hoorcollege en werkgroepuitwerkingen VOLLEDIG

Week 1

Hoorcollege
Deel 1A

Radbruchs rechtsidee
1. Rechtszekerheid: gaat over de bescherming van de situatie zoals die nu is. Bijv:
pensioen > gericht op het heden
 Heden
 Toekomst
 Verleden
2. Gerechtigheid/rechtvaardigheid > rechtsgelijkheid en rechtsherstel > gericht op het
verleden.
 Je wil onrecht uit het verleden herstellen
 Verleden
 Heden
 Toekomst
3. Doelmatigheid > beleidsinstrument ter verhoging van maatschappelijk nut > gericht
op de toekomst
 Toekomst
 Verleden
 Heden

Vaak als het gaat over wetgeving of rechtspraak kunnen ze niet alle 3 tegelijk bediend
worden. Bijv. bij gerechtigheid moet je inleveren op rechtszekerheid of dat het niet
gerechtvaardigd is.

Basisfuncties kunnen botsen:
- Bij corona spanning tussen rechtszekerheid en doelmatigheid.
Spanningen zijn niet altijd oplosbaar.
- Bij toeslagenaffaire; ene kant doelmatigheid/rechtszekerheid i.v.m. strenge vordering
maar ook ten koste van rechtvaardigheid
- Onrecht Suriname slavernij verleden > rechtsherstel/reparatie > rechtszekerheid en
rechtvaardigheid: het voelt wel rechtvaardig dat na een excuus ook een vorm van
reparatie volgt, maar als de reparastie betekent dat mensen nu die niet veel met
verleden te maken hebben, dan ga je morrelen aan de rechtszekerheid.

Wat is recht? Rechtspositivisme
Accent op rechtszekerheid
Iedereen moet kunnen verifiëren welke regel behoort tot het recht
Wet is niet de enige bron van recht.
Alle recht moet basis hebben in 1 van de bronnen en anders is het geen geldend recht. Voor
iemand die houdt van rechtszekerheid zijn die rechtsbronnen heel fijn. Rechtspositivist heeft
probleem met gewoonterecht, want het is oncontroleerbaar. Wanneer ontstaan het
wanneer niet? Het voltrekt zich buiten de formele organen. Wetten hebben hele
totstandkomingsprocedure.
Volgens rechtspositivisme past rechter de wet toe en schept hij geen nieuwe wet.

, - Dus recht is wat er in de rechtsbronnen staat.
- Met behulp van rechtsbronnen kunnen we identificeren wat geldend recht is
- Lagere regels ontlenen hun gelding aan hogere regels
- Kan geldend recht onwenselijk of immoreel zijn? JA. Je hebt de mogelijkheid dat de
wetgever een wet uitvaardigd die helemaal niet zo rechtvaardig is > kinderopvang
toeslag > alles of niets regeling. Is onrechtvaardigrecht wel geldend recht?
Rechtspositivist zegt ja. Want voor hun is criterium dat het terug te leiden is naar een
rechtsbron ongeacht inhoud. Ookal onrechtvaardig of discriminerend, het is geldend.
Moet je die regel dan ook gehoorzamen? JA.
- Beschrijvende rechtspositivsten > ze laten wat recht inhoudt > ze laten zien wanneer
het recht geldt > maar ze laten in morele zin niks zien of het wel of niet moet.
- Zijn niet bezig met moreel, zijn beschrijvend bezig. Niet bezig hoe rechtsvaardig.
Volgens hen is dat geen juridische vraag. Ze proberen neutraal te blijven TAV recht.
Of iets moreel rechtvaardig is.
- Conceptueel scheiding tussen recht en moraal. Als je wil weten moreel goed of
slecht, moet je niet bij hun zijn.
- De rechter moet volgens de wet recht spreken en niet zijn eigen subjectieve voorkeur
volgen. De rechters moeten niet veel invloed hebben op geldend recht want dat gaat
ten koste van rechtszekerheid. Rechter moet zich zoveel mogelijk onthouden van
creatieve rechtsvinding. Moet bij letter van de wet blijven > grammaticale en
wetshistorische > die blijven dicht bij letter van de wet.

Wat is recht? Natuurrecht
Accent op rechtvaardigheid
- Recht is wat correspondeert met wat onveranderlijk goed of rechtvaardig is. Hun
definitie is; heeft te maken met directe link gelding van recht en morele waarde die
dan onveranderlijk en eeuwig zou moeten zijn.
Sfeer van religie, levensovertuiging wat goed en kwaad is, anders kan je die
onveranderlijke waarde niet definieeren.
- Het positief recht vormt een uitwerking van het natuurrecht naar tijd en plaats. Je
hebt geen mensen voor nodig om te gelden.
- Natuurrecht geldt rechtstreeks ongeacht menselijke tussenkomst
- Een onrechtvaardige wet is geen geldend recht.

Wat is recht? Constructivisme
Accent op rechtvaardigheid > Dworkin
- Recht is primair wat mensen maken, maar ze maken meer dan ze willen maken.
- Er is meer recht dan in de rechtsbronnen staat, ook achterliggende waarden, idealen
en beginselen die behoren tot het geldend recht
- Recht is een dynamisch fenomeen: de idealen van de samenleving ontvouwen zich in
het veranderende recht
- Rechters zijn actief betrokken bij de rechtsontwikkeling, interpreteren vanuit de
bedoeling van regels en vanuit achterliggende beginselen
- Rechters doen niet aan politieke rechtspraak, maar baseren zich op ongeschreven
beginselen en idealen die aan het rechtssysteem zelf ten grondslag liggen.
- Kijkt niet naar eigen idealen, maar naar achterliggende gedachtes van rechtsgebied
en dat kan afwijken van hoe ik zelf vind dat het moet.