Samenvatting Nederlands schoolexamen vwo - Poëzie & Beeldspraak en Stijlfiguren

Nederlands – Poëzie & Beeldspraak en Stijlfiguren || 6VWO 2018-2019 (gycc)


POËZIE
= genre in de literatuur waarbij tekst in de vorm van een gedicht wordt gebracht
Proza → iedere tekst die geschreven of gesproken is in gewone taal. Heel het blad wordt
gebruikt bij proza. (helemaal volgeschreven)

Bladspiegel → de opbouw van een gedicht over het blad:
 versregels
 strofen (alinea’s)
o Distichon: twee regels
o (Terzine of) Terzet: drie regels
o Kwatrijn: vier regels
o Kwintet: vijf regels
o Sextet: zes regels
o Septet: zeven regels
o Octaaf: acht regels
 witregels (tussen de strofen)

Soorten gedichten:
1. Sonnet
 altijd 14 regels
 bestaande uit octaaf (twee kwatrijnen) en sextet (twee terzetten)
 sprake van een wending (ook wel een volta, chûte, val genoemd)
 meestal na het middenstuk, na de octaaf; draai in het gedicht
 mogelijk is binnen een strofe een wending
2. Limerick
 altijd vijf regels
 humoristische karakter
 rijmschema: aabba
 derde en vierde regel zijn korter
 vijfde regels is verrassend
 vaak sprake van een plaatsnaam in de eerste zin
3. Oosters kwatrijn of Perzisch kwatrijn
(stichter Perzische dichter Omar Khayyam; circa 1050)
 altijd vier regels
 rijmschema: aaba
 bevat een levenswijsheid/levensles
 vaak somber of cynisch
 (bevat vijf jamben/pentameter) ← niet elk gedicht heeft dit
→ Westerse kwatrijn: dezelfde kenmerken maar hoeft niet somber/cynisch te zijn.
Rijmschema: aaaa
4. Haiku
(natuurgedicht uit Japan)
 altijd drie regels
 maar is eigenlijk een zin met een diepere betekenis
 zeventien lettergrepen:
1. 5 lettergrepen
2. 7 lettergrepen
3. 5 lettergrepen
5. Vrije verzen (parlandopoëzie) en blanke verzen
 heeft geen vaste vorm (ontbreken van strofen)
 geen vast rijmschema
 geen vast eindrijm
 verschil vrije + blanke verzen; blanke verzen hebben vast metrum. Vrije niet


1