ........................................................................................................................... 6
2) Emotionele betrokkenheid .............................................................................................................. 6
3. Bouwstenen – kernbegrippen van de algemene systeemtheorie ................................................................... 6
3.1 Informatie en feedback ......................................................................................................................... 7
Positieve feedback ................................................................................................................................. 7
Negatieve feedback ................................................................................................................................ 8
3.2 Homeostase en kalibrering ................................................................................................................... 8
3.3 Omgangsvormen of interactiepatronen van systemen ............................................................................ 9
3.4 De systeemregels ............................................................................................................................... 10
3.4.1 Opvattingen ............................................................................................................................. 10
3.4.2 Moetens................................................................................................................................... 11
3.4.3 Mythen .................................................................................................................................... 11
3.5 Identiteit ............................................................................................................................................ 12
3.6 Grenzen uit de systeemtheorie ..................................................................................................... 12
3.6.1 Kluwensysteem ........................................................................................................................ 12
3.6.2 Los-Zand systeem .................................................................................................................... 12
3.7 Circulariteit: een andere oorzakelijkheid ....................................................................................... 12
3.7.1 De lineaire causaliteit ............................................................................................................... 12
3.7.2 Circulaire causaliteit ................................................................................................................ 13
3.8 Equifinaliteit – Equipotentialiteit ................................................................................................... 13
4 Strategische stroming: de communicatietheorie .................................................................................... 14
4.1 Interactie als kernbegrip binnen de strategische stroming .................................................................... 14
4.2 Axioma 1: je kan niet – niet communiceren .......................................................................................... 14
4.2.1 invloed en bedoeling .................................................................................................................... 14
1
, 4.2.2 Betrokkenheid en inzet ................................................................................................................. 14
4.3 Axioma 2: gelaagdheid van de communicatie ...................................................................................... 14
4.3.1 de omgeving of context van een systeem ....................................................................................... 14
4.3.2 Contextinformatie ........................................................................................................................ 15
4.3.3 Contexthiërarchie ........................................................................................................................ 15
4.4 Axioma 3: ieder zijn waarheid .............................................................................................................. 15
4.4.1 interpunctie / betekenisverlening in de systeemtheorie.................................................................. 15
4.4.2 Herkadering ................................................................................................................................. 15
4.5 Kritiek op strategische stroming .......................................................................................................... 15
4.5.1 kritiek op de strategische stroming van Watzlawick: de onderkant van het gezin. ............................ 16
4.5.2 De constructivistische stroming: de bovenkant van het gezin. ........................................................ 16
5 Constructivistische stroming ................................................................................................................ 16
6 De structurele stroming............................................................................................................................. 17
6.1 Een operationele definitie van ‘het gezin’ ............................................................................................. 17
6.2 De levenscyclus van het gezin. ............................................................................................................ 17
6.3 De grenzen in een gezin ....................................................................................................................... 18
6.3.1 Grenzen tussen subsystemen zijn te star....................................................................................... 18
6.3.2 Grenzen tussen subsystemen zijn te open ..................................................................................... 18
6.3.3 Dysfunctionele gezinsstructuren .................................................................................................. 19
7 Contextuele stroming van Nagy Boszormenyi ........................................................................................ 19
7.1 basisbegrippen................................................................................................................................... 19
7.1.1 De existentiële context in 4 dimensies .......................................................................................... 19
7.1.2 Balans tussen geven en nemen ..................................................................................................... 20
7.1.3 Existentiële band tussen ouders en kinderen: loyaliteiten .............................................................. 21
7.1.4 Parentificatie en zijn vele vormen .................................................................................................. 22
7.1.5 Legaten en delegaten ................................................................................................................... 22
7.2 Methodisch handelen binnen contextuele hulpverlening ...................................................................... 23
7.2.1 Meerzijdige partijdigheid ............................................................................................................... 23
7.2.2 Basishouding en respect .............................................................................................................. 23
7.2.3 Empathie ..................................................................................................................................... 23
7.2.4 Echtheid of authenticiteit ............................................................................................................. 24
7.2.5 Het geven van erkenning ............................................................................................................... 24
Nagy spreek je uit als Notch
2