Samenvatting: Psychodiagnostiek en assessment. De praktijk van psychologische testen,
interviews en observatiemethoden. Geschreven door Henk Verhoeven. de 3e druk
Psychodiagnostiek en assessment
Hoofdstuk 1
Predictieve validiteit: Hoe goed iets als voorspeller functioneert
Valid Positive (VP):
voorspelling was
positief en valid
False Positive (FP):
voorspelling was
positief maar bleek
false
False Negative (FN):
Voorspelling was
negatief maar bleek
niet te kloppen
Valid Negative (VN):
Voorspelling was
negatief en klopte ook
Perfecte correlatie coëfficiënt: 1.00.
een 0 betekent helemaal geen correlatie en een correlatiecoëfficiënt van 0.50 betekent dat
er een behoorlijke relatie is maar slechts schattingen kunnen maken van 1 van de variabele
als de andere bekend is. Er spelen hoogstwaarschijnlijk ook andere onbekende variabelen
een rol.
veel voorkomende fouten in voorspellen:
1. verstandige fouten (elke beslissing heeft 2 kanten, ethische discussie)
2. overschatten van specifieke kansen (bv. 1 specifieke interesse leidt niet automatisch
tot een tweede specifieke interesse met een zelfde thema)
3. beschikbaarheidsheuristiek
4. regressie naar het gemiddelde (nadat het echt goed of slecht gaat is de kans groter
dat het terugtrekt naar het gemiddelde dan nog meer uitschiet)
5. eerste en laatste indruk (primacy and recency effect)
6. voorbarige reductie van cognitieve dissonantie
a. Cognitieve dissonantie theorie (Leon Festinger, 1957): mensen kunnen er
slecht tegen als gedachten en gedrag niet met elkaar overeenkomen.
Daarom passen ze of hun gedrag of hun gedachte over het gedrag aan
, horn and halo effect: aanname dat 1 eigenschap meer positieve of negatieve
eigenschappen meebrengt.
gehechtheid aan eigen oordelen: als je al een oordeel hebt weeg je te zwaar aan dingen die
dit oordeel bevestigen
falsificatie door contrary evidence: op zoek gaan naar dingen die juist het tegendeel van
jouw standpunt bewijzen en het onderzoek onderuit kunnen halen.
multi-rater-methode: om de eenzijdigheid in je meningsvorming tegen te gaan, meerdere
personen en testen inschakelen om tot een eindconclusie te komen.
Hoofdstuk 3
Client-centered therapie (Rogers, 1961): geloofd dat mensen zelf hun problemen op kunnen
lossen, therapie alleen om te helpen ideeën, gevoelens, waarden en prioriteiten en het
richten van energie te ordenen
Non-directiviteit: stelt alleen vragen, stuurt niet
Fresh words: ordent wat cliënt zegt en koppelt dit terug in nieuwe woorden of
andere formuleringen
5 belangrijkste gesprekstechnieken van Rogers:
1. stel open vragen
2. vraag door op relevante onderwerpen
3. vat samen, orden en koppel informatie terug. Zowel over feiten als emoties en
gedachten
4. vermijd waarom- vragen
5. Blijf zoveel mogelijk in het hier en nu
om vertrouwen niet te schaden, geef aandacht en neem de ander serieus. vraag door
Samenvatten heeft een aantal belangrijke functies
● geïnterviewde waardeert de belangstelling en zal meer diepgaande informatie geven.
de relatie tussen interviewer en geïnterviewde wordt versterkt.
● voor de interviewer helpt dit de informatie beter te onthouden
● de geïnterviewde krijgt de kans om mogelijke fouten te herstellen
● geeft de geïnterviewde een kans om op een nieuwe manier tegen oude patronen aan
te kijken
● Door selectief samen te vatten kan je het gesprek sturen (wel oppassen dat het ook
echt relevant en belangrijk is)
● Als geïnterviewde zijn punt blijft herhalen is het correct samenvatten ook een manier
om te laten weten dat het punt is overgekomen. Verminderd oogcontact bevorderd
iemand om het punt te blijven herhalen
2 aspecten die je gebruikt bij het formuleren van een goede probleemanalyse:
1. Het onderscheid maken tussen situatie en persoon in de zoektocht naar oorzaken
van gedrag
● P x S persoonlijkheid van de cliënt, door te kijken hoe een cliënt met
situaties om is gegaan eerder in zijn leven kan je de P
(persoonlijkheid) en S (situatie) van elkaar onderscheiden
interviews en observatiemethoden. Geschreven door Henk Verhoeven. de 3e druk
Psychodiagnostiek en assessment
Hoofdstuk 1
Predictieve validiteit: Hoe goed iets als voorspeller functioneert
Valid Positive (VP):
voorspelling was
positief en valid
False Positive (FP):
voorspelling was
positief maar bleek
false
False Negative (FN):
Voorspelling was
negatief maar bleek
niet te kloppen
Valid Negative (VN):
Voorspelling was
negatief en klopte ook
Perfecte correlatie coëfficiënt: 1.00.
een 0 betekent helemaal geen correlatie en een correlatiecoëfficiënt van 0.50 betekent dat
er een behoorlijke relatie is maar slechts schattingen kunnen maken van 1 van de variabele
als de andere bekend is. Er spelen hoogstwaarschijnlijk ook andere onbekende variabelen
een rol.
veel voorkomende fouten in voorspellen:
1. verstandige fouten (elke beslissing heeft 2 kanten, ethische discussie)
2. overschatten van specifieke kansen (bv. 1 specifieke interesse leidt niet automatisch
tot een tweede specifieke interesse met een zelfde thema)
3. beschikbaarheidsheuristiek
4. regressie naar het gemiddelde (nadat het echt goed of slecht gaat is de kans groter
dat het terugtrekt naar het gemiddelde dan nog meer uitschiet)
5. eerste en laatste indruk (primacy and recency effect)
6. voorbarige reductie van cognitieve dissonantie
a. Cognitieve dissonantie theorie (Leon Festinger, 1957): mensen kunnen er
slecht tegen als gedachten en gedrag niet met elkaar overeenkomen.
Daarom passen ze of hun gedrag of hun gedachte over het gedrag aan
, horn and halo effect: aanname dat 1 eigenschap meer positieve of negatieve
eigenschappen meebrengt.
gehechtheid aan eigen oordelen: als je al een oordeel hebt weeg je te zwaar aan dingen die
dit oordeel bevestigen
falsificatie door contrary evidence: op zoek gaan naar dingen die juist het tegendeel van
jouw standpunt bewijzen en het onderzoek onderuit kunnen halen.
multi-rater-methode: om de eenzijdigheid in je meningsvorming tegen te gaan, meerdere
personen en testen inschakelen om tot een eindconclusie te komen.
Hoofdstuk 3
Client-centered therapie (Rogers, 1961): geloofd dat mensen zelf hun problemen op kunnen
lossen, therapie alleen om te helpen ideeën, gevoelens, waarden en prioriteiten en het
richten van energie te ordenen
Non-directiviteit: stelt alleen vragen, stuurt niet
Fresh words: ordent wat cliënt zegt en koppelt dit terug in nieuwe woorden of
andere formuleringen
5 belangrijkste gesprekstechnieken van Rogers:
1. stel open vragen
2. vraag door op relevante onderwerpen
3. vat samen, orden en koppel informatie terug. Zowel over feiten als emoties en
gedachten
4. vermijd waarom- vragen
5. Blijf zoveel mogelijk in het hier en nu
om vertrouwen niet te schaden, geef aandacht en neem de ander serieus. vraag door
Samenvatten heeft een aantal belangrijke functies
● geïnterviewde waardeert de belangstelling en zal meer diepgaande informatie geven.
de relatie tussen interviewer en geïnterviewde wordt versterkt.
● voor de interviewer helpt dit de informatie beter te onthouden
● de geïnterviewde krijgt de kans om mogelijke fouten te herstellen
● geeft de geïnterviewde een kans om op een nieuwe manier tegen oude patronen aan
te kijken
● Door selectief samen te vatten kan je het gesprek sturen (wel oppassen dat het ook
echt relevant en belangrijk is)
● Als geïnterviewde zijn punt blijft herhalen is het correct samenvatten ook een manier
om te laten weten dat het punt is overgekomen. Verminderd oogcontact bevorderd
iemand om het punt te blijven herhalen
2 aspecten die je gebruikt bij het formuleren van een goede probleemanalyse:
1. Het onderscheid maken tussen situatie en persoon in de zoektocht naar oorzaken
van gedrag
● P x S persoonlijkheid van de cliënt, door te kijken hoe een cliënt met
situaties om is gegaan eerder in zijn leven kan je de P
(persoonlijkheid) en S (situatie) van elkaar onderscheiden
