Aardrijkskunde (de Geo), Havo/VWO 2 – Duitsland in het hart
van Europa (p1 en p2)
1. Berlijn
Opbouw van Berlijn
1. Op een eiland in de Spree ontstond de historische binnenstad (oudste deel en centrum van
een stad) van Berlijn.
2. Vanuit het centrum breidde de stad zich uit, onder andere langs Unter der Linden. Vanaf
1870 werd de industrie belangrijk. Fabrieken vestigden zich langs het water en bij de
spoorwegen.
3. Als gevolg van arbeidsmigratie ontstonden in de buurt van de industrie oude woonwijken
(stadswijk met een hoge woningdichtheid, gebouwd tussen 1870 en 1920 voor
industriearbeiders).
De Muur
Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad verdeeld in Oost-Berlijn en West-Berlijn. Veel Oost-
Duitsers vluchtten via Berlijn naar het vrije westen.
Op 13 augustus 1961 werd daarom de Muur gebouwd door de Oost-Duitsers. In Oost-Berlijn
waren de Russen de baas en in West-Berlijn de Engelsen, Fransen en Amerikanen.
Gevolgen:
Het stadscentrum lag in Oost-Berlijn. West-Berlijn kreeg een nieuw stadscentrum rond de
Kurfürstendamm.
Er ontstond een brede strook niemandsland rond de Muur (alles werd gesloopt en niemand
mocht er komen).
Weer één stad
Op 9 november 1989 viel de Muur. Er moest veel gedaan worden voor de eenwording van
Berlijn.
1. Westkant binnenstad: bouw nieuw central business district (cbd)
2. Zuidkant binnenstad: Postdamer Platz, voorbeeld van cityvorming. In een ander deel zijn
regeringsgebouwen gebouwd.
3. In Oost-Berlijnse woonwijken was stedelijke vernieuwing nodig. De oorspronkelijke
bewoners konden hun huis niet meer betalen. Rijke inwoners namen de plekken in van de
oorspronkelijke bewoners (gentrificatie).
Suburbanisatie en re-urbanisatie
Figuur 5 in het lesboek laat de bevolkingsontwikkeling van Berlijn en omgeving zien. Na de val
van de Muur begon een proces van suburbanisatie=veel mensen gingen weg uit de stad en
gingen in dorpen wonen.
In Berlijn groeit de bevolking en sinds een aantal jaren heeft Berlijn een vestigingsoverschot.
Mensen trekken opnieuw naar de stad (=re-urbanisatie). Ook groeit het aantal inwoners door
natuurlijke bevolkingsgroei.
Binnenstad Oudste deel en centrum van een stad
Central business Kantoren, winkel en uitgaansgebied van een stad
district (cbd)
Cityvorming Verdringing van de woonfunctie door kantoren en winkels
Gentrificatie Veranderingen in een arme woonwijk als rijke mensen er
verwaarloosde woningen kopen en opknappen
Industrie Het maken van goederen met behulp van machines in een fabriek
Natuurlijke Natuurlijke bevolkingsgroei: Bevolkingsgroei of bevolkingsafname
bevolkingsgroei door het aantal geboorten min het aantal sterfgevallen
Clvs 03-04-2019 1
, Aardrijkskunde (de Geo), Havo/VWO 2 – Duitsland in het hart
van Europa (p1 en p2)
Oude woonwijk Stadswijk met een hoge woningdichtheid, gebouwd tussen 1870 en
1920 voor industriearbeiders
Re-urbanisatie Als het aantal inwoners van een stad weer stijgt na een periode van
bevolkingsafname
Stedelijke vernieuwing Vernieuwing van woonwijken, zodat de leefbaarheid verbetert
Suburbanisatie De verstedelijking van het platteland door migratie vanuit een
centrale stad
Vestigingsoverschot Als zich in een gebied meer mensen vestigen dan dat er vertrekken
Onderstaand het stadsmodel van Berlijn. Vergelijk dit met figuur 5.32 (B166) uit het Basisboek.
Overeenkomsten:
De stad is gebouwd rondom een historische binnenstad
De spoorweg ligt langs de rand van de historische binnenstad
Verschillen:
In het stadsmodel van Berlijn liggen de oude woonwijken en woonwijken gebouwd na 1945
aan 1 kant van de stad.
Berlijn heeft een tweede cbd (komt door de deling van de stad).
Wat moet je weten:
1. Herhaal de begrippen
2. Hoe de opbouw van Berlijn is (3x)
3. Welke twee gevolgen de Muur had voor Berlijn?
4. Wanneer was de val van de muur ?
5. Hoe is Berlijn weer 1 stad geworden? (3x)
6. Welke rol spelen suburbanisatie en re-urbanisatie in Berlijn? Leg uit
7. Welke overeenkomsten en verschillen er zijn tussen de opbouw van Berlijn en het stadsmodel
Clvs 03-04-2019 2
van Europa (p1 en p2)
1. Berlijn
Opbouw van Berlijn
1. Op een eiland in de Spree ontstond de historische binnenstad (oudste deel en centrum van
een stad) van Berlijn.
2. Vanuit het centrum breidde de stad zich uit, onder andere langs Unter der Linden. Vanaf
1870 werd de industrie belangrijk. Fabrieken vestigden zich langs het water en bij de
spoorwegen.
3. Als gevolg van arbeidsmigratie ontstonden in de buurt van de industrie oude woonwijken
(stadswijk met een hoge woningdichtheid, gebouwd tussen 1870 en 1920 voor
industriearbeiders).
De Muur
Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad verdeeld in Oost-Berlijn en West-Berlijn. Veel Oost-
Duitsers vluchtten via Berlijn naar het vrije westen.
Op 13 augustus 1961 werd daarom de Muur gebouwd door de Oost-Duitsers. In Oost-Berlijn
waren de Russen de baas en in West-Berlijn de Engelsen, Fransen en Amerikanen.
Gevolgen:
Het stadscentrum lag in Oost-Berlijn. West-Berlijn kreeg een nieuw stadscentrum rond de
Kurfürstendamm.
Er ontstond een brede strook niemandsland rond de Muur (alles werd gesloopt en niemand
mocht er komen).
Weer één stad
Op 9 november 1989 viel de Muur. Er moest veel gedaan worden voor de eenwording van
Berlijn.
1. Westkant binnenstad: bouw nieuw central business district (cbd)
2. Zuidkant binnenstad: Postdamer Platz, voorbeeld van cityvorming. In een ander deel zijn
regeringsgebouwen gebouwd.
3. In Oost-Berlijnse woonwijken was stedelijke vernieuwing nodig. De oorspronkelijke
bewoners konden hun huis niet meer betalen. Rijke inwoners namen de plekken in van de
oorspronkelijke bewoners (gentrificatie).
Suburbanisatie en re-urbanisatie
Figuur 5 in het lesboek laat de bevolkingsontwikkeling van Berlijn en omgeving zien. Na de val
van de Muur begon een proces van suburbanisatie=veel mensen gingen weg uit de stad en
gingen in dorpen wonen.
In Berlijn groeit de bevolking en sinds een aantal jaren heeft Berlijn een vestigingsoverschot.
Mensen trekken opnieuw naar de stad (=re-urbanisatie). Ook groeit het aantal inwoners door
natuurlijke bevolkingsgroei.
Binnenstad Oudste deel en centrum van een stad
Central business Kantoren, winkel en uitgaansgebied van een stad
district (cbd)
Cityvorming Verdringing van de woonfunctie door kantoren en winkels
Gentrificatie Veranderingen in een arme woonwijk als rijke mensen er
verwaarloosde woningen kopen en opknappen
Industrie Het maken van goederen met behulp van machines in een fabriek
Natuurlijke Natuurlijke bevolkingsgroei: Bevolkingsgroei of bevolkingsafname
bevolkingsgroei door het aantal geboorten min het aantal sterfgevallen
Clvs 03-04-2019 1
, Aardrijkskunde (de Geo), Havo/VWO 2 – Duitsland in het hart
van Europa (p1 en p2)
Oude woonwijk Stadswijk met een hoge woningdichtheid, gebouwd tussen 1870 en
1920 voor industriearbeiders
Re-urbanisatie Als het aantal inwoners van een stad weer stijgt na een periode van
bevolkingsafname
Stedelijke vernieuwing Vernieuwing van woonwijken, zodat de leefbaarheid verbetert
Suburbanisatie De verstedelijking van het platteland door migratie vanuit een
centrale stad
Vestigingsoverschot Als zich in een gebied meer mensen vestigen dan dat er vertrekken
Onderstaand het stadsmodel van Berlijn. Vergelijk dit met figuur 5.32 (B166) uit het Basisboek.
Overeenkomsten:
De stad is gebouwd rondom een historische binnenstad
De spoorweg ligt langs de rand van de historische binnenstad
Verschillen:
In het stadsmodel van Berlijn liggen de oude woonwijken en woonwijken gebouwd na 1945
aan 1 kant van de stad.
Berlijn heeft een tweede cbd (komt door de deling van de stad).
Wat moet je weten:
1. Herhaal de begrippen
2. Hoe de opbouw van Berlijn is (3x)
3. Welke twee gevolgen de Muur had voor Berlijn?
4. Wanneer was de val van de muur ?
5. Hoe is Berlijn weer 1 stad geworden? (3x)
6. Welke rol spelen suburbanisatie en re-urbanisatie in Berlijn? Leg uit
7. Welke overeenkomsten en verschillen er zijn tussen de opbouw van Berlijn en het stadsmodel
Clvs 03-04-2019 2
