Biopsychologie, neurowetenschap en de menselijke natuur
Prof. dr. G. Rossi
Volwassen menselijk brein
▪ 100 miljard neuronen
▪ miljoen miljard verbindingen
▪ 3,2 miljoen kilometers bedrading
▪ 1.5 liter in volume
▪ 1.5 kilogram in gewicht
▪ 10 Watt energie
De hersenen hebben een heel geringe omvang maar zijn toch het meest complexe bouwwerk dat we
kennen. Hoe het brein mentale processen en gedrag produceert is wat biopsychologen willen
verkennen met hun onderzoek.
Wat is biopsychologie?
Biopsychologie
= Specialisme in de psychologie dat de interactie tussen biologie, gedrag en de omgeving bestudeert
▪ Bestuderen de biochemische processen die ten grondslag liggen van alle levende wezens en
proberen te verklaren hoe het zenuwstelsel en het endocriene stelsel samenwerken bij de
totstandkoming van die menselijke handelingen
behoren tot
Neurowetenschap
= Interdisciplinair domein dat onderzoek verricht naar de hersenen en hun rol in de psychologische
processen en gedrag
1. Kernvraag: Wat is het verband tussen genen en gedrag?
Om het verband tussen genen en gedrag te begrijpen kijken we naar het evolutieproces.
Evolutie staat voor de verandering van biologische en psychologische processen in de mens, waarbij
genetische variaties die gunstig zijn voor overleving en voortplanting worden doorgegeven van
generatie op generatie
1
, → het is de koppeling tussen genen en gedrag over generaties heen
Aangeboren:
Natuurlijk; bij de geboorte aanwezig; deel van de biologische erfenis van een organisme
Evolutie:
Het geleidelijke proces van biologische verandering van een soort doordat die zich aanpast aan zijn
omgeving
2.1.1) Evolutie en natuurlijke selectie
Natuurlijke selectie: Drijvende kracht achter de evolutie, waardoor de omgeving de best aangepaste
organismes “selecteert”.
Darwin – 1831
▪ Bestudeerde 5 jaar de kustlijn van Zuid-Amerika
▪ Had radicale opvattingen over de relatie tussen soorten
▪ Alle wezens, ook mensen, hebben een gemeenschappelijke oorsprong
▪ ‘On the origin of species’ (1859)
Hoe natuurlijke selectie werkt:
→ bijvoorbeeld van een droge naar een
natte periode
→ fenotype zijn de waarneembare
fysieke kenmerken van een organisme
→ genotype is wat wordt doorgegeven op
de volgende generatie
2
, 2.1.2) Genen en erfelijkheid
We krijgen van onze ouders een reeks kenmerken mee, die worden bepaald door een unieke
combinatie van genetische eigenschappen die je van je ouders mee krijgt.
Genotype Fenotype
Genetische opmaak van een organisme Waarneembare fysieke kenmerken van een
organisme
Voorbeeld: genotype → potentiële lengte die je kan halen
Fenotype → werkelijke lengte
Chromosomen, genen en DNA
Chromosomen omvatten DNA en genen
DNA Genen
Lange, complexe molecule die informatie bevat De functionele eenheden van een chromosoom
over genetische eigenschappen
Samengesteld uit codes voor specifieke eiwitten
(nucleotiden) die de erfelijke lichamelijke en
psychische eigenschappen van een organisme
bepalen
Chromosomen
Lange, dunne en sterk spiralende draden waarlangs de genen zijn gerangschikt als de kralen van een
ketting. Chromosomen bestaan voornamelijk uit DNA en elk gen is gecodeerd in korte segmenten van
DNA
Geslachtschromosomen –
X- en Y-chromosomen die onze lichamelijke
geslachtskenmerken bepalen
→ bij de bevruchting hebben alle cellen van het
lichaam 46 chromosomen van de ouders: 23 van de
vader en 23 van de moeder
3
Prof. dr. G. Rossi
Volwassen menselijk brein
▪ 100 miljard neuronen
▪ miljoen miljard verbindingen
▪ 3,2 miljoen kilometers bedrading
▪ 1.5 liter in volume
▪ 1.5 kilogram in gewicht
▪ 10 Watt energie
De hersenen hebben een heel geringe omvang maar zijn toch het meest complexe bouwwerk dat we
kennen. Hoe het brein mentale processen en gedrag produceert is wat biopsychologen willen
verkennen met hun onderzoek.
Wat is biopsychologie?
Biopsychologie
= Specialisme in de psychologie dat de interactie tussen biologie, gedrag en de omgeving bestudeert
▪ Bestuderen de biochemische processen die ten grondslag liggen van alle levende wezens en
proberen te verklaren hoe het zenuwstelsel en het endocriene stelsel samenwerken bij de
totstandkoming van die menselijke handelingen
behoren tot
Neurowetenschap
= Interdisciplinair domein dat onderzoek verricht naar de hersenen en hun rol in de psychologische
processen en gedrag
1. Kernvraag: Wat is het verband tussen genen en gedrag?
Om het verband tussen genen en gedrag te begrijpen kijken we naar het evolutieproces.
Evolutie staat voor de verandering van biologische en psychologische processen in de mens, waarbij
genetische variaties die gunstig zijn voor overleving en voortplanting worden doorgegeven van
generatie op generatie
1
, → het is de koppeling tussen genen en gedrag over generaties heen
Aangeboren:
Natuurlijk; bij de geboorte aanwezig; deel van de biologische erfenis van een organisme
Evolutie:
Het geleidelijke proces van biologische verandering van een soort doordat die zich aanpast aan zijn
omgeving
2.1.1) Evolutie en natuurlijke selectie
Natuurlijke selectie: Drijvende kracht achter de evolutie, waardoor de omgeving de best aangepaste
organismes “selecteert”.
Darwin – 1831
▪ Bestudeerde 5 jaar de kustlijn van Zuid-Amerika
▪ Had radicale opvattingen over de relatie tussen soorten
▪ Alle wezens, ook mensen, hebben een gemeenschappelijke oorsprong
▪ ‘On the origin of species’ (1859)
Hoe natuurlijke selectie werkt:
→ bijvoorbeeld van een droge naar een
natte periode
→ fenotype zijn de waarneembare
fysieke kenmerken van een organisme
→ genotype is wat wordt doorgegeven op
de volgende generatie
2
, 2.1.2) Genen en erfelijkheid
We krijgen van onze ouders een reeks kenmerken mee, die worden bepaald door een unieke
combinatie van genetische eigenschappen die je van je ouders mee krijgt.
Genotype Fenotype
Genetische opmaak van een organisme Waarneembare fysieke kenmerken van een
organisme
Voorbeeld: genotype → potentiële lengte die je kan halen
Fenotype → werkelijke lengte
Chromosomen, genen en DNA
Chromosomen omvatten DNA en genen
DNA Genen
Lange, complexe molecule die informatie bevat De functionele eenheden van een chromosoom
over genetische eigenschappen
Samengesteld uit codes voor specifieke eiwitten
(nucleotiden) die de erfelijke lichamelijke en
psychische eigenschappen van een organisme
bepalen
Chromosomen
Lange, dunne en sterk spiralende draden waarlangs de genen zijn gerangschikt als de kralen van een
ketting. Chromosomen bestaan voornamelijk uit DNA en elk gen is gecodeerd in korte segmenten van
DNA
Geslachtschromosomen –
X- en Y-chromosomen die onze lichamelijke
geslachtskenmerken bepalen
→ bij de bevruchting hebben alle cellen van het
lichaam 46 chromosomen van de ouders: 23 van de
vader en 23 van de moeder
3
