Samenvatting Differentiëren is te leren! H1-6, H8

Differentiëren is te leren

Voorwoord
Differentiëren is sinds de jaren 80 al in de aandacht. In het voortgezet onderwijs wordt er
echter nog niet genoeg aandacht aan besteed. Daarentegen blijkt dat differentiëren is het
voortgezet onderwijs wel mogelijk is én positieve effecten heeft. Differentiëren maakt je
creatiever in het betrekken van de leerlingen bij de les en bij het motiveren van de
leerlingen.

,1 Wat is differentiëren?
Doel en uitgangspunten


1.1 Waarom dit boek?
Leerlingen kunnen verschillen in:
● indirecte kenmerken;
● directe kenmerken;
● algemeen psychologische kenmerken.
Leraren moeten zich vooral op directe kenmerken richten. Met differentiëren wordt het beste
uit elke leerling gehaald. Differentiëren is wel complex, maar de noodzaak roept vragen op.
Dit boek geeft praktische handvatten en antwoord op de vragen.


1.2 Definitie: wat is differentiëren?
Differentiëren= didactische uitwerking van het omgaan met verschillen.
Aspecten uit de definitie:
● bewust ,
● doelgericht,
● heterogeen,
● prestaties.
We behandelen interne differentiatie = binnen de klas.

Convergente de divergentie differentiatie zijn twee manieren van differentiëren.
Divergent = doelen, instructie en verwerkingsvorm van de individuele leerling.
Convergent = gezamenlijk doel, individuele weg.
Het convergent differentiëren komt het meest voor, vooral op traditionele scholen. Deze
manier blijkt ook het meest effectief.


1.3 De winst van differentiëren
Door differentiëren worden de meest gunstige resultaten uit leerprestaties gehaald.
Wat kan er verwacht worden?
● lesvoorbereiding,
● efficiënte lessen
● methodeonafhankelijk
● lesdoelen
● opbrengstgericht werken
● klassenmanagement




2 Differentiatie staat op de agenda: actuele
beleidsontwikkelingen
Vanuit de overheid wordt aangegeven dat differentiëren vandaag de dag steed belangrijker


1

, wordt. De actuele ontwikkelingen die dit onderstrepen worden hieronder besproken.


2.1 De inspectie van het onderwijs
Inspectie van het onderwijs (Ivo) heeft onderzocht dat differentiëren een complexe
vaardigheid is. Ivo verdeelt differentiëren in vier indicatoren:
1. Leraar gebruikt analyse van de prestaties van leerlingen voor de vormgeving van zijn
onderwijs.
2. Leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces.
3. De leraar stemt zijn instructie af op de verschillen tussen leerlingen.
4. De leraar stemt verwerking af op de verschillen tussen leerlingen.
De laatste twee blijken het minst zichtbaar in de lessen. Er is dus nog een wereld te winnen,
vooral binnen de hogere niveaus van het voortgezet onderwijs.


2.2 Ambities van het ministerie van OcW en de VO-raad
Het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap en de voortgezetonderwijsraad hebben
ambities geformuleerd om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Drie van deze
formulering zijn gericht op differentiëren.


2.3 Opbrengstgericht werken
Het opbrengstgericht werken is ook een ambitie van eerder genoemd bestuursakkoord.
Opbrengstgericht werken zou namelijk beter prestaties leveren, zoals:
● duidelijke doelen stellen;
● weten wat minimaal geleerd moet worden;
● onderwijs wordt afgestemd op de behoefte van de leerlingen (differentiatie!);
● problemen worden geanalyseerd;
● er is goede leerlingenzorg;
● jaarlijks kan de gehele prestatie worden nagegaan;
● er is sprake van snellere verbetering.


2.4 Passend onderwijs
Sinds 2014 is er de wettelijke zorgplicht van het schoolbestuur. Scholen moeten alle
leerlingen passend onderwijs bieden, die aansluit bij hun behoeftes.




3 Voorwaarden om goed te differentiëren
De vaardigheden van docenten

Differentiëren kan men pas als je bepaalde vaardigheden bezit. Deze worden in dit
hoofdstuk besproken.


3.1 De succesfactoren van onderwijs volgens John Hattie
John Hattie heeft onderzocht welke factoren de leerlingprestaties verbeteren. Een effectieve


2