Financieel management en investeringsanalyse:
Guest Lecture - brief introduction to pensions
Pension System: Multi-Pillar Model
Klassiek pensioensysteem: drie pijler systeem in België en de meeste Europese landen
- Eerste pijler = wettelijk pensioen = public pensions
o Pensioen dat door de overheid wordt betaald
o Komt meestal voort uit sociale zekerheidsbijdragen = belastingen
- Tweede pijler = aanvullend pensioen = occupational pensions
o Gefinancierd door de werkgever bv. door een groepsverzekering of pensioenfonds
- Derde pijler = individueel pensioensparen = personal pensions
o Wat je zelf bij een bank of verzekeraar gaat doen door in specifieke financiële producten te
investeren
Tussen landen onderling grote verschillen op vlak van belang van de pijlers
o Wettelijk pensioen is in de meeste landen nog steeds de belangrijkste vorm van
pensioensinkomen 80-90% dat je krijgt van pensioen komt hieruit voort
Niet het geval in alle landen bv. Nederland aanvullende pensioenen zeer
belangrijke rol in de pensioenvoorziening
Experten geven aan dat er meer pijlers zijn dan deze drie, er wordt vaak verwezen naar een
vierde pijler bv. het bezitten van een eigen woning geen huur meer wnnr je met pensioen bent
o Vijfde pijler bv. spaarrekening bij de bank
Overheidspensioenen (= Public Pensions) – Eerste Pijler: wettelijke pensioen
- Pensioen verstrekt door de staat
- Gefinancierd door sociale zekerheidsbijdragen (WG en WN) → vorm van belasting
- Hot topic: Gaan we de pensioenleeftijd verhogen? Gaan we de minimumpensioenen aanpassen?
- Overheidspensioenen staan onder toenemende druk: vooral in de Westerse wereld
o Vergrijzing van de bevolking (babyboomers): veroudering bevolking, meer mensen op
pensioen of pensioengerechtigde leeftijd (babyboomers):
Probleem: wettelijk pensioen wordt betaald door de actieve populatie: mensen die
vandaag werken betalen dmv hun belastingen de pensioenen van de voorgaande
generatie; hoe meer mensen met pensioen hoe meer pensioenen die actieve bevolking
moet betalen systeem kan onder druk te komen staan
o Budgettaire beperkingen: overheid moet op haar uitgaven letten, wettelijk pensioen komt
daardoor onder druk te staan
- Blijven hoeksteen van de pensioenvoorzieningen in de meeste EU-landen
o Belangrijkste vorm voor pensioenfinanciering
o 80-90% van het pensioeninkomen in de meeste landen uit het wettelijk pensioen
voortkomen
o Verschillen landen waar het wettelijk pensioen belangrijker is en landen waar het minder
belangrijk is
- Belangrijk om risico's over verschillende pensioenpijlers te spreiden
1
, Grafiek (2019): uitgaven aan het wettelijk pensioen per land (als een % van het bbp)
- België: 10,7% van het bbp wordt gebruikt
om de wettelijke pensioenen te betalen
= redelijk hoog cijfer
o MAAR in sommige landen ligt dit nog
hoger (bv. Oostenrijk, 13,7%)
→ In deze landen spelen de wettelijke
pensioenen een belangrijke rol
- Nederland (5,4%) en UK (6,2%): wettelijke
pensioenen spelen een minder belangrijke
rol → Oorzaak: de tweede pijler
(aanvullend pensioen) = belangrijker
Pay-as-you-go vs. gefinancierde regelingen (= funded schemes)
Twee systemen waarop pensioenen kunnen worden gefinancierd:
- Pay-as-you-go (= repartitie)
o Actieve bevolking betaalt pensioenen van de gepensioneerde bevolking bv. wettelijk
pensioen
o Twee nadelen:
Afhankelijk van de demografische evoluties
→ Als # gepensioneerden stijgt, zet dit het wettelijk pensioen onder druk
Afhankelijk van de economische groei
→ Stabiele economische groei is vereist om de pensioenen te kunnen betalen
- Funded schemes (= kapitalisatie)
o Je gaat zelf voor je eigen pensioen sparen bv. groepsverzekering, individuele
pensioensparen, pensioenfonds …
o Nadeel: pensioen is afhankelijk van de evolutie van de financiële markten (niet ideaal)
Wat is het best? Een evenwicht vinden tussen beide systemen dat interessant is op LT
o Niet al je geld in het ene of het andere systeem stoppen
Bedrijfspensioenen (= Occupational Pensions)– Tweede Pijler: aanvullend
pensioen
Vanuit deze cursus het meest interessante pensioen vanuit bedrijfsfinancieringsperspectief
- Pensioen verstrekt door de werkgever
o soms ook door WN: klein deel van hun loon bijdragen aan het aanvullend pensioen
- Kan op twee niveaus worden georganiseerd: bedrijfs- of sectorniveau
o Onderneming: grote ondernemingen hebben een eigen pensioenfonds
o Bedrijfstak: bedrijfstakken hebben een pensioenfonds, een aantal bedrijven hebben samen
een pensioenfonds opgericht (vb. metaalverwerking)
- In sommige landen verplicht, in andere vrijwillig bv. WG in België moet dit niet aanbieden
o Private sector 60-70% krijgt via zijn WG op een bepaalde manier een aanvullend pensioen
- Belangrijkste soorten financiële vehicles waarmee je voor een aanvullend pensioen kan sparen:
o Pensioenfonds: internationaal gezien het belangrijkst (niet in België) (II)
o Pensioenverzekering/groepsverzekering : belangrijkst in België (III) zeer veel bedrijven
bieden dit aan
o Book reserves : komt niet voor in België (vooral in Duitsland en Oostenrijk)
- Belangrijke, grote verschillen tussen landen (BE vs. NL):
o België +- €100 miljard
o Nederland > €1.500 miljard
2
Guest Lecture - brief introduction to pensions
Pension System: Multi-Pillar Model
Klassiek pensioensysteem: drie pijler systeem in België en de meeste Europese landen
- Eerste pijler = wettelijk pensioen = public pensions
o Pensioen dat door de overheid wordt betaald
o Komt meestal voort uit sociale zekerheidsbijdragen = belastingen
- Tweede pijler = aanvullend pensioen = occupational pensions
o Gefinancierd door de werkgever bv. door een groepsverzekering of pensioenfonds
- Derde pijler = individueel pensioensparen = personal pensions
o Wat je zelf bij een bank of verzekeraar gaat doen door in specifieke financiële producten te
investeren
Tussen landen onderling grote verschillen op vlak van belang van de pijlers
o Wettelijk pensioen is in de meeste landen nog steeds de belangrijkste vorm van
pensioensinkomen 80-90% dat je krijgt van pensioen komt hieruit voort
Niet het geval in alle landen bv. Nederland aanvullende pensioenen zeer
belangrijke rol in de pensioenvoorziening
Experten geven aan dat er meer pijlers zijn dan deze drie, er wordt vaak verwezen naar een
vierde pijler bv. het bezitten van een eigen woning geen huur meer wnnr je met pensioen bent
o Vijfde pijler bv. spaarrekening bij de bank
Overheidspensioenen (= Public Pensions) – Eerste Pijler: wettelijke pensioen
- Pensioen verstrekt door de staat
- Gefinancierd door sociale zekerheidsbijdragen (WG en WN) → vorm van belasting
- Hot topic: Gaan we de pensioenleeftijd verhogen? Gaan we de minimumpensioenen aanpassen?
- Overheidspensioenen staan onder toenemende druk: vooral in de Westerse wereld
o Vergrijzing van de bevolking (babyboomers): veroudering bevolking, meer mensen op
pensioen of pensioengerechtigde leeftijd (babyboomers):
Probleem: wettelijk pensioen wordt betaald door de actieve populatie: mensen die
vandaag werken betalen dmv hun belastingen de pensioenen van de voorgaande
generatie; hoe meer mensen met pensioen hoe meer pensioenen die actieve bevolking
moet betalen systeem kan onder druk te komen staan
o Budgettaire beperkingen: overheid moet op haar uitgaven letten, wettelijk pensioen komt
daardoor onder druk te staan
- Blijven hoeksteen van de pensioenvoorzieningen in de meeste EU-landen
o Belangrijkste vorm voor pensioenfinanciering
o 80-90% van het pensioeninkomen in de meeste landen uit het wettelijk pensioen
voortkomen
o Verschillen landen waar het wettelijk pensioen belangrijker is en landen waar het minder
belangrijk is
- Belangrijk om risico's over verschillende pensioenpijlers te spreiden
1
, Grafiek (2019): uitgaven aan het wettelijk pensioen per land (als een % van het bbp)
- België: 10,7% van het bbp wordt gebruikt
om de wettelijke pensioenen te betalen
= redelijk hoog cijfer
o MAAR in sommige landen ligt dit nog
hoger (bv. Oostenrijk, 13,7%)
→ In deze landen spelen de wettelijke
pensioenen een belangrijke rol
- Nederland (5,4%) en UK (6,2%): wettelijke
pensioenen spelen een minder belangrijke
rol → Oorzaak: de tweede pijler
(aanvullend pensioen) = belangrijker
Pay-as-you-go vs. gefinancierde regelingen (= funded schemes)
Twee systemen waarop pensioenen kunnen worden gefinancierd:
- Pay-as-you-go (= repartitie)
o Actieve bevolking betaalt pensioenen van de gepensioneerde bevolking bv. wettelijk
pensioen
o Twee nadelen:
Afhankelijk van de demografische evoluties
→ Als # gepensioneerden stijgt, zet dit het wettelijk pensioen onder druk
Afhankelijk van de economische groei
→ Stabiele economische groei is vereist om de pensioenen te kunnen betalen
- Funded schemes (= kapitalisatie)
o Je gaat zelf voor je eigen pensioen sparen bv. groepsverzekering, individuele
pensioensparen, pensioenfonds …
o Nadeel: pensioen is afhankelijk van de evolutie van de financiële markten (niet ideaal)
Wat is het best? Een evenwicht vinden tussen beide systemen dat interessant is op LT
o Niet al je geld in het ene of het andere systeem stoppen
Bedrijfspensioenen (= Occupational Pensions)– Tweede Pijler: aanvullend
pensioen
Vanuit deze cursus het meest interessante pensioen vanuit bedrijfsfinancieringsperspectief
- Pensioen verstrekt door de werkgever
o soms ook door WN: klein deel van hun loon bijdragen aan het aanvullend pensioen
- Kan op twee niveaus worden georganiseerd: bedrijfs- of sectorniveau
o Onderneming: grote ondernemingen hebben een eigen pensioenfonds
o Bedrijfstak: bedrijfstakken hebben een pensioenfonds, een aantal bedrijven hebben samen
een pensioenfonds opgericht (vb. metaalverwerking)
- In sommige landen verplicht, in andere vrijwillig bv. WG in België moet dit niet aanbieden
o Private sector 60-70% krijgt via zijn WG op een bepaalde manier een aanvullend pensioen
- Belangrijkste soorten financiële vehicles waarmee je voor een aanvullend pensioen kan sparen:
o Pensioenfonds: internationaal gezien het belangrijkst (niet in België) (II)
o Pensioenverzekering/groepsverzekering : belangrijkst in België (III) zeer veel bedrijven
bieden dit aan
o Book reserves : komt niet voor in België (vooral in Duitsland en Oostenrijk)
- Belangrijke, grote verschillen tussen landen (BE vs. NL):
o België +- €100 miljard
o Nederland > €1.500 miljard
2
