Perspectieven op publieke
vraagstukken werkgroepen
Werkgroep 1
1. Volgens Head en Alford ondermijnt het bestaan van ‘wicked problems’ de toepasbaarheid van
‘rationeel-technische’ benaderingen van beleidsvorming.
a. Waarom is dit volgens hen het geval?
Rationeel-technisch
- Je veronderstelt dat je op basis van juiste informatie, kan kiezen voor de juiste oplossing (A
leidt tot B)
- Doelstellingen moeten specifiek zijn, het moet duidelijk zijn wat je moet bereiken en hoe je
dit wilt bereiken.
Wicked problems
- Een probleem is niet altijd 1 probleem. Wat voor de één een goede oplossing is is voor de
andere geen goede oplosssing
- Maatschappelijke onzekerheid, wat moet ik doen om daadwerkelijk iets te doen.
Je kunt niet meer op die structurerende manier analyseren.
b. Wat is volgens jou de rol van rationele vormen van beleidsvorming en beleidsanalyse bij
wicked problems: kunnen zij een bijdrage leveren aan de oplossing van die problemen of niet?
Waarom denk je dat?
Je kunt het probleem in stukjes indelen, waardoor je in ieder geval nog een deel kan oplossen.
Waarom is het erg als je niet rationeel gaat benaderen? Je weet niet goed wat je doet. Dan wordt het
een kwestie van onderbuikgevoelens en vooroordelen. Uiteindelijk zal rationeel niet de oplossing
geven voor het probleem.
Ik denk het niet, want je kan niet een beleid maken op feiten terwijl er geen duidelijke definitie voor
is en ook geen duidelijke oplossingen voor bestaan. Misschien zou je gerelateerde feiten eraan
kunnen koppelen, maar je komt nooit tot een precieze oplossing.
2. Head en Alford betogen dat de moeilijkheden bij het aanpakken van wicked problems worden
versterkt door de manier waarop overheidsinstellingen zijn georganiseerd.
a. Waarom is dat volgens hen zo?
Hiërarchische organisatievormen en controlesystemen, gericht op het naleven van processen,
beperkten de mogelijkheden om breed na te denken over beleidskwesties van het type dat door
'wicked problems' zou kunnen worden opgeroepen.
Complexiteit: we zien het gebeuren gericht op deze problemen, maar de oplossingen zijn niet wat we
hadden verwacht.
,Het is gefragmenteerd, delen komen niet met elkaar in contact, terwijl ze aan hetzelfde probleem
werken, omdat ze alleen maar bezig zijn met de output. Elke organisatie is gericht op het werken in zn
eigen lijntje. Wicked problems moet mensen samenbrengen, maar dat werkt nu niet.
b. Aan het eind van hun artikel doen Head en Alford een aantal voorstellen om beter met wicked
problems om te gaan (onder de kopjes ‘new leadership roles’ en ‘enabling structures and
processes’). In hoeverre denk je dat deze voorstellen inderdaad tot een betere aanpak van
wicked problems kunnen leiden?’
- Denk breder: factoren, mogelijkheden, verbindingen – zowel in analyse als representatie van
problemen. goed omdat organisaties dan beter samenwerken en je tot betere oplossingen
kunt komen.
- Bouw collaboraties: zoek naar manieren om betrokken partijen productief te laten
samenwerken (de overheid kan het niet allemaal zelf, ze hebben maar beperkten middelen in
hand).
- Bewust (adaptive) leiderschap: niet sturend en dicterend, maar waarborgend en faciliterend!
(leiderschap om iedereen te horen en van elkaar te leren is veel effectiever, als je kijkt naar
de onzekerheden en risico’s die bij wicked problems horen). ze doen dit door
- Ondersteunende structuren: flexibel, op juiste manier gefinancierd en gemonitord, en met
passend getrainde capabele medewerkers (mensen moeten bevoegdheden hebben om mee
te werken aan de oplossing, genoeg middelen en ondersteuning).
Als leidinggevende vragen aan werknemers vragen of ze zelf oplossingen kunnen bedenken
Het personeel krijgt een hoofdtaak.
Matrixstructuur: team uit verschillende groepen met 1 projectleider die samen met andere
specialisten nadenken over een bepaald vraagstuk.
risico, tegenstrijdige belangen en leidinggevenden
3. In hun artikel nemen Noordegraaf e.a. stelling tegen wat zijn noemen de ‘weaknesses of
wickedness [theory]’.
a. Welke beperkingen zien zijn in de theorie van ‘wicked problems’?
1 Problemen worden ervaren door mensen (wicked problems zijn niet abstract, mensen die er
last van ondervinden en de professionals, daar moet ruimte voor komen, de plaats waar
problemen zich voor doen bestaat op een veel lager niveau). Het heeft te maken met het
perspectief dat je kiest, perspectief van de mensen die met het probleem te maken krijgen en
het perspectief van de beleidsmaker die er vanaf een afstandje er naartoe kijken.
2 Samen werken en leren onder druk is meestal niet zo eenvoudig (polarisering, als we de
omstandigheden van gelijkwaardigheden creëren en verschillende mensen met elkaar laten
discussiëren komen ze tot een oplossing dat is niet zo, er is geen oplossing die de beste is
het kan zijn dat ze er nooit echt goed uitkomen)
3 Hoe krijgen oplossingen concreet vorm (Er worden bepaalde denkrichtingen aangereikt,
maar hoe worden die concreet, wat zijn de kenmerken van de mensen, bestaan er nog
conflicten hiertussen. Mensen zoals managers, experts (verschillende) en professionals
(specifieke gevallen))
b. In hoeverre herken je deze beperkingen in het artikel van Head en Alford over wicked problems?
, Head en Alford hadden drie punten waar ze wicked problems aan kenmerkten:
- Sociaal pluralisme
- Institutionele complexiteit
- Wetenschappelijke onzekerheid
Beperking 1: Institutionele complexiteit hoort erbij
Beperking 2: Sociaal pluralisme en diversiteit, verschillende belangen. Meer gefocust op
samenwerking voor wicked problems, deze samenwerking denken ze te makkelijk over, zo makkelijk is
dit niet.
Beperking 3: ze kunnen concreter zijn.
Wicked problems worden inderdaad snel als iets abstracts gezien. als we de omstandigheden van
gelijkwaardigheden creëren en verschillende mensen met elkaar laten discussiëren komen ze tot een
oplossing dat is niet zo, er is geen oplossing die de beste is het kan zijn dat ze er nooit echt goed
uitkomen. Het artikel zegt daarnaast dat er geen concrete oplossingen bestaan.
c. Welke overeenkomsten zie je in de benaderingen van Head & Alford en Noordegraaf e.a.?
Definitie van wicked problems, ze zien het ook als complex en ambigue.
d. Welke oplossing(en) dragen Noordegraaf e.a. aan voor de door hen gesignaleerde beperkingen?
Vind je deze oplossing(en) overtuigend?
- Perspectief op straatniveau: Dit perspectief benadrukt dat mensen die direct betrokken zijn bij het
aanpakken van deze problemen, deze vaak anders ervaren dan het bredere publiek of beleidsmakers.
Ze hebben te maken met dagelijkse uitdagingen en dubbelzinnigheden zonder een volledig begrip te
hebben van de grotere context.
- Behoefte aan lokale oplossingen: Lokale experimenten en initiatieven kunnen pragmatische
oplossingen bieden voor 'wicked problems', zoals blijkt uit voorbeelden waarbij lokale overheden en
organisaties innovatieve benaderingen bedachten om gedwongen migratie aan te pakken.
- ‘Copen’: Mensen bedenken zelf definities en oplossingen bij hun problemen (handhaven of
omgaan met het probleem).
- ‘Dealen’: Mensen improviseren praktische benaderingen en stellen prioriteiten.
- ‘Timen’: Mensen proberen de beste omstandigheden voor het oplossen van problemen te
creëren.
4. Bedenk een actueel maatschappelijk en politiek-bestuurlijk vraagstuk, anders dan de
voorbeelden die zijn genoemd in het hoorcollege of dan het onderwerp van de casus die we in deze
werkgroep gaan bespreken.
a. In hoeverre is dit vraagstuk een ‘wicked problem’ en waaraan kun je dat zien?
Medische oplossingen voor ziekten, probleemdefinitie helder; mogelijke oplossing niet (”meer
onderzoek nodig”) Dus dit is een wicked problem
wooncrisis
Belangen conflicteren sociaal pluralisme.
vraagstukken werkgroepen
Werkgroep 1
1. Volgens Head en Alford ondermijnt het bestaan van ‘wicked problems’ de toepasbaarheid van
‘rationeel-technische’ benaderingen van beleidsvorming.
a. Waarom is dit volgens hen het geval?
Rationeel-technisch
- Je veronderstelt dat je op basis van juiste informatie, kan kiezen voor de juiste oplossing (A
leidt tot B)
- Doelstellingen moeten specifiek zijn, het moet duidelijk zijn wat je moet bereiken en hoe je
dit wilt bereiken.
Wicked problems
- Een probleem is niet altijd 1 probleem. Wat voor de één een goede oplossing is is voor de
andere geen goede oplosssing
- Maatschappelijke onzekerheid, wat moet ik doen om daadwerkelijk iets te doen.
Je kunt niet meer op die structurerende manier analyseren.
b. Wat is volgens jou de rol van rationele vormen van beleidsvorming en beleidsanalyse bij
wicked problems: kunnen zij een bijdrage leveren aan de oplossing van die problemen of niet?
Waarom denk je dat?
Je kunt het probleem in stukjes indelen, waardoor je in ieder geval nog een deel kan oplossen.
Waarom is het erg als je niet rationeel gaat benaderen? Je weet niet goed wat je doet. Dan wordt het
een kwestie van onderbuikgevoelens en vooroordelen. Uiteindelijk zal rationeel niet de oplossing
geven voor het probleem.
Ik denk het niet, want je kan niet een beleid maken op feiten terwijl er geen duidelijke definitie voor
is en ook geen duidelijke oplossingen voor bestaan. Misschien zou je gerelateerde feiten eraan
kunnen koppelen, maar je komt nooit tot een precieze oplossing.
2. Head en Alford betogen dat de moeilijkheden bij het aanpakken van wicked problems worden
versterkt door de manier waarop overheidsinstellingen zijn georganiseerd.
a. Waarom is dat volgens hen zo?
Hiërarchische organisatievormen en controlesystemen, gericht op het naleven van processen,
beperkten de mogelijkheden om breed na te denken over beleidskwesties van het type dat door
'wicked problems' zou kunnen worden opgeroepen.
Complexiteit: we zien het gebeuren gericht op deze problemen, maar de oplossingen zijn niet wat we
hadden verwacht.
,Het is gefragmenteerd, delen komen niet met elkaar in contact, terwijl ze aan hetzelfde probleem
werken, omdat ze alleen maar bezig zijn met de output. Elke organisatie is gericht op het werken in zn
eigen lijntje. Wicked problems moet mensen samenbrengen, maar dat werkt nu niet.
b. Aan het eind van hun artikel doen Head en Alford een aantal voorstellen om beter met wicked
problems om te gaan (onder de kopjes ‘new leadership roles’ en ‘enabling structures and
processes’). In hoeverre denk je dat deze voorstellen inderdaad tot een betere aanpak van
wicked problems kunnen leiden?’
- Denk breder: factoren, mogelijkheden, verbindingen – zowel in analyse als representatie van
problemen. goed omdat organisaties dan beter samenwerken en je tot betere oplossingen
kunt komen.
- Bouw collaboraties: zoek naar manieren om betrokken partijen productief te laten
samenwerken (de overheid kan het niet allemaal zelf, ze hebben maar beperkten middelen in
hand).
- Bewust (adaptive) leiderschap: niet sturend en dicterend, maar waarborgend en faciliterend!
(leiderschap om iedereen te horen en van elkaar te leren is veel effectiever, als je kijkt naar
de onzekerheden en risico’s die bij wicked problems horen). ze doen dit door
- Ondersteunende structuren: flexibel, op juiste manier gefinancierd en gemonitord, en met
passend getrainde capabele medewerkers (mensen moeten bevoegdheden hebben om mee
te werken aan de oplossing, genoeg middelen en ondersteuning).
Als leidinggevende vragen aan werknemers vragen of ze zelf oplossingen kunnen bedenken
Het personeel krijgt een hoofdtaak.
Matrixstructuur: team uit verschillende groepen met 1 projectleider die samen met andere
specialisten nadenken over een bepaald vraagstuk.
risico, tegenstrijdige belangen en leidinggevenden
3. In hun artikel nemen Noordegraaf e.a. stelling tegen wat zijn noemen de ‘weaknesses of
wickedness [theory]’.
a. Welke beperkingen zien zijn in de theorie van ‘wicked problems’?
1 Problemen worden ervaren door mensen (wicked problems zijn niet abstract, mensen die er
last van ondervinden en de professionals, daar moet ruimte voor komen, de plaats waar
problemen zich voor doen bestaat op een veel lager niveau). Het heeft te maken met het
perspectief dat je kiest, perspectief van de mensen die met het probleem te maken krijgen en
het perspectief van de beleidsmaker die er vanaf een afstandje er naartoe kijken.
2 Samen werken en leren onder druk is meestal niet zo eenvoudig (polarisering, als we de
omstandigheden van gelijkwaardigheden creëren en verschillende mensen met elkaar laten
discussiëren komen ze tot een oplossing dat is niet zo, er is geen oplossing die de beste is
het kan zijn dat ze er nooit echt goed uitkomen)
3 Hoe krijgen oplossingen concreet vorm (Er worden bepaalde denkrichtingen aangereikt,
maar hoe worden die concreet, wat zijn de kenmerken van de mensen, bestaan er nog
conflicten hiertussen. Mensen zoals managers, experts (verschillende) en professionals
(specifieke gevallen))
b. In hoeverre herken je deze beperkingen in het artikel van Head en Alford over wicked problems?
, Head en Alford hadden drie punten waar ze wicked problems aan kenmerkten:
- Sociaal pluralisme
- Institutionele complexiteit
- Wetenschappelijke onzekerheid
Beperking 1: Institutionele complexiteit hoort erbij
Beperking 2: Sociaal pluralisme en diversiteit, verschillende belangen. Meer gefocust op
samenwerking voor wicked problems, deze samenwerking denken ze te makkelijk over, zo makkelijk is
dit niet.
Beperking 3: ze kunnen concreter zijn.
Wicked problems worden inderdaad snel als iets abstracts gezien. als we de omstandigheden van
gelijkwaardigheden creëren en verschillende mensen met elkaar laten discussiëren komen ze tot een
oplossing dat is niet zo, er is geen oplossing die de beste is het kan zijn dat ze er nooit echt goed
uitkomen. Het artikel zegt daarnaast dat er geen concrete oplossingen bestaan.
c. Welke overeenkomsten zie je in de benaderingen van Head & Alford en Noordegraaf e.a.?
Definitie van wicked problems, ze zien het ook als complex en ambigue.
d. Welke oplossing(en) dragen Noordegraaf e.a. aan voor de door hen gesignaleerde beperkingen?
Vind je deze oplossing(en) overtuigend?
- Perspectief op straatniveau: Dit perspectief benadrukt dat mensen die direct betrokken zijn bij het
aanpakken van deze problemen, deze vaak anders ervaren dan het bredere publiek of beleidsmakers.
Ze hebben te maken met dagelijkse uitdagingen en dubbelzinnigheden zonder een volledig begrip te
hebben van de grotere context.
- Behoefte aan lokale oplossingen: Lokale experimenten en initiatieven kunnen pragmatische
oplossingen bieden voor 'wicked problems', zoals blijkt uit voorbeelden waarbij lokale overheden en
organisaties innovatieve benaderingen bedachten om gedwongen migratie aan te pakken.
- ‘Copen’: Mensen bedenken zelf definities en oplossingen bij hun problemen (handhaven of
omgaan met het probleem).
- ‘Dealen’: Mensen improviseren praktische benaderingen en stellen prioriteiten.
- ‘Timen’: Mensen proberen de beste omstandigheden voor het oplossen van problemen te
creëren.
4. Bedenk een actueel maatschappelijk en politiek-bestuurlijk vraagstuk, anders dan de
voorbeelden die zijn genoemd in het hoorcollege of dan het onderwerp van de casus die we in deze
werkgroep gaan bespreken.
a. In hoeverre is dit vraagstuk een ‘wicked problem’ en waaraan kun je dat zien?
Medische oplossingen voor ziekten, probleemdefinitie helder; mogelijke oplossing niet (”meer
onderzoek nodig”) Dus dit is een wicked problem
wooncrisis
Belangen conflicteren sociaal pluralisme.
