Samenvatting Socialezekerheidsrecht

SOCIALEZEKERHEIDSRECHT
Prof. Dr. Inger De Wilde




2023 - 2024

,Inhoudsopgave
Module 1. Inleiding, historiek en administratieve organisatie.........................................................................3
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?................................................................................................................3
Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid.............................................................................................3
Hoofdstuk 3. Administratieve organisatie...........................................................................................................8
Afdeling 1. Algemeen.......................................................................................................................................8
Afdeling 2. Instellingen....................................................................................................................................8
Afdeling 2. Verhouding instellingen onderling en met de sociaal verzekerde..............................................11
Hoofdstuk 4. Voorbeeldvragen..........................................................................................................................12

Module 2. Toepassingsgebied...................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied sociale zekerheid werknemers......................................................................13
Afdeling 1. Algemene regel............................................................................................................................13
Afdeling 2. Uitbreidingen...............................................................................................................................15
Afdeling 3. Uitsluitingen................................................................................................................................16
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied sociale zekerheid zelfstandigen.....................................................................17
Hoofdstuk 3. Toepassingsgebied sociale zekerheid ambtenaren......................................................................19
Hoofdstuk 4. Personen met afgeleide rechten...................................................................................................20
Hoofdstuk 5. Sociale bijstand.............................................................................................................................20

Module 3. Financiering................................................................................................................................. 20
Hoofdstuk 1. Financiering sociale zekerheid werknemers.................................................................................21
Afdeling 1. Berekeningsgrondslag.................................................................................................................21
Afdeling 2. Socialezekerheidsbijdragen.........................................................................................................26
Afdeling 3. Alternatieve financiering, overheidstoelagen, subsidiaire financieringsbronnen......................30
Hoofdstuk 2. Financiering sociale zekerheid zelfstandigen...............................................................................30
Hoofdstuk 3. Financiering sociale zekerheid ambtenaren.................................................................................33
Hoofdstuk 4. Financiering sociale bijstand.........................................................................................................34

Module 4. Gezondheidszorg......................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................34
Hoofdstuk 2. Rechthebbenden...........................................................................................................................35
Hoofdstuk 3. Voorwaarden................................................................................................................................37
Hoofdstuk 4. Soorten verstrekkingen.................................................................................................................38
Hoofdstuk 5. Uitgesloten kosten........................................................................................................................39
Hoofdstuk 6. Prestaties......................................................................................................................................40
Hoofdstuk 7. Terugbetalingstarieven.................................................................................................................43
Hoofdstuk 8. Vaststelling tarieven.....................................................................................................................44

Module 5. Arbeidsongeschiktheid................................................................................................................ 47
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................47
Hoofdstuk 2. Arbeidsongeschiktheid werknemers.............................................................................................48
Hoofdstuk 3. Arbeidsongeschiktheid zelfstandigen...........................................................................................55

1

, Hoofdstuk 4. Arbeidsongeschiktheid ambtenaren.............................................................................................58
Hoofdstuk 5. Tegemoetkoming aan personen met een handicap.....................................................................60

Module 6. Professioneel risico..................................................................................................................... 61
Hoofdstuk 1. Inleiding........................................................................................................................................61
Hoofdstuk 2. Begrip en bewijs............................................................................................................................62
Hoofdstuk 3. Schadeloosstelling........................................................................................................................66
Hoofdstuk 4. Burgerlijke aansprakelijkheid.......................................................................................................70
Hoofdstuk 5. Procedure en verzekering.............................................................................................................72
Hoofdstuk 6. Beroepsziekten..............................................................................................................................72

Module 7. Werkloosheid.............................................................................................................................. 75
Hoofdstuk 1. Werkloosheidsverzekering (werknemers).....................................................................................75
Afdeling 1. Inleiding.......................................................................................................................................75
Afdeling 2. Toelaatbaarheidsvereisten..........................................................................................................76
Afdeling 3. Toekenningsvoorwaarden...........................................................................................................78
Afdeling 4. Prestaties.....................................................................................................................................84
Hoofdstuk 2. Overbruggingsrecht (zelfstandigen).............................................................................................88
Hoofdstuk 3. Recht op maatschappelijke integratie (sociale bijstand)..............................................................89

Module 8. Pensioenen................................................................................................................................. 90
Hoofdstuk 1. Situering........................................................................................................................................90
Hoofdstuk 2. Uitdagingen..................................................................................................................................90
Hoofdstuk 3. Rustpensioenen werknemers........................................................................................................91
Hoofdstuk 4. Rustpensioenen zelfstandigen......................................................................................................95
Hoofdstuk 5. Rustpensioenen ambtenaren........................................................................................................97
Hoofdstuk 6. Overlevingspensioenen.................................................................................................................99
Hoofdstuk 7. Invloed (echt)scheiding...............................................................................................................100
Hoofdstuk 8. Procedure en betaling.................................................................................................................101
Hoofdstuk 9. Gemiddelde pensioenbedragen..................................................................................................102
Hoofdstuk 10. Inkomensgarantie voor ouderen..............................................................................................102




2

, Module 1. Inleiding, historiek en administratieve
organisatie
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?
…Een veelvoud aan begrippen kom je tegen… (verschillende begrippen die sterk op elkaar gelijken)
 Sociaal recht  Sociale bijstand (vb. leefloon)
 Sociale zekerheid  Sociale voorzieningen (huisvesting),
 Sociaal statuut arbeidsmarkt en tewerkstelling
 Sociale verzekering  Sociale risico’s
 Sociale verzorgingsstaat/ sociale  Welzijnsrecht
welvaartsstaat


Begrip = geheel aan sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle burgers op elk ogenblik van
hun bestaan een bestaansbeveiliging te geven
 Klassieke sectoren + sociale bijstand = ruime invulling
 Onder te verdelen in:
o 1. Loonvervangende uitkeringen (beroepsactiviteit die ik uitoefen en die stopt)
(manier waarop wij dit benaderen – o.b.v. beroepsactiviteit)
 Arbeidsongeschiktheid
 Reden = ziekte en ongeval privéleven
 Professionele sfeer: arbeidsongeval en beroepsziekte ( depressie &
burn out, want: verworven met privéredenen)
o Oorzaak = werkomstandigheden
 Werkloosheid
 Ouderdom (niet meer in staat om te werken = relatief) en overlijden
o 2. Loonaanvullende vergoedingen = “kostendekkend”
 Gezondheidszorg (kosten dokter, apotheek)
 Beroepsactiviteit of afgeleide rechten
 Vrijwel de ganse bevolking
 Gezinsbijslagen (kinderen kosten geld)
 Recht v/h kind
o 3. Sociale bijstand = vangnet
 VW = onderzoek bestaansmiddelen (reden = overheid gaat enkel bijstand
aanbieden aan iemand die het echt nodig heeft)
 >< Individuele rechten in de klassieke SZ

Drie (grote) beroepsgroepen
 Werknemers
 Zelfstandigen
 Ambtenaren (!  overheidspersoneel)
 Grote verschillen in financiering en prestaties (bv. werkloosheidsuitkering, pensioen, terugbetaling v/e
bezoek a/d huisarts)


Hoofdstuk 2. Historiek Belgische sociale zekerheid
Sociale bijstand
 Armenzorg

3