Zorgethiek: menswaardigheid & spirituele pijn
0. Inleiding – ethiek
Moraal
Mores
Tijdsgebonden
Plaatsgebonden
Bepaald door traditie
= beschrijvend
Ethiek
Systematische bezinning op het menselijk handelen (= de moraal)
Aristoteles “Praktische filosofie”
Wat is het meest wenselijke handelen?
= normatief
Ethiek objectief of subjectief
Geen zaak van technische rationaliteit
Steunt op mens en wereldbeeld
Goed krijgt maar betekenis doordat het goed is voor de mens of de wereld, zoals die
begrepen worden in een bepaald mens- of wereldbeeld
Levensbeschouwingen – eigen morele visies
Ethiek in de zorgverlening
Ethische doorlichting in zorginstelling
Reflectie op wat goede zorg is
Het goed: menswaardig en waarden-vol handelen
1. Basisvisie & vertrekpunt: holistisch mensbeeld
Oorsprong in praktijk: de Hospice-beweging
Kern: lichaam, psychè en geest = 1 geheel
Visie: zorgverlenen -> mens benaderen als holitische eenheid
Als psycho, somatisch en sociaal wezen
-> Ethiek stelt zich de vraag naar het goede – het goede is altijd gelijk aan ‘dat wat het meest
menswaardige’ is
, Kritiek op huidige systeem
Twee problemen aan moderne opvatting van gezondheidszorg
Problem-Solving attitude
- de ziekte verslaan is het enige doel
Compartimentering van de gezondheidszorg
- louter somatische focus
Cicely Saunders
Fascinerend levensverhaal
Ze ziet hoe mensen angstig zijn en pijn lijden
Ontwikkelt palliatief zorgmodel
Twee vragen:
- hoe gaan we in de hulpverlening om met klachten van patiënten
- hoe kunnen we antwoord bieden op vragen van existentiële aard
Goede zorg poogt te
- begrijpen: hoe correct beeld vormen van wat patiënt beleeft & nodig heeft
- eer-biedigen: hoe patiënt zoveel mogelijk mens laten zijn
Verbreed concept van ‘pijn’ naar de notie ‘totale pijn’
- op het spoor door stil te staan bij zorgvraag die patiënt stelt
- mensen doen met woorden veel meer dan taal gebruiken
Dia 9-10 casus
Verschillende vormen van nood, pijn of lijden
Lijden Voorbeelden
Fysiek Klachten van lichamelijke, somatische,
organische aard
Psychisch, emotioneel Gevoelsfactoren zoals angst, depressie,
verdriet
Sociaal, relationeel Noden die de relatie met anderen, met de
omgeving betreffen
Spiritueel, religieus, op vlak van zingeving Vragen over het waarom, over de zin van
het leven, over God
Zorgvraag: samenspel van verschillende noden van fysieke, psychische, sociale en spirituele
noden.
2. Hoe komen wij tot (meer) menswaardigheid
Goede zorg = menswaardige zorg
2
0. Inleiding – ethiek
Moraal
Mores
Tijdsgebonden
Plaatsgebonden
Bepaald door traditie
= beschrijvend
Ethiek
Systematische bezinning op het menselijk handelen (= de moraal)
Aristoteles “Praktische filosofie”
Wat is het meest wenselijke handelen?
= normatief
Ethiek objectief of subjectief
Geen zaak van technische rationaliteit
Steunt op mens en wereldbeeld
Goed krijgt maar betekenis doordat het goed is voor de mens of de wereld, zoals die
begrepen worden in een bepaald mens- of wereldbeeld
Levensbeschouwingen – eigen morele visies
Ethiek in de zorgverlening
Ethische doorlichting in zorginstelling
Reflectie op wat goede zorg is
Het goed: menswaardig en waarden-vol handelen
1. Basisvisie & vertrekpunt: holistisch mensbeeld
Oorsprong in praktijk: de Hospice-beweging
Kern: lichaam, psychè en geest = 1 geheel
Visie: zorgverlenen -> mens benaderen als holitische eenheid
Als psycho, somatisch en sociaal wezen
-> Ethiek stelt zich de vraag naar het goede – het goede is altijd gelijk aan ‘dat wat het meest
menswaardige’ is
, Kritiek op huidige systeem
Twee problemen aan moderne opvatting van gezondheidszorg
Problem-Solving attitude
- de ziekte verslaan is het enige doel
Compartimentering van de gezondheidszorg
- louter somatische focus
Cicely Saunders
Fascinerend levensverhaal
Ze ziet hoe mensen angstig zijn en pijn lijden
Ontwikkelt palliatief zorgmodel
Twee vragen:
- hoe gaan we in de hulpverlening om met klachten van patiënten
- hoe kunnen we antwoord bieden op vragen van existentiële aard
Goede zorg poogt te
- begrijpen: hoe correct beeld vormen van wat patiënt beleeft & nodig heeft
- eer-biedigen: hoe patiënt zoveel mogelijk mens laten zijn
Verbreed concept van ‘pijn’ naar de notie ‘totale pijn’
- op het spoor door stil te staan bij zorgvraag die patiënt stelt
- mensen doen met woorden veel meer dan taal gebruiken
Dia 9-10 casus
Verschillende vormen van nood, pijn of lijden
Lijden Voorbeelden
Fysiek Klachten van lichamelijke, somatische,
organische aard
Psychisch, emotioneel Gevoelsfactoren zoals angst, depressie,
verdriet
Sociaal, relationeel Noden die de relatie met anderen, met de
omgeving betreffen
Spiritueel, religieus, op vlak van zingeving Vragen over het waarom, over de zin van
het leven, over God
Zorgvraag: samenspel van verschillende noden van fysieke, psychische, sociale en spirituele
noden.
2. Hoe komen wij tot (meer) menswaardigheid
Goede zorg = menswaardige zorg
2
